Τα κλασικά: «Πόλεμος και Ειρήνη» - Το μυθιστόρημα και ο σύγχρονος κόσμος

Έπος του χρυσού αιώνα του μυθιστορήματος, στους καιρούς που η μεγάλη αφήγηση εκτυλισσόταν σε συνέχειες σε εφημερίδες και περιοδικά, όταν επιτέλους εκδόθηκε στο σύνολό του, το 1869 κατέλαβε αμέσως την πρώτη θέση στα ευπώλητα της εποχής. Οι αρχικές προθέσεις του συγγραφέα απέχουν, όπως συχνά συμβαίνει, πολύ από το τελικό αποτέλεσμα.

Το μυθιστρόρημα του Τολστόι πατώντας ποτέ στον ηρωικό χαρακτήρα του πολέμου και πότε στην φλύαρη κοσμικότητα της ειρήνης δημιούργησε ένα ισχυρό αντίποδα στην ιστορική πραγματικότητα, ασχέτως αν η λογοτεχνική κριτική δεν κατάφερε όπως και πολλά άλλα μείζονα έργα να το αποκωδικοποιήσει στην ολότητά του. Η γοητεία του Τολστοϊκού σύμπαντος είναι η διαχρονικότητά του, που επιτρέπει στο μοναδικό αυτό έπος να εντάσσεται αυτοδίκαια στην επικαιρότητα κάθε εποχής. Δεν υπάρχει πλέον η παραμικρή αμφιβολία ότι το μυθιστόρημα του Λέοντος Τολστόι «Πόλεμος και Ειρήνη» σκιαγραφεί τον σύγχρονο κόσμο με ανατριχιαστική ακρίβεια.

Ποιος είπε ότι η παρηκμασμένη Τσαρική κοινωνία χάθηκε με τη Ρώσικη Επανάσταση; Οι κενοί νοήματος τίτλοι ευγενείας, οι σαθρές κοσμικότητες, οι προκαταλήψεις, οι πολιτικοί-μαριονέτες, η ξενομανία αλλά και οι ματαιόδοξοι τύραννοι, οι κοινωνικές ανισότητες, τα αδιέξοδα του πολέμου, όπως τα βλέπει κανείς μέσα από το μαγικό καλειδοσκόπιο του Τολστόι έρχονται και επανέρχονται από εποχή σε εποχή.

Η λογοτεχνία δεν θα αλλάξει τον κόσμο, όπως ευαγγελίζονται οι αδαείς, θα στέκει πάντα σαν απόμακρη Πυθία που οι χρησμοί της δεν ερμηνεύονται σωστά. Οι μύωπες κριτικοί με την a priori σοφία τους θα παρερμηνεύουν τα μεγάλα κείμενα και στην καλύτερη περίπτωση εμείς οι απλοί αναγνώστες θα αντλούμε απόλαυση από την ανάγνωση - όχι πως αυτό είναι κάτι ασήμαντο!Ευτυχώς που για τον σχολιασμό και την κατανόηση των γεγονότων μπορεί κανείς να ανατρέχει στην βαθιά σοφία των λαϊκών παροιμιών, οι οποίες δεν επιδέχονται κανενός είδους κριτική και αμφισβήτηση. Στην προκειμένη περίπτωση ισχύει ό,τι επισημαίνει η παλιά ρωσική παροιμία:«Αν σηκώσεις την αρκούδα για χορό, ο χορός τελειώνει όταν θέλει η αρκούδα».