«Σκέφτομαι, άρα υπάρχω»

Η Όλγα Νικολαΐδου αναλύει τη διάσημη φράση του Ντεκάρτ και τις προεκτάσεις της.

«Σκέφτομαι, άρα υπάρχω»

«Σκέφτομαι, άρα υπάρχω».

Η φράση ανήκει στον γεννημένο στις 31/3/1596, Ντεκάρτ, ή επί το ελληνικότερο, Καρτέσιο. Ασφαλώς πρόκειται για μια σκέψη που αποθεώνει τον ανθρώπινο νου, καθιστώντας τον κυριολεκτικά, κέντρο της ύπαρξης.

Κι ασφαλώς πρόκειται για μια σκέψη που έχει σημαδέψει όλο τον δυτικό πολιτισμό, για να μην πούμε ότι μας δίνει το πιο …καθαρό στίγμα του.

Χρειάστηκε να περάσουν 300 ολόκληρα χρόνια, για να έρθει ένας άλλος μεγάλος φιλόσοφος, -τι σύμπτωση!- Γάλλος κι αυτός, ο οποίος θα αμφισβητήσει επί της ουσίας το απόφθεγμα που μέχρι εκείνη τη στιγμή έμοιαζε να έχει ισχύ μαθητικού αξιώματος.

Ο λόγος για Ζαν Πολ Σαρτρ που με αφετηρία τον στοχασμό του Καρτέσιου προχώρησε σ’ ένα επόμενο επίπεδο αντίληψης:

«Η συνειδητότητα που λέει υπάρχω, δεν είναι η συνειδητότητα που σκέφτεται»
Τι σημαίνει αυτό; Ο Echart Tolle, στο βιβλίο του «Για μια νέα ζωή» το θέτει ως εξής:
«Όταν έχεις επίγνωση του ότι σκέφτεσαι, αυτή η επίγνωση δεν είναι μέρος της σκέψης. Αν δεν υπήρχε τίποτ’ άλλο παρά σκέψη μέσα σου, δεν θα γνώριζες καν ότι σκέφτεσαι. Θα ήσουν σαν αυτόν που ονειρεύεται και που δεν γνωρίζει ότι ονειρεύεται».

Όπως και να έχει, και πέρα από φιλοσοφικούς αναστοχασμούς, θαρρώ για τον άνθρωπο το πιο σημαντικό απ’ όλα δεν είναι αυτό που «σηματοδοτεί» την ύπαρξή του, αλλά αυτό που την νοηματοδοτεί. Η απουσία νοήματος στην ζωή μας, αρρωσταίνει την ψυχή μας που πάντα πεινάει και διψάει γι’ αυτό ακριβώς το νόημα.

Έτσι, παραφράζοντας τον Ντεκάρτ, θα μπορούσαμε να πούμε:
«Αγαπάω, άρα έχει νόημα να υπάρχω».
Όπως μου είπε και μια φίλη τις προάλλες, ένα παιδί ρωτάει την μαμά του:
«Γιατί ερχόμαστε σε αυτόν τον κόσμο; Για να μάθουμε να αγαπάμε;»

Βλέπετε τα παιδιά, πολύ συχνά, θέτοντας τις πιο ουσιαστικές ερωτήσεις, μας δίνουν τις πιο φιλοσοφημένες απαντήσεις.