Πικάσο: «Η ζωγραφική δεν είναι για να στολίζει διαμερίσματα»

«Εντέλει το μόνο πράγμα που κατέχουμε είναι ο εαυτός μας. Το εγώ εδρεύει στην κοιλιά σαν ένας ήλιος με χίλιες ακτίνες Όλα τα άλλα δεν είναι τίποτα», είχε πει ο Πικάσο με αφορμή την αναδρομική έκθεση του 1932 στο Παρίσι, σαν να ήθελε με τον τρόπο αυτό να περιγράψει το ταλέντο του.

Οι κριτικοί κυνηγώντας τη σκιά αυτού του εμβληματικού καλλιτέχνη, προσπάθησαν να κατατεμαχίσουν το έργο του σε διάφορες περιόδους αλλά φαίνεται πως απέτυχαν οικτρά. Ακόμα και η πρώιμη Γαλάζια ή η Μπλε Περίοδος που την διαδέχτηκε δεν μπορούν να γίνουν δεκτές λόγω του ότι κατακερματίζονται από σημαντικές υφολογικές διαφορές. Όσο για τον περίφημο Κυβισμό, δεν ήταν παρά ένα πάθος εξερευνητικό για τον Πικάσο και όχι μια συγκεκριμένη στράτευση σ' ένα κίνημα, εξ ου και ύστερα από πέντε χρόνια ο ανήσυχος καλλιτέχνης επέστρεψε στο ρεαλισμό.

Στην πραγματικότητα ο Πικάσο υιοθέτησε ένα μεικτό στυλ με στοιχεία κυβισμού, ρεαλισμού και γεωμετρικής αφαίρεσης που είναι ορατά τόσο στις προσωπογραφίες όσο και στις νεκρές φύσεις του. Όσοι προσπάθησαν να κατηγοριοποιήσουν την εξέλιξη αυτού του ανθρώπου στην τέχνη από το 1914 και μετά δεν κατάφεραν παρά να συντάξουν έναν οδηγό στη εικαστική «ζούγκλα» του 20ου αιώνα, στο πρώτο μισό του οποίου η παρουσία του Πικάσο ήταν κυριαρχική σε σημείο τυραννίας.

Κι ενώ λέμε ότι ο Πικάσο εγκαταλείπει τον κυβισμό μετά το 1915, στην πραγματικότητα ο κυβισμός υπήρχε πάντοτε στο έργο του, όπως ένα μοτίβο που επανέρχεται συνεχώς σε μια συμφωνική μουσική. Το νέο στοιχείο που προέκυψε είναι η ανάμειξη του Ισπανού καλλιτέχνη με τον σουρεαλισμό γύρω στο 1925 αλλά και αυτή η ανάμειξη παραμένει διφορούμενη σε σημείο ώστε κάποιοι κριτικοί να χρησιμοποιούν όρους όπως «μεταμορφικό» ή «σπασμωδικό». Ίσως ένα επεισόδιο που χαρακτηρίζει τις προθέσεις του να είναι η Γκερνίκα, για χάρη της οποίας δήλωσε λίγα χρόνια αργότερα: «Η ζωγραφική δεν είναι για να στολίζει διαμερίσματα. Είναι ένα όπλο για να πολεμήσεις τον εχθρό».