«Ο θάνατος του Τιμόθεου Κώνστα»

Ο Γιάννης Μαρής, πάντα ρηξικέλευθος και πάντα αινιγματικός, χαρίζει στον αναγνώστη μια ακόμα ιστορία όπου πρωταγωνιστούν η παραβατικότητα, το έγκλημα και βέβαια ο χαρισματικός αστυνόμος Μπέκας.

Ο αστυνόμος Μπέκας του Γιάννη Μαρή είναι ισοδύναμος και ισότιμος με τον επιθεωρητή Μαιγκρέ του Ζορζ Σιμενόν, ο Γιάννης Μαρής είναι αναμφίβολα ο Έλληνας Ζορζ Σιμενόν και το μόνο μειονέκτημα, αν μπορεί κανείς να το πει έτσι, είναι πως γράφει στα ελληνικά. Ο τρόπος γραφής και αφήγησης, η δεξιοτεχνική περιγραφή των γεγονότων και η ευρυμάθειά του αποτελούν χαρακτηριστικά ενός ευφυέστατου και πρωτοπόρου συγγραφέα για την εποχή που έγραψε και διέπρεψε. Γι’ αυτό και τα βιβλία του είναι διαχρονικά. «Ο θάνατος του Τιμόθεου Κώνστα» είναι από τα εμβληματικά κείμενα του Γιάννη Μαρή, ο οποίος χρησιμοποιώντας ιστορικές και πολιτικές αναφορές καθηλώνει τον αναγνώστη και τον κάνει να αγωνιά για την εξέλιξη της αφήγησης. Όσα βιβλία του Μαρή και αν διαβάσει κάποιος ποτέ δεν ησυχάζει, ποτέ δεν ξέρει τι θα συμβεί, ποτέ δεν βαλτώνει γιατί ο κόσμος του Μαρή είναι απρόβλεπτος και σαγηνευτικός, είναι μια δική του πραγματικότητα που αντιγράφει την πραγματική πραγματικότητα μέσα από την μυθοπλασία. Τα πρόσωπα δεν είναι μόνο αποκυήματα της φαντασίας του, είναι πρόσωπα που θα μπορούσε κάποιος να συναντήσει στην ειδησεογραφία της ημέρας διαβάζοντας την εφημερίδα.

Ένα καλό αστυνομικό μυθιστόρημα είναι αυτό που πηγαίνει πέρα από την απλή ανακάλυψη του δολοφόνου και την εξιχνίαση του εγκλήματος. Είναι αυτό που διαθέτει λογοτεχνική ευστροφία, αφηγηματικό ειρμό, αυθεντική και όχι επιτηδευμένη αγωνία, αυτό που με λίγα λόγια συνδυάζει αστυνομικό δαιμόνιο και χτίσιμο ευφάνταστων χαρακτήρων. Είναι πολλές φορές εμποτισμένο με κοινωνικές, ιστορικές, πολιτικές ή άλλες εκφάνσεις που αφορούν σε γεγονότα πραγματικά ή κοντά στην πραγματικότητα έτσι που να αιχμαλωτίζει τον αναγνώστη με μια αύρα μυστηρίου. Η τέχνη του αστυνομικού μυθιστορήματος ίσως να είναι και η πιο δύσκολη ως προς την σύλληψη των χαρακτήρων, την συνοχή και την εξιστόρηση με τέτοιο τρόπο που ο αναγνώστης να νιώθει πως το αστυνομικό που κρατά στα χέρια του δεν αντιγράφει μανιέρα αλλά διατηρεί την δική του προσωπική χροιά και ύφος. Τα παρακάτω αστυνομικά μυθιστορήματα αποτελούν μια επιλογή αυτών που πληρούν τα παραπάνω κριτήρια, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει πως είναι τα μόνα. Και επειδή ο διάλογος με τον αναγνώστη είναι πρωταρχικής σημασίας για μένα, αναμένω και τα δικά σας σχόλια. «Eίτε γράψε κάτι που αξίζει να διαβαστεί είτε κάνε κάτι που αξίζει να γραφτεί» είχε πει ο Βενιαμίν Φραγκλίνος, πολιτικός και συγγραφέας.

Ο Μαρής περιγράφει τόσο το ιστορικό όσο και το πολιτικό γίγνεσθαι της εποχής του που δεν απέχει και πολύ από την δική μας εποχή γιατί εγκλήματα πάντα θα συμβαίνουν όσο υπάρχουν άνθρωποι και επίσης έρωτες θα λαμβάνουν χώρα διότι είναι χαρακτηριστικό του ανθρώπου να υποκύπτει στις αδυναμίες του, πάντα θα παραμένει τρωτός. Ο Κώστας Νικόδημος του οποίου ο θείος Τιμόθεος Κώνστας δολοφονήθηκε άγρια είναι ένας άνθρωπος που έρχεται από το εξωτερικό για να μάθει τι συνέβη και εν συνεχεία να διαλευκάνει την υπόθεση έχοντας για συμπαραστάτη τον αστυνόμο Μπέκα, ο οποίος για μια ακόμα φορά αναλαμβάνει δράση. Ο αστυνόμος Χαρίτος του Μάρκαρη είναι παιδί του Μπέκα, διότι ο Μπέκας είναι και αυτός ενεργητικός, αεικίνητος, μόνιμα σε δράση και πάντα σε αφύπνιση ώστε να οδηγήσει τους ενόχους στη δικαιοσύνη. Ο Νικόδημος βρέθηκε σε κίνδυνο της ζωής του προσπαθώντας να ξετυλίξει το κουβάρι των εξελίξεων και να διαπιστώσει ποιος σκότωσε τον θείο του και για ποιον ακριβώς λόγο. Είναι μια εποχή δύσκολη αυτή μετά τον πόλεμο, το άρωμα του ναζισμού ακόμα περιφέρεται και αιωρείται και ο επονομαζόμενος «Μαύρος Άγγελος» είναι μέρος αυτής της περίεργης ατμόσφαιρας.

«Προσπάθησα να βάλω σε μια τάξη τις σκέψεις και τις εντυπώσεις μου. Η ιστορία είχε αρχίσει μ’ αυτό το περίφημο τηλεφώνημα. Τι επεδίωκε αυτός ο άγνωστος διεστραμμένος τηλεφωνητής; Να διασκεδάσει μαζί μου μόνο; Δεν είχε νόημα. Να με καταστήσει προσεκτικό απέναντι στη χήρα του θείου μου; Να με τρομάξει και να με αναγκάσει να απομακρυνθώ μια ώρα γρηγορότερα από την ιστορία του Τιμόθεου Κώνστα;» αναφέρει ο Νικόδημος σε μια προσπάθεια να κατανοήσει τι κρύβεται και ποιοι κρύβονται πίσω από την δολοφονία του θείου του. Ο Μαρής ψυχολογεί τους πρωταγωνιστές του και τους θέτει δύσκολα ερωτήματα, τους φτάνει στο έπακρο των δυνατοτήτων τους για να κρατήσει ψηλά την αγωνία και να αναμετρηθεί και με τις δικές του ανάγκες να περιγράψει μια κοινωνία που ρέπει προς το έγκλημα και την παραβατικότητα. Διότι όπου υπάρχουν χρήματα και περιουσίες τόσο θα οδηγούνται οι άνθρωποι, οι άπληστοι κυρίως, σε αδικίες και ανηθικότητες. Ο Μαρής παρατηρούσε την κοινωνία στην οποία ζούσε ως άλλος ιμπρεσιονιστής, διάβαζε για τα εγκλήματα της εποχής, μην λησμονούμε πως ήταν δημοσιογράφος.

Στις αμέτρητες ιστορίες που έχει πλάσει με πρωταγωνιστή τον αστυνόμο Μπέκα, ανακαλύπτουμε αυτή την σκοτεινή και ομιχλώδη ατμόσφαιρα που πλανάται και στοιχειώνει την ζωή των πρωταγωνιστών του. Ποιος είναι ο υπεύθυνος της εκάστοτε εγκληματικής ενέργειας και ποιες οι προθέσεις πίσω από την πράξη; Ποιος ο ρόλος του αστυνομικού που διερευνά εξονυχιστικά και με επιμέλεια μαθητή την υπόθεση για να την διαλευκάνει με όρους σκακιστικούς και με μεθοδικότητα και στρατηγική να δοθεί η τελική λύση σε έναν γρίφο που ταλαιπωρεί; Ο Μαρής με χέρι μαέστρου διευθύνει άριστα την ορχήστρα μέσα από την οποία οι ήχοι που φτάνουν στα αυτιά του αναγνώστη μαρτυρούν μία καλοδουλεμένη επιχείρηση να τον διασκεδάσουν και παράλληλα να του εξάψουν την φαντασία. Ο Μαρής παραμένει στην Ελλάδα ο πατριάρχης του αστυνομικού μυθιστορήματος, ο άνθρωπος που μπόρεσε να παντρέψει την μυθοπλασία με το αστυνομικό του δαιμόνιο και να αιχμαλωτίσει μια για πάντα το ελληνικό κοινό με τις ανάρπαστες ιστορίες του.

Απόσπασμα από το βιβλίο «Ο θάνατος του Τιμόθεου Κώνστα»:

«Γι’ αυτόν κάθε θάνατος είναι ένα ακόμη βήμα προς εκείνο που θεωρεί σκοπό, μια ακόμη λεπτομέρεια για να συμπληρώσει το έργο του. Γιατί να μην πιστέψομε πως ήρθε να απολαύσει την καινούργια του λεπτομέρεια; Ύστερα το γεγονός πώς θα στεκόταν πλάι σας, θα σας έσφιγγε το χέρι ενώ κάποιες ώρες πριν σκότωσε τη Μάγδα Κώνστα μπροστά στα μάτια σας, πρέπει να είναι γι’ αυτόν κάτι ιδιαιτέρως διασκεδαστικό».

Πηγή: culturenow.gr