Δέσπως Διαμαντίδου το ανάγνωσμα

Από τις σπουδαιότερες ηθοποιούς της γενιάς της, με χαλύβδινη προσωπικότητα, σπάνιο χαρακτήρα και το κυριότερο από τις πρώτες χειραφετημένες γνωστές γυναίκες στη χώρα μας. Η Δέσπω Διαμαντίδου διέγραψε σημαντική πορεία στο θέατρο και τον κινηματογράφο και ήταν απ’ τις ελάχιστες Ελληνίδες ηθοποιούς που έκαναν καριέρα στο εξωτερικό, έχοντας ως εφόδια στην υποκριτική τέχνη την εξαιρετική καλλιέργειά της, τη μόρφωση που της παρείχε η οικογένειά της.

Η Δέσπω Διαμαντίδου, την οποία χάσαμε πριν 20 χρόνια (18 Φεβρουαρίου 2004), ήταν αδελφική φίλη της Μελίνας Μερκούρη, έπαιξε σε ταινία του Γούντι Άλεν και στο Μπρόντγουεϊ και έβαλε όλο το αλατοπίπερο στη ζωή της που γεύτηκε μέχρι τέλους.

Ο Τσαρούχης και ο Ντοστογιέφσκι

Γεννήθηκε στον Πειραιά στις 13 Απριλίου του 1916, από πατέρα ιδιαιτέρως ευκατάστατο Έλληνα που ζούσε στη Ρωσία, ήρθε στην Ελλάδα το 1914 και λίγο αργότερα, θα γνωρίσει τη γυναίκα της ζωής του κι επειδή οι γονείς της δεν τον ήθελαν, θα την κλέψει. Η Διαμαντίδου θα γεννηθεί στην Καστέλλα, όπου και μεγάλωσε, μέχρι να μετακομίσει η οικογένειά της στο Κολωνάκι. Ήταν εγγονή του μηχανικού Σπυρίδωνα Κριτσιλή, ο οποίος διατέλεσε πολλές φορές βουλευτής, ενώ στα παιδικά της χρόνια θα γνωρίσει τον Γιάννη Τσαρούχη, ο οποίος την φρόντιζε και τις μετέδωσε τις πρώτες καλλιτεχνικές αναζητήσεις. Σχολείο θα πάει στη Γερμανική Σχολή Αθηνών, απ’ την οποία θα αποκτήσει την αγάπη της για τα βιβλία και ιδιαιτέρως για τον Ντοστογιέφσκι.

Στο σανίδι

Σε ένα αρκετά ελεύθερο περιβάλλον, θα αγαπήσει το θέατρο, αφού πρώτα δοκίμασε το τραγούδι και τον χορό. Θα τελειώσει τη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και αμέσως μετά θα εμφανιστεί για πρώτη φορά στον Χορό της «Μήδειας» το 1942. Ο πρώτος σημαντικός ρόλος της θα είναι αυτός της Λαίδης Καρολίνας στο έργο του Τζέιμς Μπάρι «Δεν φταίει το αστέρι μας», σε σκηνοθεσία του Κάρολου Κουν. Μέχρι το 1950 θα συνεργαστεί με πολλούς θιάσους, ενώ ήταν και βασικό μέλος του Εθνικού Θεάτρου. Στο Εθνικό η Διαμαντίδου επανέρχεται το 1954 και παραμένει μέχρι το 1963. Εμφανίζεται σε πολλά έργα, ενώ ιδιαίτερη μνεία γίνεται για τους ρόλους που ερμηνεύει ως κορυφαία στην «Eκάβη» του Ευριπίδη, στον «Γλάρο» του Tσέχωφ και στις «Eκκλησιάζουσες» του Αριστοφάνη.

Με τη Μελίνα, την Αλίκη και τη Μάρω

Ήδη, όμως, είχε κάνει και τις πρώτες εμφανίσεις της στον κινηματογράφο, κάνοντας το ντεμπούτο της στα «Παιδιά της Αθήνας» το 1947. Θα παίξει, κυρίως δεύτερους ρόλους σε αρκετές ταινίες, μέχρι που θα έρθει η δεκαετία του ‘60 που θα την ωθήσουν σε μία αρκετά ενδιαφέρουσα διεθνή πορεία. Το 1960 θα παίξει δίπλα στη Μελίνα στο «Ποτέ την Κυριακή» του Τζούλι Ντασέν, ενώ την ίδια χρονιά θα εμφανιστεί και στην «Μανταλένα» του Ντίνου Δημόπουλου, στην καλύτερη ταινία της Αλίκης Βουγιουκλάκη. Τον επόμενο χρόνο θα κάνει τη μητέρα τής «Εθνικής Σταρ» στην κομεντί «Η Αλίκη στο Ναυτικό», ενώ το 1963 θα πραγματοποιήσει μία θαυμάσια ερμηνεία στο δράμα «Τα Κόκκινα Φανάρια» του Βασίλη Γεωργιάδη, με την Τζένη Καρέζη, τον Γιώργο Φούντα και τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ. Πάντα, σε δεύτερους ρόλους, θα παραδώσει μαθήματα ερμηνείας και στις απολαυστικές κομεντί «Γάμος αλά Ελληνικά» και «Η Δε Γυνή να Φοβείται τον Άντρα», στην πρώτη φτιάχνοντας ένα μοναδικό και αξέχαστο ζευγάρι περίεργων πεθερών με τη Σμάρω Στεφανίδου και στη δεύτερη ως «κουμπαρομπεμπέκα» και ζιζάνιο ανάμεσα στον Γιώργο Κωνσταντίνου και την Μάρω Κοντού.

Στο Μπρόντγουεϊ

Το 1965 εμφανίζεται στην κομεντί «No Mr Jonson» με παραγωγό τον Tζέιμς Πάρις και σκηνοθέτη της ταινίας τον Γρηγόρη Γρηγορίου, ενώ θα ταξιδέψει το 1967 στις ΗΠΑ, όπου παραμένει μέχρι το τέλος της δικτατορίας, εκφράζοντας και την απέχθειά της στο καθεστώς των συνταγματαρχών. «Στο Αμέρικα», θα εξελίξει την υποκριτική της δεινότητα και με την αχώριστη φίλη της Μελίνα Μερκούρη θα πρωταγωνιστήσουν στο έργο του Ντασέν «Ίλια Nτάρλινγκ», στο θέατρο Mάρκ Xέλλιντζερ στο Mπρόντγουεϊ της Nέας Yόρκης. Μια θεατρική διασκευή της ταινίας «Ποτέ την Κυριακή» που αποτελεί σταθμό στην καριέρα της Δέσπως Διαμαντίδου. Σταθμός στη θεατρική της πορεία θεωρείται και ο ρόλος της στο «Kαμπαρέ» όταν, αντικαθιστώντας την περίφημη Λότε Λένια, μεταμορφώνεται σε Φράου Φράιντερ.

Η «μαμά» του Γούντι

Ο Γούντι Άλεν, βλέποντας στο θέατρο τη Διαμαντίδου, αντιλήφθηκε το φλογερό ταμπεραμέντο της στη σκηνή και θα την προσεγγίσει για να παίξει τον ρόλο της μητέρας του στην ταινία «Ο Ειρηνοποιός», χωρίς να την περάσει από κάστινγκ. Ο διάσημος σκηνοθέτης είχε παρακολουθήσει όλες τις θεατρικές δουλειές της, η συνεργασία τους ήταν άψογη και παρέμειναν φίλοι.

Επιστροφή στο θέατρο

Με την επιστροφή της στην Ελλάδα, θα στραφεί κυρίως στο θέατρο, ενώ ταυτόχρονα συμπαραστεκόταν στους πολιτικούς και όχι μόνο αγώνες της Μελίνας Μερκούρη. Τη δεκαετία του '80 θα βρεθεί στη Θεσσαλονίκη και στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, όπου θα επιβάλει τον Ανδρέα Βουτσινά. Θα τη σκηνοθετήσει, με ιδιαίτερα προχωρημένο, για την εποχή, τρόπο, καταγράφοντας δυο τεράστιες επιτυχίες την «Τρελή του Σαγιώ» και το «Χάρολντ και Μοντ».

Χειραφετημένη, παθιασμένη και ερωτευμένη

Στην προσωπική της ζωή δεν κάθισε φρόνιμη ποτέ. Χειραφετημένη από μικρή έζησε έντονα, έφτασε στα άκρα, αλλά απεχθανόταν τις μικροπρέπειες και τις αντιζηλίες. Αγαπούσε τους ανθρώπους και τους συναδέλφους της και δεν κρατούσε ποτέ κακίες.

Τη δεκαετία του '40 θα γνωρίσει, θα ερωτευθεί και θα παντρευτεί τον καταξιωμένο και αρχοντικό ηθοποιό αλλά και υπέροχο άνθρωπο, Ανδρέα Φιλιππίδη, με τον οποίο και απέκτησαν έναν γιο, τον Μάριο. Οι δυο τους θα πάρουν την απόφαση να χωρίσουν το 1957, κρατώντας όμως φιλικές σχέσεις και τρέφοντας αμοιβαίο σεβασμό και εκτίμηση για πάντα.

«Βίον Ανθόσπαρτον»

Το 1955 γνώρισε τον νεαρό ζεν πρεμιέ Δημήτρη Παπαμιχαήλ ως μαθητή στη Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Αν και ο Παπαμιχαήλ ήταν 18 χρόνια νεώτερός της θα υπάρξει μία αμοιβαία έλξη. Θα ερωτευτούν παράφορα, αλλά η σχέση τους θα δημιουργήσει αρκετό θόρυβο, στην τότε συντηρητική κοινωνία. Η Δέσπω Διαμαντίδου δεν ήταν η πολύ όμορφη γυναίκα, αλλά διέθετε μια σπάνια προσωπικότητα, έναν γοητευτικό χαρακτήρα, που κυρίευε τους πάντες δίπλα της. Στα επτά χρόνια που κράτησε ο δεσμός τους, η Διαμαντίδου υπήρξε μέντορας του νεαρού και φιλόδοξου ηθοποιού, ο οποίος δίπλα της απέφυγε τα λάθη, ενώ του μεταλαμπάδευσε και τις γνώσεις της. Ο Παπαμιχαήλ, καταγοητευμένος από το ανήσυχο πνεύμα της, την έντονη προσωπικότητά της, θα ζήσει μαζί της έναν ιδιαίτερο έρωτα. Οι δυο τους θα βρεθούν μαζί στο σανίδι 13 φορές, ενώ το άδοξο τέλος της σχέσης τους θα έρθει με την ανακοίνωση του επικείμενου γάμου Παπαμιχαήλ-Βουγιουκλάκη, που θα διαβάσει η Διαμαντίδου στις εφημερίδες. Παρότι πληγώθηκε βαριά, θα αντιμετωπίσει το γεγονός με σοβαρότητα και διακριτικότητα, ενώ έστειλε και ανθοδέσμη με τις ευχές της για «βίον ανθόσπαρτον». Επίσης, δεν είναι τυχαίο ότι η Διαμαντίδου δεν κράτησε καμία κακία στο λαμπερό ζευγάρι, καθώς θα συνεργαστεί μαζί τους σε ταινίες και θεατρικά έργα.

Αντί στεφάνων

Η Δέσπω Διαμαντίδου πέθανε σε ηλικία 87 χρόνων στην Αθήνα στις 18 Φεβρουαρίου 2004 και κηδεύτηκε στις 24 Φεβρουαρίου στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών. Οι λίγοι φίλοι της, από το θεατρικό σινάφι, που θα τη συνοδεύσουν στην τελευταία κατοικία της, θα τιμήσουν την αγέρωχη προσωπικότητά της και το στίγμα που άφησε στην τέχνη της και στον πολιτισμό. Αντί στεφάνων είχε ζητήσει να δοθούν τα χρήματα στο Ίδρυμα της Μελίνας Μερκούρη. Την αγαπημένη φίλη της, που συνάντησε -εκεί ψηλά- μαζί με τον Τσαρούχη και τους άλλους σημαντικούς ανθρώπους των τεχνών και του πολιτισμού που είχε πάντα στην παρέα της.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ