Ολυμπιακός-Παναθηναϊκός: «Κόκκινη» άνοδος, «πράσινη» πτώση

Οι «αιώνιοι» αντίπαλοι του ελληνικού ποδοσφαίρου ήταν και θα παραμείνουν στον... αιώνα των αιώνων ο Ολυμπιακός και ο Παναθηναϊκός. Από τη γέννηση του αθλήματος στη χώρα, η παραδοσιακή αναμέτρηση για την κατάκτηση τίτλων και διεθνών επιτυχιών είχε να κάνει κυρίως με αυτές τις δύο λαοπρόβλητες ομάδες. Η ΑΕΚ, ο ΠΑΟΚ και ο Άρης είχαν (οι δύο πρώτοι πρόσφατα επανήλθαν στους τίτλους) τις δικές τους στιγμές επιτυχιών, αλλά η συνήθης κόντρα του ελληνικού ποδοσφαίρου για την κατάκτηση του τίτλου είχε να κάνει βασικά με τους δύο «αιώνιους» αντιπάλους.

Την τελευταία 20ετία η απόσταση ανάμεσα στους δύο συλλόγους διαρκώς διευρύνεται. Ο Ολυμπιακός αξιοποίησε την ύπαρξη ισχυρών διοικητικών παραγόντων, αλλά και τη μεγάλη δύναμη που του έδωσε η έδρα του, από την πρώτη στιγμή της ανακατασκευής του γηπέδου «Γ. Καραϊσκάκης». Με ελάχιστες εξαιρέσεις που επιβεβαίωσαν τον κανόνα της διαρκώς αυξανόμενης απόστασης ανάμεσα στους δύο συλλόγους, η ομάδα του Πειραιά έκανε τις αναπτυξιακές κινήσεις στο εσωτερικό, ενώ ακολουθούσε τους διεθνείς κανόνες προόδου, την ώρα που ο Παναθηναϊκός έμπλεκε σε διοικητικό κυκεώνα, δεν μπορούσε να ακολουθήσει τον ανταγωνισμό, είχε αποτυχίες στις προκριματικές δοκιμασίες της Ευρώπης και έμενε όλο και πιο πίσω. Και όχι μόνον από τον Ολυμπιακό, αλλά και από τις άλλες δυνάμεις του ελληνικού ποδοσφαίρου. Το «ΦΩΣ» επιχειρεί να αναλύσει τους λόγους που οδήγησαν λίγο πριν από τις αρχές της χιλιετίας τις δύο ομάδες σε διαμετρικά αντίθετη πορεία, ασχέτως εάν αρκετές φορές η «βαριά» φανέλα του Παναθηναϊκού παίζει ρόλο σε αποτελέσματα μεμονωμένων μεταξύ τους αγώνων. Και δεν φαίνεται στον ορίζοντα πώς μπορεί να αλλάξει αυτή η διαρκής διεύρυνση της απόστασης που χωρίζει σε κάθε ποδοσφαιρικό επίπεδο, στο εταιρικό και στο αγωνιστικό, τους δύο παραδοσιακά κορυφαίους ανταγωνιστές…

Δυναστεία με εξήγηση!

Η διοικητική ευρωστία, η συνεργασία με κορυφαίους προπονητές και ποδοσφαιριστές, οι σχέσεις με την ελίτ του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου σε επίπεδο συλλόγων και ατζέντηδων, η πανίσχυρη έδρα και η συνδρομή του κόσμου σε όλη την προσπάθεια, οι βασικοί λόγοι για να προοδεύσει και να κυριαρχήσει ο Ολυμπιακός…

Ο Ολυμπιακός έζησε τη δική του περίοδο παρακμής μετά τις πρώτες κατακτήσεις των επαγγελματικών τίτλων και τη σταδιακή αποχώρηση του Σταύρου Νταϊφά από το ενεργό διοικητικό προσκήνιο. Τα προβλήματα που αντιμετώπισε επί χρόνια με το ιδιοκτησιακό καθεστώς του, η επιβολή του αντιπάλου σε όλους τους τομείς επαφών και λειτουργίας στο ελληνικό ποδόσφαιρο, έκαναν αυτά τα χρόνια… «πέτρινα».

Από τα μέσα της δεκαετίας του ’90, η παρουσία του Σωκράτη Κόκκαλη στην ηγεσία της ΠΑΕ άρχισε να φέρνει αποτελέσματα με τις κατακτήσεις των τίτλων και τη συμμετοχή της ομάδας στους ομίλους του Τσάμπιονς Λιγκ. Ο πρώην ιδιοκτήτης του Ολυμπιακού αξιοποίησε με την πρόσληψη του Ντούσαν Μπάγεβιτς και τη δημιουργία ενός πολύ δυνατού ρόστερ, με κυρίαρχο το ελληνικό στοιχείο, τη δίψα που υπήρχε σε όλο τον οργανισμό του Ολυμπιακού για την επιστροφή στην κορυφή. Η μία φιέστα διαδεχόταν την άλλη, την ώρα που και ο Παναθηναϊκός παρέμενε άκρως ανταγωνιστικός, έβγαινε κι αυτός στην Ευρώπη μαζεύοντας χρήματα στα ταμεία του, αλλά η διαφορά άρχιζε εμφανώς σταδιακά να «χτίζεται» ανάμεσα στους δύο συλλόγους. Το ρεκόρ των επτά διαδοχικών πρωταθλημάτων και οι αναμετρήσεις στο Τσάμπιονς Λιγκ με κορυφαία κλαμπ της Ευρώπης ανέβασαν επίπεδο τον Ολυμπιακό, που πλησίασε πάρα πολύ να φτάσει μέχρι και τα ημιτελικά της διοργάνωσης.

Λίγα χρόνια αργότερα, ο Ολυμπιακός απέκτησε ένα ακόμη πιο ισχυρό «όπλο»: την κατασκευή ενός νέου υπερσύγχρονου γηπέδου, το οποίο έγινε αμέσως μια έδρα άκρως αφιλόξενη για κάθε αντίπαλο. Κυρίως για τον Παναθηναϊκό, ο οποίος σπάνια μπόρεσε να φύγει με επιτυχές αποτέλεσμα από το νέο «Γ. Καραϊσκάκης» μέχρι και σήμερα -μάλιστα ηττήθηκε και στο πρόσφατο ματς. Πάντα, όμως, αυτά οι αγώνες ήταν ντέρμπι και συνήθως το αποτέλεσμά τους δεν αντικατόπτριζε τη διαφορά που γενικώς χώριζε τα δύο κλαμπ -και που, επίσης διαρκώς, μεγάλωνε.

Ο Κόκκαλης έχασε ένα πρωτάθλημα που έμεινε στην ιστορία για μια απόφαση της διαιτησίας στο ντέρμπι της Λεωφόρου, παρόλο που για τον Ολυμπιακό όλοι έλεγαν ότι είχε τον έλεγχο της διαιτησίας, των φορέων και των κέντρων εξουσίας. Στη συνέχεια πήρε άλλα έξι μαζεμένα πρωταθλήματα, άλλοτε με τον Παναθηναϊκό να αντέχει τον ανταγωνισμό κι άλλοτε όχι, έχοντας ήδη αρχίσει τον δικό του κατήφορο. Αλλά για να κατακτάς τους τίτλους είναι πάρα πολύ βασικό να έχεις πρωτίστως καλή ομάδα. Και ο Ολυμπιακός είχε φέρει μερικούς από τους κορυφαίους ξένους παίκτες όλων των εποχών στα ελληνικά γήπεδα, όπως ο Τζιοβάνι, ο Ριβάλντο και ο Καρεμπέ. Είχε τον Τζόρτζεβιτς για χρόνια, πήρε τον Νικοπολίδη και διατηρούσε μια σειρά από Έλληνες διεθνείς, μαζί με όσους άλλους ξένους έφερε όλα αυτά τα χρόνια.

Η συγκυρία που είχε τεράστια σημασία για την πειραϊκή ομάδα, σε σχέση με την αντιπαλότητά της με τον Παναθηναϊκό, συνέβη όταν ο Σωκράτης Κόκκαλης θέλησε να αποχωρήσει. Τότε που οι «πράσινοι» είχαν την ευκαιρία, με την πολυμετοχικότητα, να αλλάξουν τα δεδομένα, η παρουσία του Βαγγέλη Μαρινάκη αποτέλεσε καταλυτικό παράγοντα ώστε όχι μόνο να διατηρηθεί η κυριαρχία του Ολυμπιακού, αλλά και να προοδεύσει το κλαμπ σε όλους τους τομείς. Και να εκσυγχρονιστεί ακόμη περισσότερο, διατηρώντας τα προνόμια της συμμετοχής στο Τσάμπιονς Λιγκ, κάνοντας και καλύτερες πορείες. Με προπονητές που έφτασαν στο κορυφαίο επίπεδο στη συνέχεια, όπως ο Βαλβέρδε, αλλά και με παίκτες που έδωσαν πάρα πολλά στον σύλλογο, όπως ο Τσόρι, ο Ιμπαγάσα, ο Φουστέρ και πολλοί ακόμα από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Με επαφές και συνεργασίες με όλους τους σπουδαίους συλλόγους της Ευρώπης, με ιδανική διαχείριση των ετήσιων πρότζεκτ στο πλαίσιο και του Φαϊνάνσιαλ Φερ Πλέι, με ακριβές πωλήσεις παικτών όπως ο Μήτρογλου, ο Μανωλάς, ο Ρέτσος, ο Μιλιβόγεβιτς, με αγορές από τις μεγάλες λίγκες της Ευρώπης, αλλά και μέσω των κορυφαίων ατζέντηδων της διεθνούς πιάτσας. Όπως φυσικά και με την ανάπτυξη των Ακαδημιών, τις εγκαταστάσεις στον Ρέντη και πολλές ακόμη ενέργειες, όπως και δαπάνες εκατομμυρίων ευρώ που όχι απλά απομάκρυναν τον Ολυμπιακό από τον Παναθηναϊκό, αλλά τον έφεραν μόνιμα στην κορυφή, άσχετα με το τι συμβαίνει την τελευταία διετία.

Αυτή η ομαλή μετάβαση στο διοικητικό κομμάτι, παρά τις τωρινές έντονες διαφορές που έχουν Κόκκαλης και Μαρινάκης, κράτησε τον Ολυμπιακό μακριά από τον Παναθηναϊκό. Με μεγάλο ρόλο, βέβαια, να παίζουν και τα ολέθρια σφάλματα της απέναντι πλευράς. Αλλά από τη δική του, ο Ολυμπιακός (με τα όποια δικά του λάθη) έκανε όσα χρειάζονταν εδώ και πάνω από δύο δεκαετίες για να μετατρέψει σε σχεδόν μην ανατρέψιμη τη διαφορά του από τον «αιώνιο» αντίπαλο. Έχοντας, πάντοτε, ως μεγάλο σύμμαχο τον κόσμο της ομάδας, ο οποίος ήταν αρωγός σε κάθε πρόσκληση: από την ιστορία με τα μέλη, από τη συμβολή στον Ερασιτέχνη, από το γεμάτο γήπεδο σε κάθε ματς, κάθε διοργάνωσης. Ειδικά, βέβαια, σε αυτά με τον Παναθηναϊκό...

Ο… «πράσινος» ασθενής!

Είναι πολλές οι φορές που οι φίλοι του Παναθηναϊκού έχουν αναρωτηθεί τα τελευταία χρόνια: «Μα, τι πάει λάθος;», βλέποντας απέναντι τον Ολυμπιακό να δυναμώνει, να προοδεύει, να μεγαλώνει, σε σχέση τουλάχιστον με την ομάδα τους.

Και η αλήθεια είναι πως ειδικά από το 2000 κι έπειτα έχουν συμβεί απίστευτα πράγματα, που έχουν φτάσει έναν από τους μεγαλύτερους συλλόγους στην Ελλάδα ακόμα και κοντά στα πρόθυρα του υποβιβασμού!

Η διοικητική αστάθεια, το θηριώδες χρέος που «κληρονόμησε» η ΠΑΕ από τη πολυμετοχικότητα, οι ερασιτεχνικού τύπου παρεμβάσεις των διοικήσεων στις μεταγραφικές κινήσεις και φυσικά η αλλοπρόσαλλη «ποδοσφαιρική διπλωματία» του Γιάννη Αλαφούζου, με την επιλογή να στοιχίζεται πότε πίσω από τον έναν, πότε πίσω από τον άλλον «ισχυρό» για να μπορέσει να επιβιώσει, σκιαγραφούν την έως τώρα πορεία του «τριφυλλιού» στη νέα χιλιετία.

Το «ΦΩΣ» παίρνει τον… μεγεθυντικό φακό αναδεικνύοντας τα «πώς» και τα «γιατί» που χαρακτηρίζουν την τεράστια διαφορά στη διαδρομή των δύο «αιωνίων» τις δύο πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα. Για τον Παναθηναϊκό δε, μια απλή εξιστόρηση των γεγονότων είναι αρκετή να αποτυπώσει σε μεγάλο βαθμό τα αίτια της κατάστασης στην οποία έχει περιέλθει.

Η αλλαγή «σκυτάλης» και το συλλαλητήριο

Το 2000 ο Γιώργος Βαρδινογιάννης αποφάσισε την αποχώρησή του από την προεδρία και η διοίκηση πέρασε στον ανιψιό του Γιάννη, αν και ο ίδιος ελάχιστη σχέση είχε έως τότε με την ποδοσφαιρική ομάδα της οικογένειας.

Την περίοδο 2003-04 ο Παναθηναϊκός επέστρεψε στους τίτλους στην Ελλάδα. Με προπονητή τον Γιτζάκ Σουμ κατέκτησε το πρωτάθλημα έπειτα από 7 χρόνια, καθώς και το Κύπελλο Ελλάδας, επικρατώντας στον τελικό του Ολυμπιακού με 3-1. Ήταν όμως η… σταγόνα στον ωκεανό της ανυποληψίας στον οποίο θα κολυμπήσει ο σύλλογος τα επόμενα χρόνια.

Στις 13 Απριλίου του 2008 πάνω από 30.000 οπαδοί του Παναθηναϊκού διαδήλωσαν ζητώντας την αποχώρηση της οικογένειας Βαρδινογιάννη από την ΠΑΕ.

Ο Παναθηναϊκός δεν κατακτούσε τίτλους στην Ελλάδα από το 1996 και έπειτα, με εξαίρεση το νταμπλ του 2004, και ο Γιάννης Βαρδινογιάννης δεν κατάφερε να συνεχίσει το έργο του θείου του, Γιώργου. Βέβαια, ο «Τζίγγερ» είχε την ατυχία να ασχοληθεί με το ποδόσφαιρο στην παντοδυναμία του Σωκράτη Κόκκαλη και μία από τις κυριότερες κατηγορίες των φίλων του «τριφυλλιού» εστιαζόταν στην αδυναμία του να προστατεύσει την ομάδα τους σε θέματα παρασκηνίου.

Ο Γιάννης Βαρδινογιάννης, που μέχρι τότε απέκλειε κατηγορηματικά το άνοιγμα του μετοχολογίου, πιέστηκε να αλλάξει στάση επειδή πείστηκε ότι θα συναντούσε αντιδράσεις από τους οπαδούς.

Όσο για τον απόλυτο στόχο του συλλαλητηρίου, αυτός δεν επιτεύχθηκε, διότι επί της ουσίας ο μεγαλομέτοχος παρέμεινε ο ίδιος. Οι Βγενόπουλος, Πατέρας, Γιαννακόπουλος, Πολέμης, Νίκας, Ξυλάς, Δάβαρης, Ζολώτας, Έλληνας απέκτησαν μετοχές της ΠΑΕ Παναθηναϊκός, αλλά ο τελικός λόγος ανήκε ξανά στον Γιάννη Βαρδινογιάννη. Επιπλέον, η πολυμετοχικότητα αποδείχθηκε δυσλειτουργική έπειτα από σύντομο χρονικό διάστημα.

Πολυμετοχικότητα, Τσάκας και… πρίγκιπες

Μπορεί η ομάδα να έφτασε στην κατάκτηση του νταμπλ, αλλά οι σπατάλες ήταν τέτοιες που επέφεραν ένα θηριώδες χρέος περίπου 150 εκατ. ευρώ! Ιδιωτικά τζετ για να έρθει ο Σισέ, καταβολή 2,5 εκατ. ευρώ στον ΠΑΟΚ για την αγορά του Χρήστου Μελίσση, 3 εκατ. ευρώ για την απόκτηση του Ροντρίγκο Σόουζα, ήταν μερικά από τα… εγκλήματα.

Η πολυμετοχικότητα διαλύθηκε και η περιπέτεια ξεκίνησε.

Από τότε… παρήλασαν διάφοροι από τον προεδρικό θώκο. Ο Δημήτρης Γόντικας, ο Αργύρης Μήτσου, ακόμα και ο Νίκος Κωνσταντόπουλος. Όλοι τους ανακυκλώνοντας μια προβληματική κατάσταση, που γινόταν ακόμα χειρότερη. Φυσικά ουδείς μπορεί να ξεχάσει τον τρομερό Βλάση Τσάκα με τους πρίγκιπες-«σωτήρες», που άλλαζαν κάθε μέρα ονόματα, και τις αμφιβόλου προέλευσης πριγκίπισσες από τη Σαουδική Αραβία στα επίσημα θεωρεία του ΟΑΚΑ! Ιστορίες που ξεπερνούσαν τα όρια του γελοίου…

Ο Αλαφούζος και το «χατίρι»

Στις 18 Ιουλίου 2012, ο Γιάννης Βαρδινογιάννης μεταβίβασε το σύνολο των μετοχών που είχε στην κατοχή του (54,27%) στην Παναθηναϊκή Συμμαχία 2012, ένα σωματείο βάσης από φίλους του συλλόγου, οι οποίοι μέσω εκλογών συγκρότησαν διοικητικό συμβούλιο. Στις 30 Νοεμβρίου 2012 ορίστηκε ομόφωνα ο Γιάννης Αλαφούζος πρόεδρος της ομάδας.

Το 2014 η Παναθηναϊκή Συμμαχία μεταβίβασε το μεγαλύτερο μέρος των μετοχών της στην κυπριακή οφσόρ εταιρεία «Sortivo International Ltd», της οποίας ιδιοκτήτης είναι ο Γιάννης Αλαφούζος. Έτσι ο τελευταίος έγινε και επίσημα μεγαλομέτοχος της ΠΑΕ Παναθηναϊκός.

Η περίοδος 2016-17 αποδείχθηκε καταστροφική για τον σύλλογο

Οι περισσότεροι Έλληνες ποδοσφαιριστές αποχώρησαν και αντικαταστάθηκαν από ξένους, που είχαν κάνει καριέρα στο εξωτερικό ή διέπρεψαν στην Ελλάδα.

Στις αρχές της περιόδου 2017-18 η κατάσταση στον σύλλογο ήταν ακόμα χειρότερη. Οι περισσότεροι πρωτοκλασάτοι ποδοσφαιριστές αποχώρησαν, ο Παναθηναϊκός αντιμετώπισε και προβλήματα προσφυγών από απλήρωτους πρώην παίκτες του, ενώ ξεκίνησε το πρωτάθλημα με τιμωρία -2 βαθμών για υπαιτιότητά του στη διακοπή του αγώνα Παναθηναϊκός - ΠΑΟΚ. Η κατάσταση μαύρισε περισσότερο, όταν τον Σεπτέμβριο του 2017 ο Αλαφούζος ανακοίνωσε την αποχώρησή του από τον σύλλογο, διακόπτοντας άμεσα τη χρηματοδότηση. Έκτοτε, ο Παναθηναϊκός γνώρισε την απόλυτη απαξίωση. Τα χρέη είχαν διογκωθεί από τα ποσά της καλοκαιρινής μεταγραφικής περιόδου του 2016, τα οποία αδυνατούσε να πληρώσει η ΠΑΕ, όπως και τους μισθούς των ποδοσφαιριστών που αποκτήθηκαν. Έτσι διεκόπη η μισθοδοσία όλων των εργαζομένων του συλλόγου, όπως και των ποδοσφαιριστών.

Πρώτη φορά στην ιστορία του ο Παναθηναϊκός αντιμετώπισε τον κίνδυνο του υποβιβασμού. Αντί υποβιβασμού και… μάλλον χαριστικά, η Σούπερ Λιγκ του επέβαλε ποινή απαγόρευσης μεταγραφών και αφαίρεσης έξι βαθμών από το επόμενο πρωτάθλημα.

Χλευασμός και κανονικότητα

Φέτος μπορεί να έχει επέλθει η κανονικότητα στις πληρωμές (δηλαδή το αυτονόητο), αλλά η ανυποληψία, η αδυναμία επιβολής, ακόμα και ο χλευασμός των αντιπάλων είναι καθημερινά φαινόμενα, που πάντως δεν φαίνεται να ενοχλούν τη διοίκηση. Ίσως αυτό το τελευταίο να είναι και η κύρια αιτία της κατάστασης.

Ότι κανείς δεν εξανίστανται από τα όσα συμβαίνουν, δεν εκνευρίζεται, δεν αντιδρά και αυτό είναι το χειρότερο. Υπάρχει ωστόσο και μια θετική εξέλιξη: Το χρέος έχει μειωθεί κάτω από τα 19 εκατ. ευρώ και για τη διοίκηση Αλαφούζου αυτό είναι σαν… πρωτάθλημα. Το ότι ο Παναθηναϊκός έπαιξε πρόσφατα, για ακόμα μια φορά, σε παγωμένο τερέν στα Γιάννινα δεν ενόχλησε κανέναν, διότι ουδείς προσπάθησε να το αποτρέψει. Όχι απαραίτητα για να μη χάσει η ομάδα, αλλά τουλάχιστον να μην τραυματιστεί σοβαρά κάποιος παίκτης. Ούτε αυτό…