Δεν είναι όλες οι τέχνες ίδιες

Ο πολύς κόσμος πιστεύει πως οι τέχνες δεν διαφοροποιούνται σε τίποτε. Υπηρετούν όλες την ομορφιά και την αλήθεια με ένα τρόπο αόριστο και συγκεχυμένο. Ακόμα και οι τεχνοκριτικοί δυσκολεύονται να εντοπίσουν διαφορές, γι αυτό και κάποιοι από αυτούς συντάσσουν εγχειρίδια με γενικούς κανόνες περί τέχνης.

Η αλήθεια είναι όμως ότι η κάθε τέχνη έχει τη δική της αποστολή ίσως και τη δική της επικράτεια. Το γεγονός ότι η ζωγραφική και η μουσική άκμασαν για αιώνες στους κόλπους της Εκκλησίας, δεν τους στέρησε τίποτε σε ποιότητα. Η λογοτεχνία, αντίθετα, και κυρίως το μυθιστόρημα δεν θα είχε καμία τύχη αν ο δημιουργός έθετε εαυτόν στην υπηρεσία της εξουσίας. Μόνο τα περιπετειώδη μυθιστορήματα, γεμάτα κοινοτοπίες και στερεότυπα, πλησιάζουν αυτή τη φωτογραφική απεικόνιση του κόσμου αλλά ενώ από τη μια μπορεί να έχεις ένα Βελάσκεθ ή ένα Μότσαρτ από την πλευρά της λογοτεχνίας μιλά συνήθως ένας ατάλαντος συγγραφέας χωρίς πολιτικό και κοινωνικό βάθος, χωρίς φαντασία.

Οι εικαστικές τέχνες και η μουσική έχουν τα δικά τους δομικά υλικά, τη δική τους υπερβατική γλώσσα, σε αντίθεση με τη λογοτεχνία η οποία χρησιμοποιεί λέξεις και φράσεις που συχνά έχει ευτελίσει η καθημερινή χρήση τους. Η αναπαράσταση μιας εικόνας από την πραγματικότητα μπορεί να αναχθεί σε αριστούργημα ακόμα κι αν ο καλλιτέχνης συλλάβει απλά την επιφάνεια των πραγμάτων. Κάτι τέτοιο είναι σχεδόν αδύνατο για το μυθιστόρημα. Η λογοτεχνία δεν θα είχε λόγο ύπαρξης αν ήταν απλά να αναπαράγει διαρκώς την αίσθηση της καθημερινότητας. Για το λόγο αυτό συμμαχεί με τη φιλοσοφία, οικειοποιείται κοινωνικές και ψυχολογικές παρατηρήσεις στην προσπάθειά της να εμβαθύνει, να ανακαλύψει το αθέατο, το απρόσμενο από τον πάτο του πηγαδιού.

Όλες οι τέχνες δεν είναι ίδιες και υπάρχει μια πύλη εισόδου για καθεμιά από αυτές. Αν τις μπερδέψεις, υπάρχει κίνδυνος να βλάψεις ανεπανόρθωτα το έργο και την αποστολή τους.