«Με "έφαγε" η ΚΥΠ. Δεξιός παράγοντας του Ολυμπιακού, μου έδωσε 5.000 δρχ.»

Εμπλέκεται η πολιτική με το ποδόσφαιρο; Είναι γεγονός πως η FIFA και η UEFA προσπαθούν εδώ και χρόνια να επιβάλουν το να μην μπερδεύονται αυτά τα δύο μεταξύ τους, αν και οι ηγεσίες τους συχνά-πυκνά εμπλέκονται σε πολιτικά παιχνίδια. Περισσότερο δείχνει να τους ενδιαφέρει το να μην μεταφέρουν οι φίλαθλοι την πολιτική στο γήπεδο, παρά να απέχει η ίδια η πολιτική από τα γραφεία τους. Όμως το ποδόσφαιρο αποτέλεσε στο πέρασμα των χρόνων το πιο λαϊκό παιχνίδι και με την μεγαλύτερη απήχηση σε όλο τον κόσμο. Δεν υπάρχει σημείο του πλανήτη που να μην παίζουν μπάλα. Ως εκ τούτου, μάλλον δικαιώνεται ο Εντουάρντο Γκαλεάνο που είχε πει ότι μελλοντικά το ποδόσφαιρο θα καταγραφεί ως ένα κοινωνικό φαινόμενο της εποχής μας.

Και ως κοινωνικό φαινόμενο λοιπόν; Είναι δυνατόν να αποκοπεί από την πολιτική; Μα αυτά τα δύο, κοινωνία και πολιτεία, συνυπάρχουν, αφού το ένα προϋποθέτει το άλλο κι ας κοντράρονται πολλές φορές μεταξύ τους η κοινωνία και η πολιτεία, ανάλογα με τις αποφάσεις των ισχυρών. Στην μεταπολεμική και μετεμφυλιακή Ελλάδα, για παράδειγμα, μπορεί επιφανειακά η πολιτική να μην ασχολούνταν με το ποδόσφαιρο, από κάτω όμως γίνονταν «πράγματα και θαύματα». Υπήρξαν αριστεροί ποδοσφαιριστές που βίωσαν στο πετσί τους τα πολιτικά πάθη και είδαν την καριέρα τους να αλλάζει ή ακόμη και να τελειώνει, όχι από έναν τραυματισμό, ούτε γιατί τους πήραν τα χρόνια, αλλά μόνο και μόνο επειδή ήταν αριστεροί και δεν το έκρυψαν!

Ο διεθνής μεσοεπιθετικός, Σάββας Παπάζογλου, ήταν ένας από αυτούς. Υπήρξε την δεκαετία του '50 βασικότατο στέλεχος της μεγάλης ομάδας του Απόλλωνα Αθηνών, ενώ από το 1961 έως το 1964 έπαιξε και στον Ολυμπιακό. Τον συναντήσαμε στον χώρο «Θρυαλλίδα» στο Θησείο, κατά την παρουσίαση του νέου βιβλίου του Θανάση Κάππου «Αριστερά Πολιτική και Ποδόσφαιρο», που αποτελεί μέρος μιας τριλογίας με θέμα το ποδόσφαιρο. Και μας ξετύλιξε το κουβάρι της εποχής...

- Κατ' αρχήν θα μας πείτε δύο-τρία πράγματα για το βιβλίο;

«Για πρώτη φορά στην Ελλάδα έχει βγει κάποιο βιβλίο, που λέει για την αριστερά και το ποδόσφαιρο. Γιατί με την κατάσταση που υπήρχε εκείνα τα χρόνια, όποιος έλεγε ότι είναι αριστερός, ή εξορία πήγαινε ή ξύλο έτρωγε. Το λέω, επειδή ήμουν ένας από αυτούς κι εγώ».

- Είχατε έντονο αγωνιστικό παρελθόν, σωστά;

«Ταλαιπωρήθηκα πολύ, επειδή είχα την τόλμη το 1957 με την Εθνική ομάδα στο Βουκουρέστι που είχαμε πάει και μετά στο Βελιγράδι, να πω κάποια πράγματα. Οι ΚΥΠατζδήδες που μας συνόδευαν, συν τον Γιώργο Ανδριανόπουλο, υπουργό τότε και πρόεδρο του Ολυμπιακού, ήταν όλοι μπροστά. Ήταν τότε που οι Ρώσοι είχαν στείλει την Λάικα στο Διάστημα κι εγώ εκθείασα το γεγονός αυτό, γιατί ήταν πραγματικά σημαντικό. Είπα το εξής: Από σήμερα ανοίγουν οι ουρανοί για τον άνθρωπο. Κάποιοι το εξέλαβαν ως προπαγάνδα. Εγώ δεν είχα σκοπό να κάνω προπαγάνδα, όμως αυτό που έλεγα κρίθηκε ως προπαγανδιστικό και φτάσαμε να κάνουμε ψηφοφορία τα μέλη της ομάδας στο ξενοδοχείο στο Βελιγράδι, το «Μόσχα». Και το αποτέλεσμα ήταν συντριπτικό. 12 εμείς και 4 οι άλλοι. Μου λέει ο συγχωρεμένος ο Χρήστος ο Σβολόπουλος, συντάκτης τότε στα «Νέα»: «Σάββα, να στείλω το αποτέλεσμα στην Αθήνα;». Του λέω: «Άστο, κύριε Χρήστο, έχει πάει ήδη». Γιατί οι άλλοι οι ΚΥΠατζήδες, που ήταν εκεί και παρακολουθούσαν, την είχαν ήδη κοπανήσει, για να κάνουν τηλέφωνα. Όταν γυρίσαμε στην Αθήνα, δεν με ξανακάλεσαν ούτε για προπόνηση στην Εθνική! Και ήμουν μόλις 23 ετών και στα ματς αυτά τα δύο, ήμουν από τους καλύτερους, άσχετα αν χάσαμε».

- Εσείς τότε ήσασταν στον Απόλλωνα;

«Ναι, στον Απόλλωνα, πολύ πριν πάω στον Ολυμπιακό. Έδωσαν αυτοί τηλεφωνικά τις αναφορές τους και, όταν φτάσαμε στην Αθήνα, ο Σάββας «τελείωσε». Και όχι μόνο αυτό, αλλά το 1967 η Χούντα με απέλυσε από την ΔΕΗ που εργαζόμουν. Στις 6 Δεκεμβρίου 1967. Άφησαν να περάσει η γιορτή μου στις 5, που είναι του Αγίου Σάββα, και με απέλυσαν την επομένη. Με φωνάζουν στην διεύθυνση απάνω και μου δίνουν ένα χαρτί, το «μπουγιουρντί». Έφυγα και έμεινα 18 μήνες εκτός υπηρεσίας. Και μετά, με κάποιο Νόμο με επανέφεραν. Ένας μάλιστα από αυτούς... δεν θα πω το όνομά του, που ήταν και ταγματάρχης, όταν με έδιωξαν και πήγα και παραπονέθηκα, μου είπε: «Εσύ έκανες "δημοψήφισμα" υπέρ του σοσιαλισμού, όταν ήσουν με την Εθνική, οπότε φύγε». Δέκα χρόνια πίσω, δηλαδή, αλλά αυτός ήξερε τι είχε γίνει εκεί στην Γιουγκοσλαβία. Έμεινα 18 μήνες χωρίς δουλειά και πέρασα πολύ δύσκολα την εποχή εκείνη, γιατί δεν ήμουν και προετοιμασμένος οικονομικά για κάτι τέτοιο. Τότε είχαμε μόνο την δουλειά μας, από το ποδόσφαιρο δεν βγάζαμε τίποτα. Εγώ όμως δεν σταμάτησα ποτέ να λέω αυτό που πίστευα.

Στην δεξιά είχα κάποιους ανθρώπους που με αγάπαγαν, γιατί ήμουν καλό παιδί, καλός οικογενειάρχης, πάντρεψα τις αδελφές μου, ποτέ δεν πείραξα κανέναν. Οι άνθρωποι αυτοί, λοιπόν, δεν κοίταξαν τα προτερήματα που είχα, αλλά κοίταξαν τα πολιτικά μου φρονήματα και με έδιωξαν 18 μήνες. Πέρασα δύσκολα. Τότε, κάποιος παράγοντας του Ολυμπιακού, που ήταν δεξιός ο άνθρωπος, εφοπλιστής, με φώναξε μια μέρα στο γραφείο του και μου έδωσε 5.000 δρχ. για να τα βγάλω πέρα. Ήταν καλό ποσό αυτό τότε. Εγώ, να καταλάβεις, έπαιρνα 1.300 δρχ. τον μήνα όταν δούλευα στην ΔΕΗ. Εγώ δεν ήμουν από αυτούς, να πάω να κλαφτώ, γιατί πίστευα στην ιδεολογία μου».

- Νεαρός είχατε οργανωθεί κάπου;

«Εγώ όχι, ποτέ. Αλλά στο σόι μου μέσα είχα δύο θείους, που το 1936 επί δικτατορίας Μεταξά, τους είχαν συλλάβει και τους είχαν καταδικάσει πέντε χρόνια φυλακή στην Αίγινα και δύο χρόνια εξορία στην Φολέγανδρο. Όταν ήταν στην Αίγινα, ο πατέρας μου ο συγχωρεμένος με έπαιρνε και πηγαίναμε στις φυλακές να τους επισκεφτούμε. Εκεί ήταν τότε και ο Ζαχαριάδης, ο Άρης ο Βελουχιώτης, ο Λευτέρης Αποστόλου και πολλοί άλλοι. Και μέσα σε αυτούς ήταν και οι δύο θείοι μου, γιατί ήταν στελέχη κορυφαία και μετά ήταν στον Δημοκρατικό Στρατό και ο ένας πέθανε στην Ρουμανία. Δεν βοήθησαν κάποιοι από εδώ να τον φέρουμε και οι Ρουμάνοι επί Τσαουσέσκου ήταν αδιάλλακτοι. Τον άλλο τον θείο μου, τον Μιχάλη, τον κηδέψαμε εδώ, στη Νέα Σμύρνη, γιατί μπορέσαμε να τον φέρουμε από την Ουγγαρία. Πέρασα αρκετές ταλαιπωρίες για τα ιδανικά αυτά που πίστευα εγώ και η οικογένειά μου».

- Αν δεν κάνω λάθος, κυνηγήθηκε και ο παλιός διεθνής ποδοσφαιριστής του Παναθηναϊκού, ο Παπαντωνίου. Βρέθηκε στην εξορία.

«Ναι βέβαια, ήταν στην Μακρόνησο. Ήταν δύο αδέλφια, ο Γιάννης και ο Αντώνης. Και οι δύο ήταν κομμουνιστές. Ο Αντώνης, επειδή ήταν και επιστήμονας, ήταν αρχιτέκτων μηχανικός, πιο μορφωμένος, τον βούτηξαν. Ο Γιάννης παρέμεινε στον Παναθηναϊκό και ο Παναθηναϊκός ενήργησε και έτσι δεν τον συνέλαβαν κι αυτόν. Ο Αντώνης βρέθηκε Μακρόνησο και έφαγε και πολύ ξύλο ο άνθρωπος».

- Ο Αντώνης προφανώς «κόπηκε» και από την Εθνική.

«Ναι, μας έκοβαν και δεν μας ξανακαλούσαν, γιατί τότε κοίταζαν και τα πολιτικά φρονήματα. Εδώ έκοψαν ολόκληρο Μουράτη. Ο Μουράτης ήταν ένας κολοσσός και τον διέγραψαν από τα μητρώα της ΕΠΟ, για να μην μπορεί να ξαναπαίξει. Αφού πέρασε κανά-δυό χρόνια έξω από τα γήπεδα και στεναχώριες και τα άλλα, τον επανέφεραν, αλλά πλέον δεν είχε καμία σχέση με τον Ανδρέα Μουράτη που ξέραμε. Τουτέστιν, του έκοψαν το ποδόσφαιρο του Μουράτη».

- Υπήρχε εκείνη την εποχή «αριστερό και δεξιό» ποδόσφαιρο;

«Όχι, δεν θα το έλεγα αυτό. Είχαμε τις ομάδες, που δεν τα κοίταζαν αυτά. Για παράδειγμα, ο Απόλλων Αθηνών είχε τα χρόνια εκείνα έναν γενικό αρχηγό, τον Κώστα Οικονόμου, ο οποίος ήταν κομμουνιστής. Όμως ο Οικονόμου ήταν ο άνθρωπος που βοήθησε τον Απόλλωνα να γίνει αυτή η μεγάλη ομάδα που έγινε τότε. Αυτός ήξερε να κάνει μεταγραφές από όλες τις περιοχές της Αθήνας. Είχε βάλει ανθρώπους δικούς του στις διάφορες συνοικίες να κοιτάζουν τα ταλέντα, στο Αιγάλεω, στην Καισαριανή, στον Βύρωνα, στην Κοκκινιά. Έτσι πήραν εμένα από το Αιγάλεω, τον Σεραφείδη, τον Δερμάτη, τον Βασιλείου, τον Χατζηκανέλλο, τον Παριανό. Όταν έφυγε ο Οικονόμου, άρχισε η αντίστροφη μέτρηση για τον Απόλλωνα. Έφτασε στην Β΄ κατηγορία, ταλαιπωρίες, προβλήματα πολλά η ομάδα».

- Άρα με τους συλλόγους δεν υπήρχε το «δεξιά και αριστερά». Για το Κράτος;

«Για το Κράτος, ναι, υπήρχε το δεξιός και αριστερός. Αλλά όχι για τα σωματεία. Άλλωστε, υπήρχαν σωματεία, που ήταν γεμάτα αριστερούς, είχαν αριστερές τάσεις. Ο Απόλλων Καλαμαριάς, όλοι αριστεροί, ο Εθνικός Αστέρας, ο Αγροτικός Αστέρας, ο Άρης Πειραιώς. Όμως τα σωματεία δεν είχαν διαμάχες «αριστερού-δεξιού» στα Συμβούλια μέσα. Το Κράτος τα είχε αυτά, ποιός είναι δεξιός, ποιός αριστερός».

- Κλείνοντας, εσείς που ζήσατε εκείνες τις εποχές και υπήρξατε από τα μεγάλα ονόματα του ποδοσφαίρου, συμφωνείτε πως έχει την δική της αξία μια βιβλιογραφία, που περιγράφει τις συνθήκες εκείνης της εποχής, αλλά και γενικότερα τις τάσεις της πολιτικής μέσα στο ποδόσφαιρο;

«Τα βιβλία αυτά, που είναι πρωτοποριακά και αναφέρονται στο ποδόσφαιρο και την αριστερά, πρέπει να γράφονται και να τα πάρει να τα διαβάσει ο κόσμος, να δει τι γινόταν και κυρίως να τα διαβάσει η νεολαία, για να μάθει τι τραβήξαμε κάποτε και αθλητικά και κοινωνικά, από το οργανωμένο Κράτος. Εμένα δεν με «έφαγε» η Ομοσπονδία, η ΚΥΠ με τέλειωσε».

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ