Υπάρχει άραγε μόνο μια πραγματικότητα;

Ο ρεαλισμός αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα σαν κάτι υπαρκτό που πρέπει οπωσδήποτε να το προσεγγίσει ωστόσο φαίνεται πως η πραγματικότητα, με το νόημα τουλάχιστον που της δίνει η αφηγηματική τέχνη, είναι στην ουσία ένα δημιούργημα και σε καμία περίπτωση δεν υπάρχει a priori.

Ο Μωπασάν στο δοκίμιό του για το Μυθιστόρημα απορρίπτει τη αντίληψη της μίας και μοναδικής πραγματικότητας:

Είναι παιδιάστικό να πιστεύουμε σε μια πραγματικότητα αφού ο καθένας έχει τη δική του στη σκέψη του και στο σώμα του. Οι αισθήσεις μας δημιουργούν τόσες διαφορετικές αλήθειες όσοι είναι και οι άνθρωποι που ζουν στον πλανήτη... Ο καθένας έχει τη δική του ψευδαίσθηση για τον κόσμο...Μεγάλοι καλλιτέχνες είναι εκείνοι που υποβάλλουν στον κόσμο τη δική τους ψευδαίσθηση.

Ίσως τελικά η πραγματικότητα να είναι το σύνολο όλων αυτών των ψευδαισθήσεων ή ίσως απλά κυριαρχεί η πιο πιστευτή ψευδαίσθηση. Σε κάθε περίπτωση το ρεαλιστικό μυθιστόρημα του 19ου αιώνα δεν μας γέλασε. Αντίθετα, οι μεγάλοι συγγραφείς μας έδειξαν ότι δεν πρέπει να βιαζόμαστε να εκλάβουμε μια κατάσταση ως πραγματικότητα. Με την πολυεπίπεδη αφήγησή τους μάς έδωσαν να καταλάβουμε πόσα πράγματα αναιρούν την φαινομενική αλήθεια που καταπίνουμε αμάσητη.