Θεία κωμωδία - Δάντης, ο πρώτος μοντερνιστής

Ο Δάντης Αλιγκέρι συνέθεσε στην εξορία του ένα από τα σημαντικότερα ποιήματα της Ιστορίας, που από τον Βοκάκιο ονομάστηκε Θεία Κωμωδία. Ένα φανταστικό ταξίδι στη χώρα των νεκρών δεν ήταν κάτι πρωτότυπο ούτε καν στην εποχή του Δάντη. Είχαν προηγηθεί, αν μη τι άλλο, ο Όμηρος και ο Βιργίλιος.

Ωστόσο, ο Δάντης κατάφερε να παρουσιάσει μια τιτάνια σύνθεση στίχων, ένα προσωπικό έπος μια Δαντειάδα, που δεν έχει να ζηλέψει τίποτε από τα πρότυπα έπη της αρχαιότητας. Ένα στοιχείο που συνδέει τον Ιταλό ποιητή με την εποχή της νεωτερικότητας, είναι ο έντονος μοντερνιστικός χαρακτήρας αυτής της κολοσιαίας σύνθεσης. Τα Κάντο του Δάντη είναι προπομπός εκείνων του Έζρα Πάουντ. Η συλλογιστική της ποιητικής του είναι παρόμοια. Ο Δάντης γίνεται ο πρώτος ερανιστής στην Ιστορία της λογοτεχνίας. Οι συνεχείς αναφορές του στα προηγούμενα, οι ομολογημένες οφειλές του, οι κρίσεις του για τους προδρόμους, το χτίσιμο των στίχων του με «ξένα υλικά», καταδεικνύουν την ορκισμένη αφοσίωση του δημιουργού που είναι αποφασισμένος να πάει την λογοτεχνία ένα βήμα παρακάτω αλλά ποτέ δεν ξεχνά τι οφείλει στην παράδοση που τον γαλούχησε.

Ο Δάντης αξιοποιεί στο έπακρον τον εραλδικό χαρακτήρα των λέξεων και της στιχουργικής, αποδεικνύοντας για μια ακόμα φορά πως η ποίηση είναι σε μεγάλο βαθμό εικαστική δράση. Θυμίζει συχνά ένα πολύτιμο γλυπτό, μια εκ των προτέρων σχηματισμένη μορφή την οποία πρέπει να δεχτείς ως έχει. Η μαστοριά του ποιητή έγκειται στο να σου επιβάλλει αυτή την συνθήκη ως κάτι προσυμφωνημένο.