Ο παραμελημένος συνδετικός ιστός

Οι αθλητές εστιάζουν το ενδιαφέρον τους στους μύες τους αγνοώντας την ενδυνάμωση του συνδετικού ιστού, με συνέπεια να υφίστανται κακώσεις, όπως αχίλλειο τενοντίτιδα, πελματιαία απονευρωσίτιδα, οστεοχονδρίτιδα του γόνατος ή του ισχίου, κ.ά. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι μύες προσαρμόζονται και βελτιώνονται ταχύτερα με την προπόνηση σε σχέση με τους τένοντες. Επομένως, η ταχύτερη, δυσανάλογη ενδυνάμωση των μυών θα οδηγεί σε τραυματισμό-ρήξη των τενόντων.

Η λειτουργία των τενόντων είναι η μεταφορά της δύναμης που δημιουργείται από τους μύες στα οστά και η μετακίνηση του σώματος στον χώρο. Οι τένοντες, οι σύνδεσμοι, οι περιτονίες, οι χόνδροι και τα οστά αποτελούν μορφές συνδετικού ιστού ο οποίος συνδέει και συγκρατεί τα όργανα μεταξύ τους. Έτσι ο οργανισμός συμπεριφέρεται ως ενιαίο σύνολο. Οι περιτονίες είναι συμπαγή στρώματα συνδετικού ιστού που περιβάλλουν, συνδέουν και συγκρατούν τους μύες, τους τένοντες και τις αρθρώσεις.

Το κύριο συνδετικό του συνδετικού ιστού είναι οι ίνες του κολλαγόνου που αποτελούνται από πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, μέταλλα, άλατα και άλλα στοιχεία. Αναλόγως της διάταξης και της πυκνότητας των ινών ο συνδετικός ιστός παίρνει διάφορες μορφές. Η χαλαρή (αραιή) διάταξη των ινών κάνει τον συνδετικό ιστό να εμφανίζει μια κολλώδη μορφή, όπως είναι το λίπος, ενώ σε μια πιο συμπυκνωμένη διάταξη εμφανίζεται υπό τη μορφή τενόντων, συνδέσμων ή χόνδρων.

Οι αχίλλειοι τένοντες του δρομέα έχουν μεγάλη σημασία διότι αποθηκεύουν ελαστική ενέργεια η οποία αποδίδεται ως κινητική, λόγω ελαστικής παλινδρόμησης των τενόντων κατά την εκτίναξη του σώματος στον διασκελισμό. Ο τένοντας, αν και δεν είναι ελαστικός ιστός, εντούτοις αποθηκεύει ελαστική ενέργεια, λόγω της δικτυωτής διάταξης των ινών του (σαν πλέγμα). Οι βλάβες του συνδετικού ιστού είναι δύσκολο να διορθωθούν και γι’ αυτό η ενδυνάμωσή του είναι πρωταρχικού ενδιαφέροντος για τον δρομέα. Η ενίσχυσή του επιτυγχάνεται με ενυδάτωση, διατάσεις, γιόγκα, μασάζ, μπάλες, λάστιχα γυμναστικής και κύλινδροι μασάζ. Οι τένοντες μπορεί να φλεγμαίνουν, να τραυματιστούν και να υποστούν μερική ή πλήρη απομάκρυνση από τα οστά. Το ευάλωτο σημείο τραυματισμού είναι το σημείο μετάπτωσης από τον τένοντα στον μυ (μυοτενοντώδης συμβολή), επειδή είναι το σημείο το οποίο υφίσταται τη μεγαλύτερη καταπόνηση (διάταση), ιδιαίτερα κατά την έκκεντρη κίνηση. Λόγω όμως της έντονης αιμάτωσης της περιοχής ο τραυματισμός επουλώνεται ταχύτατα.

Παρά την κυριαρχούσα άποψη ότι το τρέξιμο καταστρέφει τις αρθρώσεις και τον συνδετικό ιστό όλες οι μελέτες δείχνουν σταθερά το αντίθετο. Σε μια μελέτη, η οποία διήρκησε 7 χρόνια και δημοσιεύθηκε στο Medicine and Science In Sports and Exercise το 2013, έγινε σύγκριση της επίπτωσης της οστεοαρθρίτιδας του ισχίου και του γόνατος σε δρομείς και περιπατητές. Από τους 75000 δρομείς το 2,6% ανέπτυξε οστεοαρθρίτιδα ενώ από τους 15000 περιπατητές ανέπτυξε οστεοαρθρίτιδα το 4,7%. Αθλητές άλλων αθλημάτων ανέπτυξαν οστεοαρθρίτδα σε ποσοστό 2,4% περισσότερο από εκείνους που έκαναν τρέξιμο.

Το συμπέρασμα είναι ότι το τρέξιμο είχε μειωμένη επίπτωση οστεοαρθρίτιδας σε σχέση με πιο ήπιες ασκήσεις. Αυτό πιθανώς να οφείλεται σε απώλεια βάρους σε σχέση με τα άλλα αθλήματα. Το παράξενο είναι πως η βλάβη από αντίκτυπο, λόγω της κρουστικής δύναμης που υφίστανται οι αρθρώσεις, είναι μικρότερη στους δρομείς σε σχέση με τους περιπατητές στους οποίους η κρούση του άκρου στο έδαφος είναι πιο ήπια. Ίσως ο μικρότερος αριθμός βημάτων στο τρέξιμο, καθώς και η ενδυνάμωση των οστών και των τενόντων να προστατεύουν την άρθρωση του γόνατου.

Συμπερασματικά, η βελτίωση του συνδετικού ιστού απαιτεί χρόνο και υπομονή και η γρήγορη απόκτηση φυσικής κατάστασης αναπόφευκτα οδηγεί σε τραυματισμό.

Δρόσος Βενετούλης
Πνευμονολόγος, τ. Δ/ντής ΜΕΘ Τζανείου Γενικού Νοσοκομείου Πειραιά.