«Ήταν ένα μικρό καράβι»: Η απίστευτη ιστορία κανιβαλισμού πίσω από το παιδικό τραγούδι

Το έχουν τραγουδήσει γενιές και γενιές. Δύσκολο να βρεθεί κάποιος που δεν ξέρει το «Ήταν ένα μικρό καράβι». Πρόκειται για το Γαλλικό “Il était un petit navire”. Παραδοσιακό γαλλικό ναυτικό τραγούδι, που πλέον θεωρείται παιδικό, αλλά το θέμα του είναι πέρα για πέρα μακάβριο. Πρόκειται για μια πραγματική ιστορία κανιβαλισμού.

Η ελληνική εκδοχή του τραγουδιού διηγείται την ιστορία ενός μικρού καραβιού που παραμένοντας επί αρκετό καιρό στη Μεσόγειο θάλασσα δεν έχει πλέον άλλα τρόφιμα. Τότε οι ναύτες τραβώντας κλήρο αποφασίζουν ότι ο μικρότερος ανάμεσά τους θα φαγωθεί.

Στη γαλλική του έκδοση, το τραγούδι συνεχίζει την εξιστόρηση και εκεί οι υπόλοιποι ναύτες συζητούν για το πώς θα μαγειρέψουν τον νεαρό άντρα. Ακόμα και τι σος θα χρησιμοποιήσουν. Τότε εκείνος προσεύχεται στον ουρανό και σώζεται από ένα θαύμα.

Νουρέγιεφ: Γι' αυτόν… πάλεψαν Ωνάσης, Νιάρχος

Το ναυάγιο

Το τραγούδι αναφέρεται στο διάσημο ναυάγιο της γαλλικής φρεγάτας «Μέδουσα». Το 1816 η νέα γαλλική κυβέρνηση αποφάσισε να στείλει ένα μικρό στόλο στο λιμένα του Πορ Λουί της Σενεγάλης. Επρόκειτο να αναλάβει, όπως είχε συμφωνηθεί, τη διακυβέρνηση στην ως τότε αγγλική αποικία. Ο στολίσκος αποτελείτο από τέσσερα σκάφη. Ήταν το μπρίκι Argus, το ανεφοδιαστικό Loire, την κορβέτα Echo και την φρεγάτα Medusa (Μέδουσα). Το τελευταίο σκάφος μετέφερε τους επιβάτες, μεταξύ των οποίων ήταν και ο νέος Γάλλος κυβερνήτης Ζυλιέν-Ντεζιρέ Σμαλτζ (Julien-Desiré Schmalz) και η σύζυγός του Ρεν (Reine).

Συνολικά στη «Μέδουσα» επέβαιναν 400 άτομα, συμπεριλαμβανομένων και των 160 μελών του πληρώματος. Κυβερνήτης ορίστηκε ο Υγκ Ντυρουά ντε Σωμερύ (Hugues Duroy de Chaumereys), ο οποίος δεν είχε κανένα προσόν, παρά μόνον την γνωριμία του με τον αδελφό του βασιλέα. Είχε να ταξιδέψει στη θάλασσα για περισσότερα από είκοσι χρόνια. Όμως δεν είχε ποτέ αναλάβει την διακυβέρνηση πλοίου.

Η «Μέδουσα» προσάραξε

Στις 17 Ιουνίου 1816 ο στολίσκος απέπλευσε από το Ροσφόρ του νομού Σαράντ-Μαριτίμ (Rochefort, Charente-Maritime) με προορισμό το Πορ-Λουί της Σενεγάλης. Σε μια προσπάθεια να υπερφαλαγγίσει χρονικά τα άλλα σκάφη του στολίσκου, η «Μέδουσα», λόγω κακής πλοήγησης, βρέθηκε περίπου 100 μίλια εκτός πορείας. Στις 2 Ιουλίου 1816 προσάραξε σε μια σύρτη της δυτικής ακτής της Αφρικής, κοντά στη σημερινή Μαυριτανία. Η προσάραξη αυτή αποδίδεται στην ανικανότητα του ντε Σωμερύ.

Αποφασίστηκε η εγκατάλειψή του σκάφους με τις σωσίβιες λέμβους. Ωστόσο ο αριθμός και το μέγεθός τους ήταν ανεπαρκής για τον αριθμό των επιβαινόντων. Έτσι, δεν ήταν δυνατή η επιβίβαση όλων των επιβατών και μελών του πληρώματος σε αυτές. Αποφασίστηκε η κατασκευή μιας σχεδίας, η οποία θα προσδενόταν στις λέμβους προκειμένου να ρυμουλκηθεί από αυτές ως την ακτή. Μάλιστα η «Σχεδία της Μέδουσας (γαλλ.: Le Radeau de la Méduse) είναι ο ζωγραφικός πίνακας μεγάλων διαστάσεων του Γάλλου ρομαντικού ζωγράφου Ζαν-Λουί-Τεοντόρ Ζερικώ (κεντρική φωτογραφία).

Τα σχοινιά κόπηκαν μυστηριωδώς

Η σχεδία κατασκευάστηκε, επιβιβάστηκαν περίπου 150 άτομα σε αυτήν. Όταν έπεσε στο νερό όλα τα σχοινιά πρόσδεσής της στις λέμβους κόπηκαν μυστηριωδώς. Κάποιοι υποστήριξαν ότι ο ίδιος ο Σωμερύ αποφάσισε να κοπούν τα σχοινιά, γιατί η ρυμούλκηση της σχεδίας από τις λέμβους ήταν αδύνατη. Τα 150 άτομα που επέβαιναν στη σχεδία διέθεταν ελάχιστα τρόφιμα και νερό. Επίσης, κανένα μέσο πλοήγησης και ήταν τόσο στριμωγμένοι στη σχεδία που δεν είχαν χώρο να μετακινηθούν.

Μερικοί παρασύρθηκαν από τα κύματα κατά τη διάρκεια καταιγίδων. Άλλοι πέθαναν κατά τη διάρκεια μιας βίαιης εξέγερσης, ενώ από την τρίτη ημέρα άρχισαν να παρατηρούνται φαινόμενα κανιβαλισμού.

Την έκτη ημέρα οι τραυματίες και οι άρρωστοι ρίχτηκαν στη θάλασσα για να εξοικονομηθούν τα ελάχιστα εφόδια που απέμεναν. Η σχεδία παρασύρθηκε από τα ρεύματα και εξακολούθησε να πλέει για μια ακόμη εβδομάδα, συνολικά δηλ. επί 13 ημέρες, πριν βρεθεί ολοσχερώς κατά τύχη, και περισυλλεγεί από το πλοίο Argus. Το ναυάγιο ξεπέρασε τα όρια μιας καταστροφής λόγω των φαινομένων κτηνωδίας και κανιβαλισμού που έλαβαν χώρα μεταξύ των επιβαινόντων. Από τους 150 περίπου επιβαίνοντες περισυλλέγησαν ζωντανοί μόνον δέκα.

Η «Μέδουσα» λοιπόν είναι το «μκρό καράβι» των παιδικών μας χρόνων.