Να τι δεν έκανε ο Θανάσης Βέγγος στον «Ηλία του 16ου»

Είναι ασφαλώς μια από τις πιο εμβληματικές ταινίες στην Ιστορία του Ελληνικού κινηματογράφου. Τρεις φίλοι, ο Ηλίας, ο Θωμάς και ο Βαγγέλης βρίσκονται σε μεγάλη οικονομική δυσκολία. Αποφασίζουν να κλέψουν το αφεντικό του τελευταίου, τον κυρ Λάμπρο, πρώην μαυραγορίτη και νυν ιδιοκτήτη καφενείου, ενεχυροδανειστή και κλεπταποδόχο. Η κινηματογραφική μεταφορά του θεατρικού έργου που υπογράφουν ο Αλέκος Σακελλάριος και ο Χρήστος Γιαννακόπουλος είχε μεγάλη εμπορική επιτυχία και ενθάρρυνε ακόμα περισσότερο την εγχώρια κινηματογραφική βιομηχανία να στραφεί στο παραγνωρισμένο είδος της κωμωδίας.

Στην ταινία αυτή αναδεικνύεται η κωμική προσωπικότητα του Θανάση Βέγγου ο οποίος ωστόσο μας ξαφνιάζει, καθώς σε όλη την ταινία αποφεύγει να κάνει κάτι που στη συνέχεια θα γίνει σήμα κατατεθέν της υποκριτικής του τέχνης. Ο Βέγγος υποδύεται τον Θωμά, τον ένα εκ των δύο διαρρηκτών, δίπλα στον καταιγιστικό Κώστα Χατζηχρήστο. Η ερμηνεία του είναι σχετικά απλή και απέριττη αλλά έχει ένα δραματικό βάθος, κάτι που έκανε κάποτε τον φίλο του τον Νίκο Κούνδουρο να δηλώσει πως «Ο Βέγγος δεν είναι κωμικός».

Εκείνο πάντως που ξενίζει στην ερμηνεία του Θανάση είναι το γεγονός πως σε όλη την ταινία δεν εμφανίζεται να γελά, να χαχανίζει με τον τρόπο που το κάνει στην ύστερη φάση της καριέρας του. Η απουσία του γέλιου σε αυτή τη «μηχανή του γέλιου» είναι ένα χαρακτηριστικό που συνδέεται με την παρουσία του Βέγγου σε όλες τις πρώτες ταινίες του. Αργότερα ο Βέγγος χρησιμοποιεί το γέλιο περισσότερο σαν μια δραματική έκφραση, σαν σπαρακτικό σχόλιο απέναντι στη ζωή και στον άδικο κόσμο και λιγότερο ως καθήκον κωμικού ηθοποιού.

Ο Βέγγος εξελίχθηκε μέσα στα χρόνια, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι έγινε καλύτερος ή χειρότερος. Έγινε απλά διαφορετικός. Η απέριττη ερμηνεία του στον «Ηλία του 16ου» παραμένει ασύγκριτη και αλησμόνητη όπως και η ίδια η ταινία.