Pele Review: Το αποκαλυπτικό ντοκιμαντέρ του Netflix για τον «βασιλιά του ποδοσφαίρου»
Το Netflix κυκλοφόρησε το ντοκιμαντέρ για την ποδοσφαιρική ζωή του Βραζιλιάνου θρύλου του παγκόσμιου ποδοσφαίρου, Πελέ.
Στις 16 Ιουλίου του μακρινού 1950, σχεδόν διακόσιοι χιλιάδες Βραζιλιάνοι καταφθάνουν στο πελώριο στάδιο «Μαρακανά» για να παρακολουθήσουν τον μεγάλο τελικό μεταξύ Βραζιλίας – Ουρουγουάης. Μια ολόκληρη χώρα περιμένει επιτέλους να πανηγυρίσει το πρώτο της παγκόσμιο κύπελλο ώστε να μπει κι αυτή στα ποδοσφαιρικά βιβλία με τον τίτλο των νικητών.
Τα όνειρα τους όμως θα εξελιχθούν σε εφιάλτες όταν ο Αλσίδες Γκίτζια πετυχαίνει το νικητήριο γκολ για τους Ουρουγουανούς, δίνοντας έτσι ένα τραγικό τέλος στις φιλοδοξίες των «Σελεσάο». Ο δεκάχρονος τότε Έντσον Αράντες ντο Νασιμέντο, βλέπει τον πάτερα του μετά το τέλος του παιχνιδιού να δακρύζει, στην προσπάθεια του να τον παρηγορήσει του λέει «Άκου πατέρα, μην κλαις και μην στεναχωριέσαι, εγώ θα φέρω το Παγκόσμιο για την Βραζιλία».
Κάπως έτσι λοιπόν ξεκινάει η ιστορία του βασιλιά του ποδοσφαίρου, Πελέ. Και όπως όλες οι καλές ιστορίες, έτσι κι αυτή, έχει για πρωταγωνιστή της έναν τραγικό ήρωα με μία και μοναδική ανάγκη, να φέρει στον πατέρα του αυτό που του υποσχέθηκε, ένα παγκόσμιο τίτλο. Το κατάφερε, με χαρακτηριστική άνεση κι ευκολία μάλιστα. Αυτό που ακολούθησε όμως δεν το περίμενε σίγουρα κανείς, πόσο μάλλον ο ίδιος. Ανακηρύχθηκε ως ο καλύτερος ποδοσφαιριστής του 20ού αιώνα από τη FIFA και τη Διεθνή Ομοσπονδία Ιστορίας και Στατιστικής Ποδοσφαίρου, έγινε ο μοναδικός ποδοσφαιριστής που έχει κατακτήσει τρία παγκόσμια κύπελλα, ώσπου τελικά, έφτασε να γίνει ένα ποδοσφαιρικό είδωλο, ένας θρύλος των γηπέδων όχι μόνο για τους Βραζιλιάνους αλλά και για τους απανταχού ποδοσφαιρόφιλους.
Το ντοκιμαντέρ των Ben Nicholas και David Tryhorn όμως, δεν έχει την διάθεση να μας αφηγηθεί την λάμψη και την δόξα που φέρνουν οι επιτυχίες, τα γκολ και οι διακρίσεις. Αυτό που πραγματικά θέλει να μας δείξει, είναι την άλλη πλευρά του σπουδαίου αυτού παίκτη, την πιο σκοτεινή του πλευρά, αυτή που ίσως κι ο ίδιος δεν νιώθει άνετα να θυμάται και να συζητά. Παρόλα αυτά, είναι δύσκολο να ζορίσεις και να πάρεις τις απαντήσεις που θέλεις από έναν άνθρωπο στο μέγεθος του Πελέ, ο οποίος έχει δώσει όλα αυτά τα χρόνια αμέτρητες συνεντεύξεις και έχει πάρει μέρος σε αναρίθμητα αφιερώματα για τον ίδιο και την ζωή του.
Δεν προσπαθούν καν να μας δείξουν τους λόγους που οι «Σελεσάο» γοήτευσαν με το ποδόσφαιρο τους ολόκληρό τον πλανήτη ή τον τρόπο που έφεραν στο παιχνίδι τη φιλοσοφία του «Jogo Bonito», το επιθετικό ποδόσφαιρό δηλαδή, στην απόλυτη έκφραση του. Με αυτά τα κομμάτια, ασχολείται πολύ επιδερμικά, διότι αυτά, λίγο πολύ τα έχουμε δει, τα έχουμε ακούσει και τα έχουμε διαβάσει.
Το ντοκιμαντέρ λοιπόν εστιάζει σε δυο συγκεκριμένα στοιχεία. Το πρώτο μας δείχνει την φωτεινή και γεμάτο αγάπη πλευρά που είχε ο Πελέ για το άθλημα ενώ το δεύτερο, μας δείχνει πως αυτή του η αγάπη και κουλτούρα, τον έκανε ευάλωτο απέναντι στην στρατιωτική δικτατορία της χώρας. Η συγκεκριμένη περίοδος είναι ακόμη μια ανοιχτή πληγή για πολλούς Βραζιλιάνους και αρκετοί είναι αυτοί που ασκούν έντονη κριτική στον Πελέ για τον τρόπο που είχε κρατήσει ουδέτερη στάση απέναντι στον δικτάτορα Εμίλιο Γκαραστάζου Μέντιτσι. Όπως μας λένε οι πρώην συμπαίκτες του μέσω του ντοκιμαντέρ, δεν του έχουν συγχωρέσει ακόμα αυτή του την απόφαση, επειδή, σύμφωνα με εκείνους, μια κουβέντα του θα ήταν αρκετή για να αλλάξει την κατάσταση στην χώρα.
Αυτή είναι μια σκιά που ακολουθεί τον μύθο του μέχρι και σήμερα και αυτή την σκιά, κατά κάποιο τρόπο, οι δυο δημιουργοί του ντοκιμαντέρ, προσπάθησαν να του την φωτίσουν και να μας δώσουν να καταλάβουμε ότι η σύγκρουση, ήταν ενάντια στην φύση του Πελέ. Είχε αναπτύξει τέτοια παιδεία, που η μοναδική του απάντηση σε όλα ήταν (ίσως και με αρκετή αφέλεια) η αγάπη. Το μόνο που ήθελε, ήταν να ενώσει τον λαό του, κι αν μπορούσε, μέσα από το ποδόσφαιρο, να ενώσει τον κόσμο ολόκληρο. Και για μία μοναδική στιγμή στον χρόνο, στον τελικό του 1970 απέναντι στην Ιταλία, το κατάφερε.
Κλείνοντας, θέλω να σταθώ σε δυο πραγματικά ανατριχιαστικές σκηνές της ταινίας. Η μία είναι η σκηνή στην οποία ο Πελέ, συναντιέται με μερικούς από τους πρώην συμπαίκτες τους και εκείνος, καθισμένος πάνω στο αναπηρικό αμαξίδιο, αυτοσαρκάζεται και τους κάνει πλάκα με την κατάσταση του. Η δεύτερη όμως σκηνή δείχνει το τι σήμαινε εκείνα τα χρόνια να παίζεις αντίπαλος μαζί του.
Στον τελικό του Μουντιάλ του 1970 απέναντι στην Ιταλία λοιπόν, η Βραζιλία νικάει με σκορ 4-1. Με το τελευταίο σφύριγμα του διαιτητή, αυτό που διακρίνεται στο ανοιχτό πλάνο της τηλεοπτικής κάλυψης, είναι τον σκληροτράχηλο Ιταλό αμυντικό, Ρομπέρτο Ροσάτο, ο οποίος θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους στην ιστορία του ιταλικού ποδοσφαίρου, να προσπαθεί απεγνωσμένα, ανάμεσα στο πλήθος του κόσμου που μπήκε στο γήπεδο για να πανηγυρίσει, να βρει τον Πελέ ώστε να του πάρει την φανέλα. Αυτό που συγκλονίζει όμως ήταν ο τρόπος του. Ο Ροσάτο, τρέχει καταπάνω του, τον σφίγγει στην αγκαλιά του και έπειτα του αρπάζει την φανέλα σαν οπαδός.
Αυτή η εικόνα νομίζω είναι η πιο αντιπροσωπευτική εκείνης της εποχής, επιβεβαιώνοντας παράλληλα ότι το ποδόσφαιρο είναι ο Πελέ.
