Ο τελευταίος ξένος διαιτητής, ο Θρύλος, ο Νέρων και μια αποκάλυψη μετά θάνατο...

Πάνε 43 χρόνια από τη μέρα που ένας ξένος διαιτητής σφύριξε για τελευταία φορά σε αγώνα ελληνικών ομάδων. Στο διάστημα αυτό, το ελληνικό ποδόσφαιρο κατάφερε να πάει τρισάκις στα τελικά του Μουντιάλ, να κατακτήσει ένα Euro και να εξάγει ουκ ολίγους ποδοσφαιριστές στην Ευρώπη. Όσο να’ ναι, την Ελλάδα υπανάπτυκτη δε τη λες πια. Κι όμως, είναι σα να μην πέρασε μια μέρα…

Αυτή την εντύπωση δίνει η παρουσία του Ισπανού διαιτητή στον τελικό του Κυπέλλου Ελλάδας το Σάββατο, 12 Μαίου 2018, ανάμεσα στην ΑΕΚ και στον ΠΑΟΚ. Στο πρόσωπο του Νταβίντ Μπορμπαλάν οι παλιότεροι βλέπουν μια οικεία φυσιογνωμία των ελληνικών γηπέδων, τον Ιταλό Τζιανφράνκο Μενεγκάλι ο οποίος το 1975 «έπαιξε» όχι μόνο στον τελικό αλλά και στα ημιτελικά και στα προημιτελικά της διοργάνωσης!

Ο Κολίνα της εποχής του

Ο 42χρονος τότε διαιτητής ήταν ο κατ’ εξοχήν εκλεκτός της ΕΠΟ για να διευθύνει τα παιχνίδια «υψηλού κινδύνου» στη χώρα μας, γι’ αυτό κι έκανε εκείνη την εποχή πολύ συχνά το ταξίδι Ρώμη-Αθήνα. Η αλήθεια είναι ότι ο Μενεγκάλι κάθε άλλο παρά τυχαίος διαιτητής ήταν. Ήταν σεβαστός στην Ιταλία και είχε σφυρίξει ήδη πολλούς διεθνείς αγώνες, σε σημείο που κάλλιστα θα μπορούσε να θεωρηθεί ο Κολίνα της εποχής του.

Το 1975, η είδηση του ερχομού ξένου διαιτητή σε αγώνα ελληνικών ομάδων δεν συνιστούσε είδηση. Γι’ αυτό και περνούσε στα ψιλά των εφημερίδων η ανακοίνωση του ορισμού του.
Για παράδειγμα, η είδηση για τον ορισμό του Μενεγκάλι στον τελικό του Κυπέλλου Ελλάδος ανάμεσα στον Ολυμπιακό και στον Παναθηναϊκό, ήταν ένα μικρό μονόστηλο στο πρωτοσέλιδο του ΦΩΤΟΣ.

Ο Έλληνας Ρόκα

Όπως θα διαβάσατε και στο δημοσίευμα, ο Ιταλός διαιτητής είχε διευθύνει άλλους δυο αγώνες στη διοργάνωση. Και πρώτα τον προημιτελικό ανάμεσα στον Ηρακλή και την ΑΕΚ που έγινε στο Καυτατζόγλειο. Ο "Γηραιός" νίκησε 1-0 με γκολ του Νικολούδη και πήρε την πρόκριση για τα ημιτελικά. Ο Μενεγκάλι όχι μόνο διαιτήτευσε τον αγώνα αλλά έκανε και δηλώσεις στο τέλος. Δεν δίστασε, μάλιστα, να αναφερθεί στον ποδοσφαιριστή που ξεχώρισε. Τα όσα είπε αποτύπωσε το ΦΩΣ:

Ένα περίπου μήνα μετά, ο Ιταλός κλήθηκε να διευθύνει τον ημιτελικό του Κυπέλλου ανάμεσα στον Ολυμπιακό και τον ΠΑΟΚ που εξελίχθηκε σε περίπατο για τους ερυθρόλευκους, οι οποίοι είχαν σε τρομερή μέρα τον Λοσάντα κι έφτασαν με άνεση στο 4-0, με πρώτο σκόρερ τον Κρητικόπουλο (2 γκολ). Ο Σταύρος Τσώχος, που έγραψε το ματς για το ΦΩΣ, ανέφερε στην κριτική του για τον διαιτητή του αγώνα.

Στον άλλο ημιτελικό που έγινε στη Θεσσαλονίκη, ο Παναθηναϊκός επικράτησε 2-1 του Ηρακλή με διαιτητή έναν άλλο Ιταλό, τον Λουίτζι Ανιολίν για τον οποίο ο Φαίδων Κωνσταντουδάκης είχε γράψει στην κριτική του στο ΦΩΣ.

Ωστόσο εκείνος ο αγώνας σημαδεύτηκε από τις καταγγελίες σε βάρος του Παναθηναϊκού για δωροδοκία ποδοσφαιριστή του Ηρακλή, μια ιστορία που έμεινε γνωστή ως "υπόθεση των γαρυφάλλων". Ο Παναθηναϊκός κινδύνευσε να τιμωρηθεί με υποβιβασμό στη Β' εθνική, όμως αθωώθηκε κατά πλειοψηφία (2-1) από την αρμόδια τριμελή επιτροπή της ΕΠΟ, χάρις στην ψήφο του εκπροσώπου του Ολυμπιακού Γιώργου Ανδριανόπουλου.

Με γκολ του Δαβουρλή

Από το 1969 είχαν να συναντηθούν σε τελικό οι "αιώνιοι" και ο αγώνας αναμενόταν με τρομερό ενδιαφέρον. Ο Παναθηναϊκός, ωστόσο, προέβαλε θέμα έδρας, ζητώντας να μη γίνει ο αγώνας στο Στάδιο Καραϊσκάκη. Κι όταν το αίτημα του εντέλει απορρίφθηκε, σε ένδειξη διαμαρτυρίας, κατέβασε την αναπληρωματική ομάδα στον τελικό, που διεξήχθη την Τετάρτη 17 Ιουνίου 1975.

Έστω κι έτσι, όμως, έπαιξε στα ίσα τον Ολυμπιακό και λύγισε από ένα γκολ που σημείωσε με περιπετειώδη τρόπο ο Δαβουρλής στο 35΄. Οι "πράσινοι" διαμαρτυρήθηκαν ότι, πριν ο Δαβουρλής στείλει τη μπάλα στα δίχτυα, είχε γίνει φάουλ του Κρητικόπουλου στον Κωνσταντίνου αλλά ο διαιτητής Μενεγκάλι είχε διαφορετική άποψη και κατακύρωσε το γκολ.

Δείτε το βίντεο…

Η διαιτησία του Μενεγκάλι, ωστόσο, είχε ορισμένα μεμπτά, όπως διαβάζουμε στην περιγραφή του αγώνα που δημοσιεύτηκε στο ΦΩΣ.

Την απονομή του κυπέλλου στον αρχηγό Βασίλη Σιώκο έκανε ο ίδιος ο πρόεδρος της FIFA, Ζοάο Χαβελάνζ ο οποίος είχε προσκληθεί από την ΕΠΟ για να παρακολουθήσει τον τελικό. Την παραμονή του αγώνα ο Βραζιλιάνος παράγοντας είχε δώσει συνέντευξη Τύπου στο ξενοδοχείο Χίλτον όπου μας είπε κομψά ποιοι είμαστε ποδοσφαιρικά, δηλώνοντας:

«Μου βγήκε η ψυχή...»

Φεύγοντας ο Μενεγκάλι από τη χώρα μας, δεν φανταζόταν ότι έμελλε να είναι ο τελευταίος ξένος διαιτητής που σφύριξε αγώνες ελληνικών ομάδων στον τόπο τους. Εκείνος, πάντως, συνέχισε την καριέρα του που έφτασε στην κορυφαία στιγμή της το 1983 (σε ηλικία 50 ετών), όταν διαιτήτευσε στο Γκέτεμποργκ τον τελικό του Κυπέλλου Κυπελλούχων Ευρώπης ανάμεσα στην Αμπερντίν του Άλεξ Φέργκιουσον και τη Ρεάλ του Αλφρέδο ντε Στέφανο (2-1).

Ο Μενεγκάλι δεν είχε τη χαρά να "γνωρίσει" τον κατά ένα τρόπο διάδοχό του στους τελικούς του Κυπέλλου Ελλάδας, Νταβίντ Μπορμπαλάν, καθώς πέθανε τον Νοέμβριο του 2016, σε ηλικία 83 ετών. Άφησε, ωστόσο, πίσω του τις αναμνήσεις του από την πλούσια καριέρα του ως διαιτητής, οι οποίες έχουν αποτυπωθεί στο βιβλίο "L’ albitro di calcio" (Ο διαιτητής ποδοσφαίρου) που κυκλοφόρησε το 1984.

Έχοντας παίξει σε ζόρικα πρωταθλήματα, όπως στην Αίγυπτο, στη Ν. Ζηλανδία και στα Αραβικά Εμιράτα, ο Μενεγκάλι «τα είχε δει όλα». Τίποτα, όμως, δεν του έκανε μεγαλύτερη εντύπωση από αυτά που έζησε στην Ελλάδα. Γράφει στη σελίδα 66:

«Το 1975 κλήθηκα τρεις φορές να διευθύνω αγώνες Κυπέλλου στην Ελλάδα, πρώτα έναν προημιτελικό, μετά έναν ημιτελικό και τέλος τον τελικό ανάμεσα στον Ολυμπιακό και τον Παναθηναϊκό που έγινε παρουσία του προέδρου της ΦΙΦΑ Ζοάο Χαβελάνζ. Ήταν το πιο δραματικό ματς της καριέρας μου. Το μίσος ανάμεσα στις δυο ομάδες ήταν μεγάλο και μου βγήκε η ψυχή να διευθύνω τον αγώνα».

Αναφέρει ακόμη κι ένα περιστατικό που δεν έχει καταγραφεί στον τελικό (ίσως του συνέβη σε κάποιο άλλο ματς): «Οι παίκτες ήταν τόσο τυφλωμένοι που όταν απέβαλα το στοπερ του Ολυμπιακού, πριν βγει έξω, τρίζοντας τα δόντια, γύρισε προς το μέρος μου κι έκανε τη χειρονομία που έκανε στη αρένα ο Νέρων, όταν διέταζε τον θάνατο των δυστυχισμένων. Διάβασα στα μάτια του ότι εκείνη τη στιγμή θα μπορούσε να με σκοτώσει».