Ο τελευταίος λυράρης της Σπιναλόγκα και ο «Καρεκλάς» του Χέρτσογκ

Το 1958 σε σκηνοθεσία της Λίλας Κουρκουνάκου, σενάριο του Βαγγέλη Χατζηγιάννη και μουσική του Δημήτρη Διαμαντόπουλου, γυρίζεται απ’ τη Μεσόγειος Φιλμ το «Νησί Της Σιωπής» με θέμα τη ζωή των λεπτών στη Σπιναλόγκα. Πρωταγωνιστούσαν ο Ορέστης Μακρής, ο Γιώργος Καμπανέλλης, η Νίνα Σγουρίδου, ο Γιάννης Σπαρίδης.

Από το νησί έχουν αποχωρήσει και οι τελευταίοι πια ασθενείς, αλλά η ταινία έκοψε μόλις 6.000 εισιτήρια στους κινηματογράφους καταλήγοντας 44η σε σύνολο 51 ταινιών. Η «Αστέρω» που έχει την πρωτιά στο σχετικό πίνακα άγγιξε τις 140 χιλιάδες. Το έργο, παίχτηκε στα φεστιβάλ της Βενετίας και του Σαν Φρανσίσκο και σε ορισμένες σκηνές της ταινίας σε καφενείο του νησιού, βλέπουμε κάποιους κατοίκους του να γλεντούν συνοδεία λύρας, λαούτου και πιάνου.

Δέκα χρόνια αργότερα ο 26χρονος τότε σκηνοθέτης Werner Herzog, βρίσκεται στην Κρήτη για τα γυρίσματα της πρώτης μεγάλου μήκους ταινίας του "Sign Of Life' (Σημάδια Ζωής) και έλκεται από το βίο του τελευταίου λυράρη της Σπιναλόγκα, που όταν το κολαστήριο του νησιού καταργήθηκε, εκείνος συνέχισε να ζει μόνος του εκεί, τρώγοντας σαύρες και αγριόχορτα. Όταν οι αρχές τον έφεραν δια της βίας στον πολιτισμό δεν ξανάβγαλε μιλιά απ’ το στόμα του και επικοινωνούσε με τον κόσμο μόνο με τη λύρα του που έπαιζε στα καφενεία. Έτσι ο Herzog αποφασίζει να φιλμάρει παράλληλα ένα ασπρόμαυρο πειραματικό μικρού μήκους φιλμ, διάρκειας 13 λεπτών με τίτλο "Letzte Worte" (Τελευταίες λέξεις) με κεντρικό πυρήνα τον ιδιόμορφο λυράρη.

Πρωταγωνιστής ο φημισμένος ρεθυμνιώτης λυράρης Αντώνης Παπαδάκης ή Καρεκλάς που ο μύθος θέλει να πέρασε απ’ τη Σπιναλόγκα αν και δεν ήταν λεπρός όπως συνέβη και με πολλούς ακόμη υγιείς συγγενείς και φίλους των αρρώστων και όχι μόνο. Στις «Τελευταίες Λέξεις» ο Καρεκλάς παίζει δαιμονισμένα με τη λύρα του και τραγουδά συρτό και πεντοζάλια ενώ τον συνοδεύει με μπουζούκι ο Λευτέρης Δασκάλιος. Η ταινία τελειώνει με κοντινό πλάνο στον Καρεκλά που με έντονες κινήσεις των χεριών του αναφωνεί στο φακό: «Όχι, δεν λέω τίποτα… τελείωσα… έτσι γουστάρω… τελευταία μου λέξη…».

Ο Καρεκλάς ήταν τύπος μποέμ και γλεντζές, γι αυτό και σκορπούσε τα χρήματα που κέρδιζε. Παρά το γεγονός ότι δοξάστηκε στα χρόνια της νιότης και της ωριμότητάς του, το φινάλε του ήταν τραγικό αφού έφτανε στο σημείο σε μεγάλη ηλικία να βγαίνει σφουγγαράδα στα καπηλειά για να ζήσει, ζητώντας βοήθεια από τους μερακλήδες, εισπράττοντας συχνά προσβολές και αδιαφορία από τους μη γνωρίζοντες.

Έσβησε στο άσυλο Ανιάτων Χανίων το 1980, σε ηλικία 87 χρονών.

Με πληροφορίες από το www.ogdoo.gr