Το μέλλον του μυθιστορήματος

Αναρωτιέμαι συχνά τι αμαρτίες πληρώνει το μυθιστόρημα κι έχει μπει από χρόνια στο στόχαστρο της κριτικής και της λογοτεχνικής θεωρίας. Με τον Οδυσσέα του Τζόις ανακάλυψαν ορισμένοι το μυθιστόρημα που θα έβαζε τέρμα σε όλα τα μυθιστορήματα αλλά διαψεύστηκαν. Το ίδιο ακούστηκε αργότερα με αφορμή το Ουράνιο Τόξο της Βαρύτητας του Πίντσον ή με το Κουτσό του Κορτάσαρ ή και με Τα Εκατό χρόνια μοναξιά του Μάρκες. Το ίδιο λέμε σήμερα με το 2666 του Μπολάνιο.

Γιατί δεν προφητεύουμε κάτι ανάλογο για το διήγημα ή για τη νουβέλα. Προφανώς γιατί δεν ηγεμονεύουν στον χώρο της λογοτεχνίας. Αυτός ο δυνάστης, ο τύραννος που λέγεται μυθιστόρημα στους δύο αιώνες κυριαρχίας του έχει σφετεριστεί στοιχεία από κάθε άλλο γραμματειακό είδος και όχι μόνο. Έχει απομυζήσει τη φιλοσοφία, έχει ξεπατικώσει το δοκίμιο, έχει αφομοιώσει την ψυχολογία και την κοινωνιολογία. Είναι ένας αδυσώπητος καταπατητής και πρέπει να τιμωρηθεί κάποτε για αυτό με την εσχάτη των ποινών.

Η δολοφονία του μυθιστορήματος έχει σχεδιαστεί με κάθε λεπτομέρεια αλλά δεν έχει πετύχει ακόμα, γιατί το μυθιστόρημα ξέρει να προσαρμόζεται, να καμουφλάρεται, να συμβιβάζεται και να διαπραγματεύεται με την λογοτεχνική επικαιρότητα κάθε εποχής. Όσο θα το κάνει αυτό, θα παραμένει στις προθήκες των βιβλιοθηκών. Και για όσους επιθυμούν διακαώς τον θάνατό του, θα πρέπει να καταλάβουν πως αυτό θα σήμαινε θάνατο της ίδιας της λογοτεχνίας, θα ήταν το «Τέλος του παιχνιδιού».