«Ικέτιδες» στην Επίδαυρο - Ο θρίαμβος του απλού!

Η τραγωδία, αυτός ο άλυτος γρίφος, που δεν κατάφερε κανείς, ούτε καν οι φιλόλογοι, να ανασυστήσει πιστά, οφείλει σε αυτό ένα μεγάλο μέρος της αιώνιας γοητείας της. Από την άλλη ένα πνευματικό αγαθό τέτοιας σημασίας αποτελεί κτήμα εσαεί, όπερ σημαίνει πως κάθε εποχή έχει το δικαίωμα να επαναπροσδιορίσει τις συντεταγμένες του τραγικού στοιχείου.

Οι παραστάσεις στην Επίδαυρο παραμένουν ένα στοίχημα με το χρόνο, με το χρόνο που σαρώνει τα πάντα εκτός ίσως από τη μεγάλη τέχνη. Οι καλοί σκηνοθέτες δεν ξεχνούν πως ακόμα κι η αρχαία τραγωδία υπακούει στη θεατρική γεωμετρία. Η πείρα έχει δείξει ότι ο απλός και ευθύγραμμος τρόπος είναι ο καλύτερος για να την προσεγγίσεις.

Ο κανόνας αυτός επαληθεύτηκε για μια ακόμα φορά στις «Ικέτιδες» σε παράσταση του Στάθη Λιβαθινού. Η εύληπτη μετάφραση του Κοροπούλη, η μεστή μουσική του Τριανταφύλλου, η σκηνική και ενδυματολογική μονογραφία, ο διακριτικός φωτισμός, ο δυναμικός χορός των Ικετίδων, η επιβλητική Κάτια Δανδουλάκη, ο αρχικά αμήχανος και άστοχος Άκης Σακελλαρίου, ο σπαρακτικός Άδραστος, ο ανατρεπτικός Κήρυκας, ο γλαφυρός Ίφις, η κάπως υπερβολική Ευάδνη, οι παιδικές χορωδίες Ναυπλίου και Λυγουρίου, όλα αυτά μαζί δίνουν ένα θετικότατο άθροισμα.

Κι η εξήγηση είναι μάλλον η απλότητα που διέπει το όλο εγχείρημα. Οι «Ικέτιδες» του Ευριπίδη αποτελούν τον αντικατοπτρισμό της ομώνυμης Αισχύλειας τραγωδίας με παραλλαγμένη υπόθεση για να στοχεύει και να σχολιάζει το ιστορικό επεισόδιο της μάχης στο Δήλιο το 424 π.χ. δύο χρόνια νωρίτερα. Η εν λόγω τραγωδία θα επιθυμούσε να είναι μια καινούργια «Αντιγόνη» χωρίς να το καταφέρνει. Έτσι κι αλλιώς ούτε ο Ευριπίδης είναι Σοφοκλής.

Οι «Ικέτιδες» ωστόσο διαθέτουν ένα πιο πυκνό πυρήνα στην πλοκή τους, και η στιχουργική του Ευριπίδη είναι μάλλον πιο συμπαγής από ό,τι στα περισσότερα έργα του. Κατά τα άλλα ο Ευριπίδης χρησιμοποιεί τα κλασικά εργαλεία της τραγωδίας, την ευφάνταστη ρητορική (ειδικά στην λογομαχία Θησέα και Θηβαίου Κήρυκα) και τον τολμηρό σχολιασμό της πολιτικής επικαιρότητας, κάτι που εξηγεί και τον πολιτικό αναχρονισμό που επιχειρεί. Ο κεντρικός χορός των Ικετίδων είναι σαφώς ένα πρώιμο φεμινιστικό κάλεσμα, χωρίς να είναι και το πρώτο.

Εν κατακλείδι, ο Στάθης Λιβαθινός εξέφρασε μια σοφή και ισορροπημένη άποψη εν ονόματι της εποχής του, ακολουθώντας τον σωτήριο δρόμο του μέτρου και της απλότητας. Η επίγευση που μας άφησε η παράσταση έχει κάτι από τη δική του μαστοριά.