Η απόλαυση του κειμένου

Αιρετικός στοχαστής του εικοστού αιώνα, ο Ρολάν Μπαρτ προσέγγισε τη λογοτεχνία από όλες τις πλευρές κι αναδείχτηκε ο μέγας αναγνώστης της.

Η απόλαυση του κειμένου

Κείμενά του όπως "Ο Βαθμός μηδέν της γραφής", "Ο θάνατος του συγγραφέα", καθώς και η περίφημη κριτική του εμβάθυνση στη νουβέλα του Μπαλζάκ Σαραζέν θεωρούνται ότι επεξέτειναν τα όρια της αντίληψής μας για την τέχνη του λόγου.

Στο πόνημά του με τίτλο "Η απόλαυση του κειμένου" ο Μπαρτ στοχάζεται εκ νέου πάνω στα βασικά κλειδιά της σκέψης του και αναδιοργανώνει την θεωρία του για τον γραπτό λόγο.

Ο εξέχων νους του αρνείται καταρχήν την υποβάθμιση της λογοτεχνίας σε μέσο ψυχαγωγίας, θεωρώντας ότι η ανάδειξη της γλώσσας ως πρωταγωνιστή θωρακίζει τον υψηλό σκοπό της αφήγησης.

Προτού συμβεί όμως αυτό πρέπει να αναγνωρίσουμε στις λέξεις την αρετή να λειτουργούν ως νοητικά εδέσματα, καθώς και τη μουσική που παράγουν οι διάφοροι γλωσσικοί συνδυασμοί. Κοντολογίς η γλώσσα ξεκίνησε ως ο βαστάζος της μυθοπλασίας, και περνώντας μέσα από το καθαρτήριο της ποίησης και του δράματος, έφτασε να αποκτήσει πρόσωπο και χαρακτήρα∙ έτσι ώστε να λέμε σήμερα ότι η γλώσσα είναι ο βασικός πρωταγωνιστής της αφήγησης.

Αν αυτό ισχύει, τότε οι λέξεις κυοφορούν τις ιδέες αλλά και μια υψηλή αισθητική για τον άνθρωπο και τον κόσμο. Ο Μπαρτ μας επιβεβαιώνει το θεμελιώδες: Η λογοτεχνία στο απώτερο σημείο της δεν είναι παρά μια αισθητική συνομιλία με τον αναγνώστη και από αυτό απορρέει η πολυπόθητη απόλαυση του κειμένου.