Μαρίας-Μπάνβιλ-Μάγκρις: Η τριανδρία που άλλαξε το σύγχρονο μυθιστόρημα

Ζούμε στην εποχή του μεταμοντέρνου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, για τις τέχνες και τα γράμματα. Στην καρδιά της σύγχρονης κοσμογονίας παραμένει φυσικά και το μυθιστόρημα, το γραμματειακό είδος που, είτε το θέλουμε είτε όχι, πρυτανεύει περισσότερο από δύο αιώνες τώρα στην διεθνή λογοτεχνική σκηνή.

Το μυθιστόρημα κατάφερε να διασωθεί σε πείσμα των μεγάλων αλλαγών αλλά κι ενός κοινού που βαθμιαία μεταστράφηκε στον κινηματογράφο, αναζητώντας την εικονοποιία που χάθηκε από τη λογοτεχνία. Δύο τριανδρίες, η μία στην αρχή του 20^ου αιώνα και η άλλη στο λυκαυγές της νέας χιλιετίας, έδωσαν το σύνθημα για σημαντικές αλλαγές στη μυθιστορηματική δομή προκειμένου αυτή να διατηρήσει αναγνωστικό ενδιαφέρον αλλά και λογοτεχνική αξία.

Η τριανδρία Προυστ-Κάφκα-Τζόις έριξε τον φράχτη του κλασικού μυθιστορήματος και επέτρεψε στα ευεργετικά νερά της ποίησης να αρδεύσουν τα χέρσα χωράφια της πεζογραφίας. Ο Προυστ έφερε την ποίηση, ο Κάφκα τη γεωμετρία και ο Τζόις την παρωδία, στοιχεία που διαμόρφωσαν τη νέα πρόζα.

Παρόμοια επίδραση είχε και η δεύτερη τριανδρία Μαρίας-Μπάνβιλ-Μάγκρις. Ο Ισπανός Χαβιέρ Μαρίας έβαλε στο τραπέζι τον πολιτικό και φιλοσοφικό σχολιασμό, ο Μπάνβιλ ανανέωσε την Ποιητική του πεζού λόγου και ο Κλαούντιο Μάγκρις καθόρισε με γεωγραφικά και ιστορικά κριτήρια τη μεταμοντέρνα αφήγηση.

Υπάρχει ωστόσο μεγάλη διαφορά ανάμεσα στις δύο εποχές, καθώς η τωρινή μαστίζεται από το πνεύμα της αχαλίνωτης ενημέρωσης, μιας fast-food πληροφόρησης η οποία καταναλώνεται επί τόπου χωρίς ουσιαστική αντίδραση. Το σύγχρονο μυθιστόρημα δεν έχει συνειδητούς αναγνώστες ούτε την συστηματική κριτική του παρελθόντος, πράγμα που απειλεί σοβαρά την ύπαρξή του στο μέλλον. Η παρουσία μεγάλων μυθιστοριογράφων όπως οι προαναφερθέντες αναβαθμίζει το κύρος και τη σημασία της μεγάλης αφήγησης σε αυτή την αντιμυθιστορηματική εποχή, κυρίως γιατί αλλάζει τους όρους ανάγνωσης του μυθιστορήματος.