Ποδόσφαιρο: Οι μεγάλες αναβολές (προ κορονοϊού)

Η απόφαση που πήρε την περασμένη Τρίτη (17/3), με τη σύμφωνη γνώμη των 55 χωρών-μελών της, η UEFA για αναβολή του Euro 2020 κατά 12 μήνες ανακούφισε τους υπόλοιπους παράγοντες του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου, όπως την ECA (σ.σ. Ένωση Ευρωπαϊκών Συλλόγων) και τη FIFPro (σ.σ. Διεθνής Ομοσπονδία Ποδοσφαιριστών) ~αφού κρινόταν επιβεβλημένη λόγω της επέλασης της πανδημίας του κορονοϊού στη Γηραιά Ήπειρο, εγκυμονώντας κινδύνους για την υγεία διαγωνιζομένων και θεατών, καθώς και για την ολοκλήρωση των ευρωπαϊκών πρωταθλημάτων~, αλλά ήταν και ιστορική. Μοναδική στα χρονικά της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Ποδοσφαίρου. Η οποία ποτέ έως εκείνη την ημέρα δεν είχε αναβάλει διοργάνωσή της και δη το Euro (ή Ευρωπαϊκό Κύπελλο Εθνών, όπως ονομαζόταν παλαιότερα).

Μια διοργάνωση που άντεξε τις «αναταράξεις» του πολέμου της Γιουγκοσλαβίας (σ.σ. καλώντας, αντί των τιμωρημένων «πλάβι», την Εθνική Δανίας, της οποίας οι παίκτες ήταν στις… παραλίες, αλλά παρά ταύτα κατάφεραν να κατακτήσουν τη διοργάνωση του 1992!), αλλά ακόμη και τις απειλές, προ τετραετίας, των τζιχαντιστών ότι θα αιματοκυλίσουν το Euro της Γαλλίας, όπως είχαν κάνει στο Παρίσι (τον Νοέμβριο του 2015) και άλλες ευρωπαϊκές πόλεις.

Ήταν γραφτό η διοργάνωση που θα φιλοξενούνταν σε 12 διαφορετικές πόλεις ευρωπαϊκών κρατών (Ρώμη, Λονδίνο, Μόναχο, Μπακού, Βουκουρέστι, Αγία Πετρούπολη, Μπιλμπάο, Βουδαπέστη, Γλασκόβη, Κοπεγχάγη, Δουβλίνο Άμστερνταμ), προκειμένου να εορταστούν με κάθε λαμπρότητα τα 60ά γενέθλια του θεσμού, να είναι το διασημότερο αθλητικό «θύμα» του ιού, του οποίου η διασπορά ξεκίνησε από την Κίνα…

Μόνο εξαιτίας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου δεν παίχθηκε Μουντιάλ!

Έτσι η UEFA βίωσε καταστάσεις πρωτόγνωρες για την ίδια. Η μήτρα των ποδοσφαιρικών συνομοσπονδιών, η FIFA, πάντως, δεν βρέθηκε ποτέ στην ανάγκη να μετακινήσει ημερομηνίες Παγκοσμίου Κυπέλλου. Παρότι μεταξύ 1938 και 1950 Μουντιάλ δεν διεξήχθησαν. Πώς θα μπορούσαν, όταν η υφήλιος βρισκόταν υπό την επήρεια της φρικτής περιδίνησης του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου;

Υπό κανονικές συνθήκες ήταν προγραμματισμένες οι διοργανώσεις του 1942 και του 1946. Και αν πρώτη χρονολογία συμπίπτει με τις κρισιμότερες μάχες του 6ετούς πολέμου (Ελ Αλαμέιν, Στάλινγκραντ), στη δεύτερη ο πλανήτης προσπαθούσε, δειλά δειλά, να χτίσει πάνω στα (καυτά, ακόμη) αποκαΐδια της φονικότερης σύγκρουσης της ιστορίας...

Η Παγκόσμια Συνομοσπονδία, πριν ξεσπάσει ο πόλεμος (1939), επρόκειτο ν’ αποφασίσει, κατά τη διάρκεια του 25ου Κογκρέσου της, ποια εκ των Γερμανίας και Βραζιλίας θα φιλοξενούσε το 4ο Μουντιάλ της ιστορίας. Η συνέλευση δεν στάθηκε δυνατό να διεξαχθεί πριν από τον Ιούνιο του 1946 και η απόφαση που πάρθηκε (στο Λουξεμβούργο), να πάρει το χρίσμα η χώρα του «καφέ» (σ.σ. άθιχτη από τον πόλεμο, σε σχέση με την κατεστραμμένη Γερμανία), ήταν μονόδρομος. Έκτοτε η διεξαγωγή του ανά τετραετία είναι αδιάλειπτη, παρότι οι σεισμοί σε Χιλή το 1960 και Μεξικό το 1985 έθεσαν εν αμφιβόλω το αν οι οικοδέσποινες θα βρίσκονταν εντός του χρονοδιαγράμματος για το 1962 και το 1986, αντίστοιχα. Αλλά αμφότερες οι λατινοαμερικάνικες χώρες αποδείχθηκαν συνεπείς στις υποχρεώσεις τους...

Το πρώτο Παγκόσμιο Κύπελλο «φρέναρε» το Κόπα Αμέρικα

Κι αν για τους Ευρωπαίους ποδοσφαιρόφιλους η ματαίωση ενός Γιούρο αποτελεί καινοφανές γεγονός, αυτό δεν ισχύει για τους Νοτιοαμερικάνους, που ναι μεν δικαίως επαίρονται ότι το Κόπα Αμέρικα είναι η αρχαιοτέρα των διεθνών διοργανώσεων (σ.σ. ξεκίνησε το 1916) αλλά δεν μπόρεσαν να εξασφαλίσουν την αδιάλειπτη διεξαγωγή της στην υπεραιωνόβια ιστορία της! Έτσι ενώ στο ξεκίνημά της, φιλοξενούνταν ετησίως, αυτό κράτησε έως το 1929. Έκτοτε, έως το 1935 υπήρξε αγωνιστικό κενό, λόγω της κρίσης των σχέσεων μεταξύ Ουρουγουάης και Αργεντινής, που πυροδότησε ο τελικός του παρθενικού Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1930 μεταξύ των δύο χωρών.

Τότε που περίπου 15.000 Αργεντινοί πέρασαν, ακτοπλοϊκά τον Ρίο ντε λα Πλάτα, μένοντας στο λιμάνι της ουρουγουανικής πρωτεύουσας, δίχως να προσεγγίσουν το γήπεδο του τελικού («Σεντενάριο»). Τότε που οι δύο ομοσπονδίες τσακώνονταν έως και για την μπάλα του τελικού (σ.σ. η «σολομώντεια» λύση, της διεξαγωγής του πρώτου ημιχρόνου με αργεντίνικης κατασκευής μπάλα και το δεύτερου με ουρουγουανικής παραγωγής, άφησε ανικανοποίητους αμφότερους)!

Τότε που ο διαιτητής σφύριξε μόνο αφού έλαβε εγγυήσεις για την ασφάλειά του και τη διαβεβαίωση ότι πλοίο θα τον περίμενε με αναμμένες τις μηχανές για να αποχωρήσει από τη χώρα, εφόσον χρειαζόταν να εγκαταλείψει τον αγωνιστικό χώρο! Σε αυτό το κλίμα ξεκίνησε και τελείωσε ο τελικός με θριαμβεύτρια την οικοδέσποινα «σελέστε», που επικράτησε 4-2 (και με ανατροπή). Αλλά την ίδια στιγμή που οι Ουρουγουανοί πανηγύριζαν στο Μπουένος Άιρες, έξαλλοι συγκεντρωμένοι Αργεντίνοι πετροβολούσαν την πρεσβεία της γειτονικής χώρας! Αιτία, οι καταγγελίες των παικτών της «αλμπισελέστε» ότι έπεσαν θύματα όχι μόνο εκφοβισμού, αλλά και επιθέσεων πριν και κατά τη διάρκεια του τελικού... Αυτή η κατάσταση οδήγησε σε διακοπή διπλωματικών, αλλά και ποδοσφαιρικών σχέσεων των δύο γειτονικών χωρών!

Ύστερα από 5ετείς διαβουλεύσεις, η 13η «έκδοση» του Κόπα Αμέρικα φιλοξενήθηκε στο Περού, αλλά είχε την πρωτοτυπία ότι δεν υπήρχε... τρόπαιο για τον νικητή και ότι λειτουργούσε ως προολυμπιακό τουρνουά για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου, της επόμενης χρονιάς! Για πολλά χρόνια τόσο εκείνη η διοργάνωση όσο και η επόμενη, του 1937 στην Αργεντινή, δεν θεωρούνταν επίσημες, με αποτέλεσμα το τουρνουά να ξαναπάει στο Περού το 1939.

Το μπάχαλο στη διοργάνωση (με ομάδες να μη συμμετέχουν ή να το κάνουν δίχως τους καλύτερους παίκτες τους) οδήγησε σε διεξαγωγή της όχι μόνο σε άτακτα χρονικά διαστήματα, αλλά και σε τέτοια διάσπαση, ώστε,το 1959 διεξήχησαν... δύο διοργανώσεις! Ακολούθησε νέα διακοπή, από το 1967 έως το 1975, όταν ο θεσμός επανήλθε με το σημερινό του όνομα. Στην πρώτη του φάση ονομαζόταν Πρωτάθλημα Νοτίου Αμερικής.

Πέρα από την Αφρική (των πραξικοπημάτων και εμφυλίων)...

Όπως συνέβη στη Ν. Αμερική έτσι και στην Αφρική η αναβολή διοργάνωσης δεν είναι κάτι ξένο... Η παρθενική «έκδοση» του Κόπα Άφρικα έλαβε χώρα πριν από 63 χρόνια, το 1957, στο Σουδάν και ήταν θεσμοθετημένο να διεξάγεται ανά διετία. Έτσι επαναλήφθηκε το 1959, με διοργανωτές το εφήμερο κρατικό μόρφωμα της Ηνωμένης Αραβικής Δημοκρατίας (σ.σ. τη συγκροτούσαν Αίγυπτος και Συρία), ενώ η Αιθιοπία επελέγη ως τρίτος «σταθμός» του, για το 1961. Ωστόσο η απόπειρα πραξικοπήματος στη χώρα, στις 16 Δεκεμβρίου του 1960, μετέθεσε τον χρόνο διεξαγωγής του τουρνουά, με τις «ευλογίες» της Αφρικανικής Συνομοσπονδίας Ποδοσφαίρου (CAF). Οι αδερφοί Ναβάι πήραν τα όπλα προσπαθώντας να ανατρέψουν τον αυτοκράτορα Χαϊλέ Σελασιέ και το φεουδαρχικό σύστημα που στήριζε τον θρόνο του. Οι στασιαστές απέτυχαν και το Κύπελλο Εθνών Αφρικής τελικά διεξήχθη ένα χρόνο αργότερα (14 – 21 Ιανουαρίου 1962) επί αιθιοπικού εδάφους.

Ήταν το πρώτο στα χρονικά που περιελάμβανε προκριματική διαδικασία ~αφού συμμετείχαν εννιά ομάδες και έπρεπε να βρεθούν στα τελικά μόνο τέσσερις~- αλλά και το μοναδικό που κατέκτησε το αντιπροσωπευτικό συγκρότημα της Αιθιοπίας!
Αντίθετα με τη δεκαετία του ’60, που αποφασίστηκε να μην αλλάξει η χώρα διεξαγωγής του τουρνουά όταν «μίλησαν» τα όπλα, κάτι τέτοιο δεν συνέβη πιο πρόσφατα. Και πιο συγκεκριμένα στη δεκαετία που διανύουμε...

Το 2010, εκτός από την απόφαση για τη διενέργεια των Κόπα Άφρικα τις μονές χρονιές (αρχής γενομένης από το 2013), ούτως ώστε να μη συμπίπτει με τα Παγκόσμια Κύπελλα, η επιλογή της CAF ήταν η πρώτη διοργάνωση μονής χρονιάς να φιλοξενηθεί στη Λιβύη. Η χώρα που βρέχεται από τη Μεσόγειο είχε επικρατήσει στη διαδικασία απόδοσης του χρίσματος τόσο της Ανγκόλας όσο και της κοινής υποψηφιότητας που παρουσίασαν οι Γκαμπόν – Ισημερινή Γουινέα. Ωστόσο το κίνημα της επονομαζόμενης «Αραβικής Άνοιξης», που σάρωσε τις χώρες της Βόρειας Αφρικής (Αλγερία Τυνησία και Αίγυπτο), συμπαρέσυρε και το καθεστώς του συνταγματάρχη Καντάφι, οδηγώντας τη Λιβύη στη δίνη του εμφύλιου πολέμου, ο οποίος μαίνεται ακόμη έως και τις μέρες μας.

Σε ποδοσφαιρικό επίπεδο είχε αποτέλεσμα την απόφαση της Αφρικανικής Συνομοσπονδίας ν’ αλλάξει την έδρα του Κόπα Άφρικα, στέλνοντάς το στη Ν. Αφρική, που είχε τις υποδομές έτοιμες, από τη φιλοξενία του Παγκοσμίου Κυπέλλου τρία χρόνια νωρίτερα. Η CAF αποφάσισε να δώσει και δεύτερη ευκαιρία στη Λιβύη, επιτρέποντάς της να φιλοξενήσει τη διοργάνωση του 2017, αλλά δεδομένου ότι ο εμφύλιος σπαραγμός συνεχιζόταν και η ασφάλεια μόνο δεδομένη δεν ήταν, αφού είδαν κι... απόειδαν της πήραν τελικά κι αυτό το τουρνουά στέλνοντάς το στην Γκαμπόν.

Όταν η επιδημία του Έμπολα στερούσε στο Μαρόκο το Κόπα Άφρικα

Η περίπτωση που προσομοιάζει περισσότερο με την τρέχουσα είναι εκείνη που αντιμετώπισε το Μαρόκο πριν από πεντέμισι χρόνια, αλλά είχε εντελώς διαφορετική κατάληξη. Στη χώρα της Β. Αφρικής είχε ανατεθεί η φιλοξενία του Κόπα Άφρικα του 2015, αλλά τον Οκτώβριο του 2014, τρεις μήνες δηλαδή πριν από την έναρξη του τουρνουά, η Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία της αιτήθηκε επίσημα την αναβολή του, υπό τον φόβο υγειονομικής κρίσης, αφού την ίδια περίοδο η επιδημία του ιού Έμπολα «θέριζε» στη Δυτική Αφρική και οι αρχές φοβούνταν την εξάπλωσή της στη μαροκινή επικράτεια, με την εισροή στη χώρα χιλιάδων ποδοσφαιρικών τουριστών.

Ωστόσο η Αφρικανική Συνομοσπονδία ήταν ανένδοτη. Έτσι όχι μόνο πήρε τη διοργάνωση από τους Μαροκινούς, στέλνοντάς την στην Ισημερινή Γουινέα (αφού Αίγυπτος, Γκάνα, Ν. Αφρική και Σουδάν αρνήθηκαν να τη φιλοξενήσουν…) ~όπου και διεξήχθη στις προβλεπόμενες ημερομηνίες, με την Ακτή Ελεφαντοστού να κερδίζει το 2ο τρόπαιό της στον θεσμό~, όχι μόνο τους επέβαλε πρόστιμο 1 εκατ. δολαρίων (συν άλλα 9 εκατομμύρια ως αποζημίωση για υπαναχώρηση από συμβατικές υποχρεώσεις…), αλλά απέβαλε τα «λιοντάρια του Άτλαντα» από τις δύο επόμενες διοργανώσεις της! Μια τιμωρία που τελικά μειώθηκε κατά το ήμισυ σε αγωνιστικό επίπεδο.

Ωστόσο η Αφρικανική Συνομοσπονδία δεν γλίτωσε την κατακραυγή ότι ενδιαφέρεται περισσότερο για τις οικονομικές συμφωνίες που είχε συνάψει (και τις ρήτρες τους...) από την υγεία διαγωνιζομένων και θεατών.

Η τελευταία κρίση που αντιμετώπισαν οι Αφρικανοί ιθύνοντες ήταν κατά τη διαδικασία απονομής του χρίσματος για το περσινό Κόπα Άφρικα. Αρχικά τη διοργάνωση ανέλαβε το Καμερούν, αλλά διαπιστώθηκε, εν τω μεταξύ, ότι δεν πληροί τις προδιαγραφές ασφαλείας, λόγω του εμφύλιου πολέμου που ξέσπασε και σε νέα διαδικασία, που έλαβε χώρα στην Άκρα της Γκάνας, η Αίγυπτος αποφασίστηκε να φιλοξενήσει το τουρνουά...

Η στοχευμένη ασιατική παρέκκλιση

Αντίθετα με Νοτιοαμερικάνους και Αφρικανούς, στην Ασία δεν έχει ποτέ ούτε ακυρωθεί ούτε μετατεθεί διοργάνωση, παρότι κι εδώ ο «βασιλιάς των σπορ» δεν ήταν λίγες φορές όμηρος των πολιτικών εντάσεων. Οι οποίες είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ηπείρου, η οποία περικλείει την παγκόσμια «πυριτιδαποθήκη» της Μέσης Ανατολή.

To Aσιατικό Κύπελλο διεξήχθη πρώτη φορά στο Χονγκ Κονγκ το 1956. Χρονιά ενός από τους πολλούς Αραβοϊσραηλινούς πολέμους. Το Ισραήλ έλαβε μέρος στις 4 πρώτες «εκδόσεις» του και ήταν πάντα στο πόντιουμ: κατέκτησε έναν τίτλο, εντός έδρας (1964), ήταν 2 φορές φιναλίστ, ενώ πήρε και μια τρίτη θέση. Ωστόσο η παρουσία του προκαλούσε τις αντιδράσεις των αραβικών κρατών, που σε πολιτικό επίπεδο δεν αναγνώριζαν την ύπαρξή του, κατηγορώντας το στα διεθνή φόρα για παράνομη κατοχή της παλαιστινιακής γης.

Έμεινε στους κόλπους της Ασιατικής Συνομοσπονδίας για 20 χρόνια (1954-74) προκαλώντας τραγελαφικά περιστατικά, όπως την πρόκρισή του στο Μουντιάλ του 1958… άνευ αγώνος, αφού όλα τα αντιπροσωπευτικά συγκροτήματα των μουσουλμανικών χωρών αρνήθηκαν να αγωνιστούν εναντίον του!

Τελικά πέτυχαν τον εξοστρακισμό του από τους κόλπους της Ασιατικής Ομοσπονδίας με ψήφους 13 υπέρ και 6 κατά. Τη δεκαετία του ‘80 εγγράφηκε στα μητρώα της Συνομοσπονδίας της Ωκεανίας κι από εκείνη του ‘90 έως σήμερα είναι μέλος της UEFA.

Ωστόσο τα προβλήματα στην Ασία δεν λείπουν και ερήμην του Ισραήλ. Οι δύο Κορέες (Βόρεια και Νότια), οι πολιτικοθρησκευτικές διενέξεις μεταξύ Ιράν (σιίτες) και Σαουδική Αραβία (σουνίτες), ο πόλεμος Ιράν – Ιράκ τη δεκαετία του ‘80 «δοκιμάζουν» τις αντοχές του Ασιατικού Κυπέλλου, αλλά όχι σε βαθμό να αναβληθεί ή, πολύ περισσότερο, να ματαιωθεί τουρνουά.

Απλά ενώ έως το 2004 η αρχαιότερη διεθνής διοργάνωση μετά το Κόπα Αμέρικα διεξαγόταν ανά τετραετία, συμπίπτοντας με τους Ολυμπιακούς Αγώνες (αλλά και το Euro) αποφασίστηκε η επόμενη διοργάνωση να διεξαχθεί μετά την πάροδο 3 ετών (2007). Έκτοτε, παρότι επέστρεψε στην ανά τετραετία διεξαγωγή, φιλοξενείται τις μονές χρονιές, που δεν είναι τόσο επιβαρυμένο το παγκόσμιο καλεντάρι...