Αλκοόλ και άσκηση

Το αλκοόλ αποτελεί το πιο συνηθισμένο αίτιο εθισμού σε ολόκληρο τον κόσμο και απαντά σε πολλούς νέους αθλητές. Αναλόγως της περιεκτικότητάς του σε διάφορα ποτά επηρεάζει τις λειτουργίες του εγκεφάλου, μειώνοντας την ικανότητα σκέψης και διαταράσσοντας την κριτική λειτουργία, ενώ παράλληλα είναι χαλαρωτικό και επιφέρει αισθήματα ευφορίας, επειδή διεγείρει την έκκριση ντοπαμίνης από τον εγκέφαλο.

Ο συνδυασμός της κατανάλωσης αλκοόλ με την άσκηση είναι ασύμβατος, επειδή έχει αρνητικές συνέπειες για το σώμα, αφού διαταράσσει την κινητική λειτουργία μειώνοντας τη δύναμη, την ταχύτητα και την ισχύ των μυών. Επιπλέον, μειώνει τα αντανακλαστικά, την ισορροπία και τη σταθερότητα, την ακρίβεια, την προσοχή, την εστίαση, την ικανότητα επεξεργασίας πληροφοριών, τη μνήμη, η μείωση των οποίων μπορεί να διαρκέσει από μία έως τρεις ημέρες. Επίσης, μειώνει τον χρόνο ανάκτησης, γιατί καθυστερεί την αναδόμηση των μυών. Η μακροχρόνια λήψη του οδηγεί σε θρεπτικές ανεπάρκειες, λόγω παρεμπόδισης της απορρόφησης βιταμινών, μετάλλων και πολλών άλλων θρεπτικών στοιχείων, με συνέπεια να διαταράσσεται η σύσταση του σώματος και να ευοδώνεται η συσσώρευση λίπους. Διεγείρει την όρεξη και την αύξηση πρόσληψης θερμίδων, με συνέπεια την αύξηση του βάρους. Αυξάνει τον κίνδυνο νοσημάτων λόγω καταστολής του μηχανισμού της άμυνας και συμβάλλει στην καθυστερημένη επούλωση των τραυματισμών. Προκαλεί διαταραχές των φάσεων του ύπνου, ιδίως του βαθέως. Η πιο συνηθισμένη παρενέργεια είναι η αφυδάτωση, λόγω της αυξημένης διούρησης, επειδή αναστέλλεται η έκκριση της αντιδιουρητικής ορμόνης, δηλαδή της ορμόνης που κατακρατά νερό στον οργανισμό, καθώς το πλάσμα περνάει από τα νεφρά για να αποκαθαρθεί από τις άχρηστες ουσίες και να παράγει ούρα. Η αύξηση της ποσότητας των αποβαλλομένων ούρων κατά την άσκηση αποτελεί ένα πρόβλημα, ιδιαίτερα σε αυξημένες θερμοκρασίες, διότι αποβάλλεται νερό και από τον ιδρώτα. Επομένως δεν συνιστάται η κατανάλωση αλκοόλ πριν και κατά την άσκηση.

Αν και έρευνες έχουν δείξει ότι αλκοολούχα ποτά περιεκτικότητας αλκοόλ κάτω από 2% δεν επηρεάζουν την υδατική ομοιοστασία του σώματος, όταν η περιεκτικότητα υπερβαίνει το 4%, πέραν των άλλων επιπλοκών, παρεμποδίζεται και η διαδικασία ενυδάτωσης κατά την περίοδο ανάκτησης.

Καρδιαγγειακές επιδράσεις

Το αλκοόλ, προτού προκαλέσει αυξημένη διούρηση, αυξάνει τον όγκο του αίματος και επομένως την αρτηριακή πίεση. Η άσκηση αυξάνει, επίσης, την αρτηριακή πίεση μέσω της διέγερσης του συμπαθητικού νευρικού συστήματος (νεύρο της δράσης), οπότε προκαλείται αγγειοσύσπαση και αύξηση της αρτηριακής πίεσης.

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι όταν εκτελούμε άσκηση πρέπει να μην έχουμε αυξημένη αρτηριακή πίεση. Επομένως, για να αποφύγουμε τους κινδύνους της πολύ αυξημένης αρτηριακής πίεσης, ιδιαίτερα κατά την έντονη άσκηση, συνιστάται η αποφυγή της χρήσης αλκοόλ πριν από την άσκηση. Ανάλογα με την ποσότητα και την περιεκτικότητα του αλκοόλ που καταναλώνεται, η συσταλτικότητα της καρδιάς επηρεάζεται σε ανάλογο βαθμό. Η άσκηση επιφέρει αύξηση της καρδιακής συχνότητας, η οποία απαιτεί μεγαλύτερη συσπαστικότητα. Αν η καρδιά έχει μειωμένη συσπαστικότητα, εξαιτίας της τοξικής δράσης του αλκοόλ, το αίμα δεν θα εξωθείται επαρκώς σε κάθε συστολή, οπότε δεν θα ικανοποιούνται οι ανάγκες των μυών σε οξυγόνο και θρεπτικές ουσίες, γεγονός που συνεπάγεται τη μείωση της απόδοσης. Επιπλέον το αλκοόλ κατά τον μεταβολισμό του παράγει οξειδωτικές ρίζες (οξειδωτικό στρες) που επηρεάζουν δυσμενώς την καρδιακή λειτουργία και προδιαθέτουν για αρρυθμίες, ένα σοβαρό πρόβλημα για τους αθλητές.

Αν και είναι μια ουσία, η οποία καταναλώνεται συχνά μετά την άσκηση για λόγους ικανοποίησης και διασκέδασης, επηρεάζει αρνητικά την ταχύτητα ανάκτησης. Η έρευνα έδειξε καθυστέρηση στη φυσιολογική επαναφορά του μηχανισμού της πήξης του αίματος, καθώς και στη γλοιότητα, την ευκολία δηλαδή της ροής του αίματος στα αγγεία, ακόμα και αν μέτρια ποσότητα αλκοόλ καταναλωθεί μία ώρα μετά την άσκηση.

Μυϊκές επιδράσεις

Η πρόσληψη μεγάλων ποσοτήτων αλκοόλ μετά την άσκηση με αντιστάσεις, διαλειμματικές ή τέμπο αναστέλλει τη σύνθεση πρωτεϊνών που είναι απαραίτητες για την κατασκευή των μυϊκών ινιδίων. Πρέπει να τονιστεί ότι: σε υπερμαραθώνιους αγώνες, άνω των έξι ωρών, όπου η καταστροφή των μυϊκών ινών είναι μεγάλη, ο μηχανισμός της ανάπλασης μέσω της υπερτροφίας και της αναγέννησης των μυϊκών ινών καταστέλλεται. Με άλλα λόγια, διαταράσσεται η αναβολική απάντηση του σώματος. Αθλητές με ιστορικό λήψης αλκοόλ πρέπει να ελέγχουν την αρτηριακή τους πίεση πριν και κατά τη διάρκεια της άσκησης, ώστε να εξασφαλίσουν ότι είναι μέσα στα φυσιολογικά αποδεκτά όρια.

Δρόσος Βενετούλης

Πνευμονολόγος, τ. δ/ντής ΜΕΘ Τζανείου Γενικού Νοσοκομείου Πειραιά.