«ΠΡΩΤΟΛΕΙΑ». Από την πρώιμη γραφή στο ώριμο έργο

Η έκθεση που συνδιοργανώνεται από το Μουσείο Μπενάκη, το Κέντρο Πολιτισμού Έρευνας & Τεκμηρίωσης της Τράπεζας της Ελλάδας και το Ίδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου, αναζητά, μελετά και αναδεικνύει τις ιδέες, τα μοτίβα και τα χαρακτηριστικά που εμφανίστηκαν νωρίς στα πρώιμα έργα έντεκα Ελλήνων καλλιτεχνών, για να «ριζώσουν» σταδιακά στην ώριμη εικαστική γλώσσα τους.

Πρόκειται για τους Σπύρο Βασιλείου, Νίκο Χατζηκυριάκο-Γκίκα, Γιάννη Τσαρούχη, Γιάννη Μόραλη, Α. Τάσσο, Βάσω Κατράκη, Γιάννη Σπυρόπουλο, Αλέκο Κοντόπουλο, Δημήτρη Μυταρά, Γιάννη Γαΐτη και Χρύσα Ρωμανού.

Τα «Πρωτόλεια» είναι αποτέλεσμα συνεργασίας των τριών φορέων και των επιμελητών τους, οι οποίοι επέλεξαν αρχικά αυτές τις έντεκα καλλιτεχνικές προσωπικότητες του 20ού αιώνα, με γνώμονα τη σημαντική παρουσία τους στην ιστορία της νεοελληνικής τέχνης. Στην έκθεση επιδιώκεται η επιστροφή στην αρχή της πορείας αυτών των καλλιτεχνών και στις πρωτόλειες αναζητήσεις τους, για να διερευνηθεί το εξής: Ποια είναι τα πρώτα δημιουργικά και εκφραστικά στοιχεία που εμφανίστηκαν στο έργο τους και πώς αυτά εισχώρησαν στη μεταγενέστερη αναγνωρισμένη εικαστική γραφή τους;

Για την απάντηση στο ερώτημα αυτό, οι συνεπιμελητές της έκθεσης απεύθυναν πρόσκληση έρευνας και συγγραφής σε αξιόλογους/ες ιστορικούς και θεωρητικούς της τέχνης, επιζητώντας και τη δική τους οπτική επί του θέματος.

Κατά αυτόν τον τρόπο, για τη μελέτη των πρωτολείων, δημιουργήθηκαν τα ακόλουθα «ζεύγη»:

Σπύρος Βασιλείου • Άννυ Μάλαμα

Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας • Εβίτα Αράπογλου και Ιωάννα Μωραΐτη

Γιάννης Τσαρούχης • Άννα Καφέτση

Γιάννης Μόραλης • Ευγένιος Δ. Ματθιόπουλος

Α. Τάσσος • Γιάννης Μπόλης

Βάσω Κατράκη • Σπύρος Μοσχονάς

Γιάννης Σπυρόπουλος • Όλγα Δανιηλοπούλου

Αλέκος Κοντόπουλος • Μπία Παπαδοπούλου

Δημήτρης Μυταράς • Αρετή Λεοπούλου

Γιάννης Γαΐτης • Έλενα Χαμαλίδη

Χρύσα Ρωμανού • Πολύνα Κοσμαδάκη

Τα πρώιμα εικαστικά έργα περιέχουν θησαυρούς, ίσως απρόσιτους την ώρα της δημιουργίας τους, όμως σίγουρα πολύτιμους και άξιους να επανεκτιμηθούν σε συνάρτηση με το ώριμο έργο. Τα πρωτόλεια προσφέρουν μια πρόταση μελέτης και αξιολόγησης του έργου συνολικά, η οποία δεν αφορά αποκλειστικά την επιστροφή στο νεαρό, «άγουρο», παρελθόν του εκάστοτε δημιουργού για την ανακάλυψή του και μόνο. Κυρίως επιδιώκει να μας προσφέρει έναν πρωτότυπο, ενδεχομένως εναλλακτικό, τρόπο αναστοχασμού γύρω από ένα, κατά τα άλλα, γνωστό καλλιτεχνικό έργο.

Ο πλήρως εικονογραφημένος κατάλογος της έκθεσης, έκδοσης της Τράπεζας της Ελλάδος, περιλαμβάνει το εισαγωγικό κείμενο των συνεπιμελητών της έκθεσης (Χάριτος Κανελλοπούλου, Ειρήνης Οράτη, Κωνσταντίνου Παπαχρίστου), και τις μελέτες των προσκεκλημένων ιστορικών και θεωρητικών της τέχνης για το έργο των καλλιτεχνών της έκθεσης.

ΠΡΩΤΟΛΕΙΑ. Από την πρώιμη γραφή στο ώριμο έργο

Μουσείο Μπενάκη / Πειραιώς 138

Εγκαίνια: Τετάρτη 01.10.2025

Διάρκεια: 02.10.2025 -11.01.2026