Xρόνος ο αδάμαστος ανταγωνιστής

Έχει επιστημονικά αποδειχτεί ότι μπορεί να υπάρξει διαφορά μεταξύ χρονολογικής και βιολογικής ηλικίας, η οποία επιτυγχάνεται χάρη στην κατάλληλη άσκηση και διατροφή. Μια πλούσια πηγή μελέτης των μηχανισμών μακροζωίας και καλής υγείας είναι οι βετεράνοι δρομείς αντοχής.

Αντοχή είναι η ικανότητα μας να εκτελούμε έργο για παρατεταμένο χρονικό διάστημα, π.χ. τρέξιμο και αποτελεί έναν από τους καλύτερους δείκτες υγείας. Η θεαματική επιβράδυνση της φθοράς των βετεράνων δρομέων οφείλεται στο γεγονός, ότι δε συμφιλιώνονται με τα πρότυπα ζωής που κυριαρχούν στην εποχή τους, αφού το τρέξιμο τους καθιστά ενεργούς συμμετέχοντες και όχι παθητικούς δέκτες.

Η εξαιρετικά επιτυχημένη γήρανση των βετεράνων δρομέων οφείλεται στο γεγονός ότι διατηρούν την ικανότητα των κυττάρων τους να χρησιμοποιούν σημαντική ποσότητα οξυγόνου. Ίσως η πιο σημαντική μεταβολή, η οποία μειώνει τη ζωτικότητα των κυττάρων με την πάροδο του χρόνου, είναι η μειωμένη ικανότητα των κυττάρων μας να χρησιμοποιούν το οξυγόνο. Επομένως, όσο περισσότερη ποσότητα οξυγόνου μπορούν να καταναλώσουν τα κύτταρα στη μέγιστη άσκηση τόσο καλύτερη η απόδοση και η ζωτικότητα του δρομέα. Αυτό ορίζεται ως μεγίστη κατανάλωση οξυγόνου. Μετά την ηλικία των σαράντα ετών η μεγίστη κατανάλωση οξυγόνου μειώνεται κατά 30-40% ανά δεκαετία.

Το μυστικό έγκειται στο γεγονός ότι η ανθρώπινη μηχανή, σε σύγκριση με τις άλλες, όσο περισσότερο δουλεύει, τόσο βελτιώνεται. Διαθέτει τη δύναμη της ανανέωσης. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο οργανισμός μας είναι ένα εργοστάσιο παραγωγής χημικών και ανάλογα με την εντολή-σήμα (προπονητικό ερέθισμα) που λαμβάνει απαντά συνθέτοντας ουσίες. Τελικά, ανάλογα με τις συνθήκες-επιδράσεις του περιβάλλοντος μεταβάλλει δομή και λειτουργία, ώστε να επιβιώσει.

Mείωση της τεστοστερόνης

Από κάποια ηλικία και έπειτα, συνήθως μεταξύ τριάντα και σαράντα ετών, η διαδικασία ανανέωσης υπολείπεται της φθοράς του οργανισμού και τα συστήματα, καρδιοκυκλοφορικό, νευρομυϊκό, ορμονικό, μεταβολικό, χάνουν προοδευτικά τη ζωτικότητά τους. Η φθορά των μυών επισπεύδεται, λόγω μείωσης της τεστοστερόνης, της αναβολικής ορμόνης που «χτίζει» τους μυς. Η μείωση της μυϊκής μάζας σημαίνει μείωση του μεταβολισμού με παράλληλη αύξηση του λίπους και του βάρους του σώματος.

Η ικανότητα των μυών να αποθηκεύουν και να αποδίδουν ενέργεια, δηλαδή γλυκογόνο και γλυκόζη, μειώνεται, καθώς οι μυς γίνονται λιγότερο ευαίσθητοι στις εντολές τις οποίες δέχονται από τις ορμόνες, με αποτέλεσμα να ανταποκρίνονται λιγότερο. Με την κατάλληλη προπόνηση δύναμης και αντοχής οι μυς των βετεράνων δρομέων «ακούν» καλύτερα και ανταποκρίνονται περισσότερο στις εντολές που δέχονται από τις ορμόνες.

Έτσι ο βετεράνος δρομέας μπορεί, με την κατάλληλη προπόνηση δύναμης, να κατευθύνει τον μεταβολισμό του προς την παραγωγή τεστοστερόνης και αυξητικής ορμόνης και να διατηρήσει έναν ρωμαλέο μεταβολισμό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η αύξηση της ευαισθησίας των μυϊκών κυττάρων στην ορμόνη ινσουλίνη. Η ινσουλίνη είναι η υπεύθυνη ορμόνη για την είσοδο των θρεπτικών ουσιών στα κύτταρα, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν ως καύσιμο και δομικό υλικό.

Η μείωση της ευαισθησίας των κυττάρων στην ινσουλίνη δεν οφείλεται, σύμφωνα με την παλαιότερη αντίληψη, στην αύξηση της ηλικίας αλλά στην αύξηση του βάρους και του ποσοστού λίπους του σώματος, λόγω του καθιστικού τρόπου ζωής. Τελικά, ο συνδυασμός άσκησης και διατροφής είναι το καλύτερο φάρμακο για τον ηλικιωμένο δρομέα, και κυρίως για όποιον πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη. Οι πολλαπλές επιδράσεις του συνδυασμού αυτού, στην κατάλληλη δόση, έχουν ανυπολόγιστα οφέλη στην ελαστικότητα των αγγείων, στην καρδιά, στον μεταβολισμό και εν τέλει στην ποιότητα της ζωής αφού αποτρέπουν πολλές εκφυλιστικές νόσους.

Το βιβλίο του Δρόσου Βενετούλη «Γεννηθήκαμε δρομείς» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Μπαρτζουλιάνος».

Δρόσος Βενετούλης

Πνευμονολόγος, Δ/ντής ΜΕΘ Τζανείου, Γενικού Νοσοκομείου Πειραιά