Τα κροκοδείλια δάκρυα της UEFA

Ήταν το 1953, όταν ο Γάλλος δημοσιογράφος της αθλητικής εφημερίδας «L’ Equipe» και παλιός διεθνής ποδοσφαιριστής Γκαμπριέλ Ανό (1889-1968) πρότεινε στη γαλλική ομοσπονδία ποδοσφαίρου να πρωτοστατήσει για τη διεξαγωγή ενός διεθνούς τουρνουά με τη συμμετοχή πρωταθλητριών ομάδων από διάφορες χώρες της Ευρώπης, επειδή έως τότε δεν υπήρχε ευρωπαϊκή διοργάνωση στη Γηραιά Ήπειρο.

Έναν χρόνο αργότερα, τον Ιούνιο του 1954, με τη συνεργασία γαλλικών, ιταλικών και βελγικών συλλόγων ιδρύθηκε η ΟΥΕΦΑ. Αυτή αποφάσισε σχεδόν άμεσα να υιοθετήσει και υλοποιήσει την πρόταση του Ανό τη σεζόν 1955-56. Στο πρώτο Κύπελλο Πρωταθλητριών Ευρώπης δήλωσαν συμμετοχή 15 χώρες, καθώς και η γερμανική περιοχή του Σάαρ, που τότε βρισκόταν υπό γαλλική κατοχή λόγω του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Έλαμψε τότε διά της απουσίας της η Αγγλία, ενώ η Ελλάδα πήρε για πρώτη φορά μέρος σε ευρωπαϊκή διασυλλογική διοργάνωση ποδοσφαίρου την αγωνιστική περίοδο 1959-60, στο Κύπελλο Πρωταθλητριών της ΟΥΕΦΑ με εκπρόσωπο τον Ολυμπιακό και αντίπαλο την ιταλική Μίλαν. Οι «ερυθρόλευκοι» είχαν προσκληθεί και έναν χρόνο νωρίτερα (1958-59) στην ίδια διοργάνωση, στον προκριματικό γύρο, όπου κληρώθηκαν με την Μπεσίκτας, αλλά παραιτήθηκαν των αγώνων λόγω της τότε πολιτικής κρίσης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.

Η ΟΥΕΦΑ επέλεξε το σύστημα των γύρων με διπλά νοκ άουτ παιχνίδια για τη διεξαγωγή του Κυπέλλου Πρωταθλητριών. Στην κλήρωση του πρώτου γύρου μετείχαν 16 ομάδες: Σπόρτιγκ Λισαβόνας, Παρτιζάν Βελιγραδίου, ΜΤΚ Βουδαπέστης, Άντερλεχτ Βρυξελλών, Σερβέτ Γενεύης, Ρεάλ Μαδρίτης, Ροτ Βάις Έσσης, Χιμπέρνιαν Εδιμβούργου, Τζουργκάρντεν Στοκχόλμης, Γκβάρντια Βαρσοβίας, Άαρχους Δανίας, Ρεμς Γαλλίας, Ραπίντ Βιέννης, Αϊντχόφεν Ολλανδίας, Μίλαν Ιταλίας και Σααρμπρίκεν Σάαρ. Ο εναρκτήριος αγώνας της διοργάνωσης έγινε στις 4 Σεπτεμβρίου 1955 στη Λισαβόνα μεταξύ της Σπόρτινγκ και της Παρτιζάν και έληξε με τη χορταστική ισοπαλία 3-3. Ο πρώτος τελικός της διοργάνωσης έγινε στις 13 Ιουνίου 1956 στο «Παρκ Ντε Πρενς», παρουσία 38.239 θεατών, όπου η Ρεάλ Μαδρίτης του Αλφρέδο Ντι Στέφανο νίκησε τη γαλλική Ρεμς του Ρεϊμόν Κοπά με 4-3.

Η γέννηση του Τσάμπιονς Λιγκ

Έκτοτε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι, το ποδόσφαιρο άρχισε να εξελίσσεται και να γιγαντώνεται, έως ότου τη σεζόν 1992-93 η ΟΥΕΦΑ μετά από συγκλονιστικές αλλαγές διαφοροποίησε τη μορφή του Κυπέλλου Πρωταθλητριών, το οποίο ονόμασε «Τσάμπιονς Λιγκ». Πλέον στη διοργάνωση δεν έπαιρναν μέρος μόνο οι πρωταθλήτριες των χωρών αλλά δύο και τρεις ομάδες, ανάλογα με τη βαθμολογία κάθε χώρας στο ράνκινγκ της ευρωπαϊκής συνομοσπονδίας…

Τα λεφτά μπήκαν για τα καλά στο ποδόσφαιρο, με χορηγίες-μαμούθ, με τεράστια κέρδη από τα τηλεοπτικά δικαιώματα και εσχάτως από το Στοίχημα. Τα ποσά που ξεκίνησε να μοιράζει η ΟΥΕΦΑ στις ομάδες άρχισαν να γίνονται αστρονομικά. Για να καταλάβουμε τη διαφορά, αρκεί να τονίσουμε ότι τη σεζόν 1988-89 η Μίλαν, που κατέκτησε το Κύπελλο Πρωταθλητριών εκείνης της σεζόν, είχε κέρδη που με τις σημερινές τιμές δεν ξεπέρασαν το 1,5 εκατομμύριο ευρώ! Και η τελευταία πρωταθλήτρια Ευρώπης, η Μπάγερν, έβαλε πέρσι στα ταμεία της από το Τσάμπιονς Λιγκ 125.468.000 ευρώ, ενώ η φιναλίστ του τελικού, η Παρί Σεν Ζερμέν, εισέπραξε ακόμα περισσότερα, ήτοι 126.806.000 ευρώ. Σύμφωνα δε με τα οικονομικά στοιχεία της διοργάνωσης, που δημοσιεύει κάθε χρόνο τέτοια εποχή η ΟΥΕΦΑ, και η Μπαρτσελόνα έσπασε στην περσινή διοργάνωση το φράγμα των 100 εκατομμυρίων ευρώ, με έσοδα 100.251.000.

Υπόθεση απληστίας

Με όλα αυτά, φτάσαμε πριν από περίπου έναν μήνα στην επανάσταση 12 πλούσιων συλλόγων, που αποστάτησαν αρχικά από την ΟΥΕΦΑ, ιδρύοντας ένα δικό τους εντελώς κλειστό πρωτάθλημα, την Ευρωπαϊκή Super League, με στόχο τη συμμετοχή 20 συνολικά πανίσχυρων οικονομικά ομάδων. Κίνηση που θεωρήθηκε απληστία. Οι αντιδράσεις, όπως ήταν φυσικό, ήταν τεράστιες, με πρώτους και καλύτερους τους οπαδούς των περισσότερων συλλόγων από τα 12 ιδρυτικά μέλη. Μαζί φυσικά και η ΟΥΕΦΑ, που έβλεπε το θέμα εντελώς οικονομικά, αφού θα έχανε τις κότες με τα χρυσά αβγά. Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι μίλησαν για «προδοσία», για «φίδια που είχαν στον κόρφο τους» και απείλησαν θεούς και δαίμονες, επειδή οι «12» ήθελαν όλα τα λεφτά από το Τσάμπιονς Λιγκ δικά τους και όχι να παίρνουν το μεγαλύτερο μερίδιο από τις άλλες ομάδες και μικρότερο από εκείνο της ΟΥΕΦΑ.

Κάκιστη και άπληστη η κίνηση των «12», όμως μεγαλύτερη ευθύνη για την κίνηση που τελικά «ναυάγησε» μέσα σε ένα 48ωρο, μέχρι να επανέλθει τα επόμενα χρόνια, έχει η ίδια η συνομοσπονδία! Γιατί επί της ουσίας εκείνη είναι που δημιούργησε αυτό το τέρας, κάνοντας η ίδια από τη σεζόν 1992-93 το Τσάμπιονς Λιγκ κλειστή διοργάνωση για τους ισχυρούς και απλώς άφηνε ορισμένα «παραθυράκια» να μπαίνουν και ομάδες από μικρομεσαίες ποδοσφαιρικά χώρες, έτσι ώστε να μη διαμαρτύρονται οι… φτωχοί. Όμως κάθε λίγο, όταν οι «μεγάλοι» άρχιζαν τις απειλές περί δικού τους πρωταθλήματος, η ΟΥΕΦΑ τούς «χρύσωνε» με περισσότερα χρήματα και περισσότερα μπόνους. Άλλωστε πριν από 4 χρόνια ήταν η ευρωπαϊκή συνομοσπονδία που αύξησε τα απευθείας εισιτήρια στους ομίλους της διοργάνωσης για τους ισχυρούς του ποδοσφαίρου. Τέσσερις χώρες (Αγγλία, Ισπανία, Γερμανία, Ιταλία) με τέσσερις ομάδες η καθεμία απευθείας στους ομίλους και ούτω καθεξής. Με λίγα λόγια, έφτασε στο σημείο να βάζει 26 ομάδες από τους ισχυρούς της μπάλας στους ομίλους και άφησε μόλις έξι εισιτήρια για τις υπόλοιπες χώρες μέσω όμως τεσσάρων προκριματικών γύρων. Αν αυτό δεν είναι κλειστό πρωτάθλημα, τότε ποιο είναι;

Οι… αποδείξεις

Και οι αποδείξεις πόσο κλειστή είναι η διοργάνωση είναι πολλές, αφού οι ίδιες και ίδιες ομάδες από τις ίδιες χώρες μονοπωλούν τις διακρίσεις. Σημειώστε:

* Στην προημιτελική φάση του Τσάμπιονς Λιγκ (τον γύρο των «8» δηλαδή) τα τελευταία 20 χρόνια (σεζόν 2001-02 έως σεζόν 2020-21) έχουν προκριθεί:

16 φορές: Μπαρτσελόνα

14: Μπάγερν Μονάχου

12: Ρεάλ Μαδρίτης

9: Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, Τσέλσι

8: Λίβερπουλ, Γιουβέντους

6: Μίλαν, Παρί Σεν Ζερμέν

5: Μάντσεστερ Σίτι, Άρσεναλ, Ατλέτικο Μαδρίτης, Ίντερ, Λιόν, Πόρτο

4: Ντόρτμουντ

3: Ρόμα, Μπενφίκα, Μονακό

2: Βαλένθια, Βιγιαρεάλ, Άγιαξ, Αϊντχόφεν, Τότεναμ, Σάλκε, Ντεπορτίβο Λα Κορούνια

Συνολικά 27 ομάδες από επτά χώρες (Ισπανία, Γερμανία, Αγγλία, Ιταλία, Γαλλία, Πορτογαλία, Ολλανδία).

* Παράλληλα άλλες 15 ομάδες κατάφεραν μία φορά να φτάσουν στους «8». Από αυτές, οι εννέα (Λειψία, Βόλφσμπουργκ, Λεβερκούζεν, Σεβίλλη, Μάλαγα, Μαρσέιγ, Μπορντό, Λέστερ, Αταλάντα) προέρχονται από τα τέσσερα κορυφαία πρωταθλήματα (Αγγλία, Ισπανία, Γερμανία, Ιταλία). Μόνο έξι εκπροσώπησαν πέντε μικρομεσαίες χώρες: Γαλατασαράι, Φενέρμπαχτσε (Τουρκία), Παναθηναϊκός (Ελλάδα), ΤΣΣΚΑ Μόσχας (Ρωσία), Σαχτάρ Ντόνετσκ (Ουκρανία), ΑΠΟΕΛ (Κύπρος).

* Όσον αφορά τις παρουσίες σε τελικό της διοργάνωσης, θα διαπιστώσουμε ότι από τη σεζόν 1992-93 που ξεκίνησε το Τσάμπιονς Λιγκ έως τον φετινό, μετά τις προκρίσεις της Μάντσεστερ Σίτι και της Τσέλσι, δηλαδή σε 29 τελικούς, όπου έχουμε 58 φιναλίστ, μόλις 7 χώρες έχουν καταφέρει να βάλουν ομάδες τους σε αυτούς. Και αν εξαιρέσουμε τη μία συμμετοχή της Πορτογαλίας (Πόρτο), τις δύο της Ολλανδίας (Άγιαξ) και τις τρεις της Γαλλίας (Μαρσέιγ, Μονακό, Παρί), τις υπόλοιπες 52 συμμετοχές έχουν μόλις τέσσερις χώρες από την κορυφή της βαθμολογίας της ΟΥΕΦΑ: Ισπανία (16 συμμετοχές), Ιταλία (13), Αγγλία (14) και Γερμανία (9).

Το μονοπώλιο

Αν δούμε τους 12 τελευταίους τελικούς (μαζί με τον φετινό), όπου έχουμε 24 φιναλίστ, τότε τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο… κλειστά: Ισπανία (8 συμμετοχές), Αγγλία (7), Γερμανία (5) έχουν 20/24 συμμετοχές συνολικά. Με μόλις τρεις η Ιταλία και μία η Γαλλία με την περσινή της Παρί. Αν πάρουμε συνολικά και το Κύπελλο Πρωταθλητριών, τότε η Ισπανία έχει 18 τρόπαια, η Αγγλία 13, η Ιταλία 12, η Γερμανία 8, η Ολλανδία 6, η Πορτογαλία 4 και από ένα έχουν πάρει οι Γαλλία, Ρουμανία, Σκωτία, Γιουγκοσλαβία. Δηλαδή οι τέσσερις μεγάλες χώρες έχουν 51 κατακτήσεις (και άλλες 45 φορές είχαν φιναλίστ) και άλλες έξι χώρες έχουν μόλις 14. Από αυτές μάλιστα την εποχή του Τσάμπιονς Λιγκ οι Ολλανδία, Γαλλία, Πορτογαλία έχουν από μία μόλις κατάκτηση, ενώ οι Σκωτία, Ρουμανία, Γιουγκοσλαβία το έχουν κατακτήσει τον… προηγούμενο αιώνα!

* Η Αγγλία (2005-06, 2017-18) και η Ισπανία (2015-16, 2016-17) είναι οι δύο χώρες που έχουν εκπροσωπηθεί με τις περισσότερες ομάδες (5) σε μία περίοδο. Η Αγγλία είναι επίσης η μοναδική χώρα που έχει καταφέρει να φτάσει με 4 ομάδες μέχρι και τα προημιτελικά της διοργάνωσης την περίοδο 2007-08 (Άρσεναλ, Λίβερπουλ, Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, Τσέλσι), το οποίο επανέλαβε και την επόμενη χρονιά (2008-09) με τις ίδιες ομάδες και με 5 ομάδες στη φάση των «16» της σεζόν 2017-18. Παράλληλα η Μάντσεστερ Σίτι, που προκρίθηκε για πρώτη φορά στην ιστορία της σε τελικό της μεγάλης διασυλλογικής διοργάνωσης, έγινε η 9^η ομάδα από την Αγγλία που μετέχει σε έναν τελικό. Προηγήθηκαν οι Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, Λίβερπουλ, Τσέλσι, Άρσεναλ, Τότεναμ, Νότιγχαμ, Λιντς και Άστον Βίλα…

Οι «εμφύλιοι»

Εντυπωσιακό είναι επίσης το γεγονός ότι τα χρόνια του Τσάμπιονς Λιγκ σε 27 περιπτώσεις στην προημιτελική και ημιτελική φάση αλλά και στον τελικό είχαμε αντιπάλους από την ίδια χώρα. Και οι χώρες αυτές εννοείται ότι είναι οι πέντε ποδοσφαιρικά μεγάλες: Αγγλία, Ισπανία, Γερμανία, Ιταλία και Γαλλία. Και για να κάνουμε μία ακόμα σημαντική σύγκριση, τα χρόνια του Κυπέλλου Πρωταθλητριών είχαμε όλους κι όλους έξι «εμφυλίους» και αυτό γιατί στη διοργάνωση έπαιρναν μέρος μόνο οι πρωταθλήτριες των χωρών και η κάτοχος του προηγούμενου τροπαίου (έτσι προέκυπτε ο «εμφύλιος»)…

* Σε οκτώ περιπτώσεις στον τελικό του Τσάμπιονς Λιγκ (μαζί με τον φετινό) συναντήθηκαν ομάδες από την ίδια χώρα. Από αυτές, τρεις φορές είχαμε ισπανικούς τελικούς, τρεις φορές αγγλικούς και από μία φορά είχαμε γερμανικό και ιταλικό «εμφύλιο». Αναλυτικά:

1999-00: Ρεάλ Μαδρίτης - Βαλένθια 3-0

2002-03: Μίλαν - Γιουβέντους 0-0 (3-2 πέναλτι)

2007-08: Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ - Τσέλσι 1-1 (6-5 πέναλτι)

2012-13: Μπάγερν Μονάχου - Ντόρτμουντ 2-1

2013-14: Ρεάλ Μαδρίτης - Ατλέτικο Μαδρίτης 4-1

2015-16: Ρεάλ Μαδρίτης - Ατλέτικο Μαδρίτης 1-1 (5-3 πέναλτι)

2018-19: Λίβερπουλ -Τότεναμ 2-0

2020-21: Μάντσεστερ Σίτι – Τσέλσι

* Σε προημιτελικό ή ημιτελικό βρέθηκαν 20 φορές αντίπαλοι ομάδες από την ίδια χώρα.

Οκτώ ήταν από την Αγγλία:

2003-04: Τσέλσι - Άρσεναλ 1-1, 2-1 (προημιτελικός)

2004-05: Λίβερπουλ - Τσέλσι 0-0, 1-0 (ημιτελικός)

2006-07: Λίβερπουλ - Τσέλσι 1-0, 0-1 (4-1 πέναλτι, ημιτελικός)

2007-08: Λίβερπουλ - Άρσεναλ 1-1, 4-2 (προημιτελικός)

2007-08: Τσέλσι - Λίβερπουλ 1-1, 3-2 (ημιτελικός)

2008-09: Τσέλσι - Λίβερπουλ 3-1, 4-4 (προημιτελικός)

2008-09: Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ - Άρσεναλ 1-0, 3-1 (ημιτελικός)

2010-11: Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ - Τσέλσι 1-0, 2-1 (προημιτελικός)

Επτά φορές ήταν από την Ισπανία:

1999-00: Βαλένθια - Μπαρτσελόνα 4-1, 1-2 (ημιτελικός)

2001-02: Ρεάλ Μαδρίτης - Μπαρτσελόνα 2-0, 1-1 (ημιτελικός)

2010-11: Μπαρτσελόνα - Ρεάλ Μαδρίτης 2-0, 1-1 (ημιτελικός)

2013-14: Ατλέτικο Μαδρίτης - Μπαρτσελόνα 1-1, 1-0 (προημιτελικός)

2014-15: Ρεάλ Μαδρίτης - Ατλέτικο Μαδρίτης 0-0, 1-0 (προημιτελικός)

2015-16: Ατλέτικο Μαδρίτης - Μπαρτσελόνα 1-2, 2-0 (προημιτελικός)

2016-17: Ρεάλ Μαδρίτης - Ατλέτικο Μαδρίτης 3-0, 1-2 (ημιτελικός)

Δύο φορές είχαμε ιταλικούς «εμφυλίους»:

2002-03: Μίλαν - Ίντερ 0-0, 1-1 (ημιτελικός)

2004-05: Μίλαν - Ίντερ 2-0, 3-0 (προημιτελικός)

Δύο ήταν και οι «εμφύλιοι» της Γερμανίας:

1997-98: Ντόρτμουντ - Μπάγερν Μονάχου 0-0, 1-0 (προημιτελικός)

1998-99: Μπάγερν Μονάχου - Καϊζερσλάουτερν 2-0, 4-0 (προημιτελικός)

Μία φορά είχαμε γαλλικό «εμφύλιο»:

2009-10: Λιόν - Μπορντό 3-1, 0-1 (προημιτελικός)