Παράλληλες αναγνώσεις

Διάβασα σχεδόν αντιστικτικά το βιβλίο του Νίκου Καλομοίρη "Προύσσης και Θυατείρων, Κοκκινιά", εκδόσεις Μπαρτζουλιάνος και το "Σαν πουλιά τα τουφεκάν", του Κώστα Χαλέμου. Από την Κοκκινιά στην Καλογρέζα τα πάθη της φυλής σε μια Ελλάδα που στενάζει κάτω από την μπότα της Ιστορίας είναι αρίφνητα. Και οι δυο συγγραφείς κατορθώνουν να αναπαραγάγουν την ατμόσφαιρα των χαμένων χρόνων. Και οι δυο συγγραφείς δομούν την αφήγησή τους σε μια γεωγραφική μικροκλίμακα, αποφλοιώνοντας τις γειτονιές της αριστεράς και της προσφυγιάς από τον μύθο. Βουτάνε την πένα τους στη μελάνη της καθημερινότητας, εμπιστεύονται άσημους ήρωες, τον «άγνωστο στρατιώτη» της μικρής ιστορίας και μας δίνουν ένα αποτέλεσμα χορταστικό και πειστικό με την τεκμηρίωση και την ακρίβεια που απαιτεί ο αναγνώστης παρόμοιων βιβλίων. Ο Καλομοίρης μένει στα όρια του μυθιστορηματικού ιστού, ο Χαλέμος επιλέγει να κάνει την έξοδο με δημοσιογραφικό τρόπο και με μια λογιστική αποτίμηση του δράματος. Αμφότεροι επιτυγχάνουν το στόχο τους που δεν είναι άλλος από το να διατηρήσουν αδιάπτωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη από την πρώτη μέχρι την τελευταία λέξη.

Η γλώσσα του Καλομοίρη πλάθεται παράλληλα με την ιδιόλεκτο των ηρώων του. Ο Χαλέμος τολμά να υιοθετήσει ως προεξάρχον γλωσσικό ιδίωμα την ποιητική του καθημερινού λόγου. Τόσο ο ένας όσο και ο άλλος υποστηρίζουν με ισορροπημένες δόσεις τις γλωσσικές επιλογές τους.
Στο μυθιστόρημα του Καλομοίρη το μερίδιο των πρωταγωνιστικών χαρακτήρων είναι το αναμενόμενο. Στο βιβλίο του Χαλέμου, αντίθετα, υπάρχει ένας κατακερματισμός του πρωταγωνιστή σε ποικίλες εκδοχές του, μεταμορφώσεις ενός και του αυτού προσώπου που δεν είναι άλλος από τον πολύπαθο Έλληνα της διασποράς και της αφυπνισμένης πολιτικής συνείδησης.

Η παράλληλη ανάγνωση των δύο έργων αποδεικνύει περίτρανα ότι τα βιβλία συνομιλούν μεταξύ τους αντλώντας το καθένα παράλληλες αφηγήσεις από το κοινωνικό και πολιτικό τοπίο. Το αίσθημα ευθύνης του εκσυγγραφέα καθώς και η αλληλέγγυα στάση του με τα θύματα της Ιστορίας οδηγεί πάντοτε σε ενδιαφέροντα αναγνώσματα όπως είναι το «Προύσσης και Θυατείρων-Κοκκινιά» και το «Σαν πουλιά τα τουφεκάν».