Ημιτελής συμφωνία του Σούμπερτ - Ένα άλυτο μυστήριο στην Ιστορία της μουσικής

Ο πρωτότυπος τίτλος του έργου είναι Συμφωνία σε Σι Ελάσσονα, καταγεγραμμένη με τον αριθμό 759 στον κατάλογο Ντόιτς της εργογραφίας του Σούμπερτ. Αποτελείται από δύο μέρη αντί της συνήθους τετραμερούς διάρθρωσης και για τον λόγο αυτό είναι πιο γνωστή ως Ημιτελής συμφωνία του Σούμπερτ. Έργο σκοτεινό αλλά και εξαιρετικά πρωτότυπο αποτελεί για πολλούς την πρώτη αναλαμπή του ρομαντισμού στην κλασική μουσική.

Οι μουσικολόγοι ερίζουν για το ανολοκλήρωτο ή όχι μιας συμφωνίας που κατάφερε μέσα στο χρόνο να παραμείνει υψηλά στις προτιμήσεις τόσο των μουσικών όσο και του κοινού. Ο Σούμπερτ ήταν γνωστός για την πολυπραγμοσύνη του, στοιχείο που τον ωθούσε συχνά να εγκαταλείπει προσωρινά ένα έργο του, για να ασχοληθεί με μια καινούργια έμπνευση. Για την συγκεκριμένη συμφωνία πάντως έχει δημιουργηθεί ολόκληρη φημολογία, που μιλά για την κατάθλιψη που συνεπήρε τον συνθέτη όταν διαγνώστηκε με σύφιλη, μια εκδοχή που εξηγεί με πειστικό τρόπο το γεγονός ότι δεν δέησε να ολοκληρώσει το έργο του παρότι έζησε έξι ακόμα χρόνια. Οι θεωρίες αυτές καταρρίπτονται από κάποιους άλλους που θεωρούν ότι η πρωτοτυπία του έργου έγκειται στη ριζοσπαστική διμερή διαίρεσή του.

Στην πορεία προέκυψε και ένα προσχέδιο «σκέρτσο» του συνθέτη για την αρχή του τρίτου μέρους με βάση το οποίο άλλοι ομότεχνοί του επιχείρησαν κατά το παράδειγμα της Τουραντότ του Πουτσίνι να αποτελειώσουν την υποτιθέμενη ημιτελή συμφωνία. Το εγχείρημα αυτό πάντως δεν είχε καμία τύχη. Η αναβίωση του ενδιαφέροντος για το αμφιλεγόμενο έργο πρέπει να πιστωθεί στον μαέστρο Γιόχαν φον Χέρμπεκ ο οποίος ανακάλυψε το λησμονημένο χειρόγραφο το 1865. Η πρεμιέρα του έργου δόθηκε στη Βιέννη την ίδια χρονιά. Είχαν περάσει τότε ήδη 34 χρόνια από τον πρόωρο θάνατο του συνθέτη.

Η ημιτελής συμφωνία, αν υπήρξε εντέλει ημιτελής, παραμένει ένα από τα πλέον δυναμικά έργα του Σούμπερτ, μια από τις αρυτίδωτες μουσικές δημιουργίες, που αναδεικνύουν το κλέος της συμφωνικής μουσικής.