Οκτάβιο Παζ - Αν ο αιώνας έχει πρόσωπο

Όλη η Λατινική Αμερική του 20ου αιώνα θα μπορούσε κάλλιστα να ανακτηθεί μέσα από τρία έργα, τα δύο από τα οποία είναι πεζογραφία «Εκατό χρόνια μοναξιά» και το «Κουτσό») αλλά το τρίτο είναι ποίηση και δεν είναι άλλο από τον «Ήλιο της Πέτρας». Ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι έχουν δίκιο όσοι λένε ότι πρόκειται για την Λατινοαμερικάνικη «Έρημη Χώρα» η ποιητική ιδιοφυία του Οκτάβιο Παζ κατάφερε να συνοψίσει έναν δραματικό αιώνα στην καρδιά της Αμερικής, συνδυάζοντας όλα εκείνα τα στοιχεία που καθιστούν την ποίηση αφήγηση και την αφήγηση ποιητική άσκηση.

Με ένα φορτίο Ιστορίας, φιλοσοφίας και πικρής εμπειρίας αλλά και με τεχνάσματα της τέχνης με γλωσσικούς κατακλυσμούς, πάνω στο καρουζέλ του αιώνα ο μεγάλος αυτός ποιητής ανακεφαλαιώνει τον άνθρωπο, τη ζωή και τον θάνατο, την έννοια του εαυτού και των άλλων, τις πράξεις και τα λόγια, σαν πρόσωπα που μορφάζουν... αυτό που είναι και αυτό που δεν είναι...

... Η ζωή πότε ήτανε αληθινά δική μας,
πότε είμαστε αληθινά αυτό που είμαστε;
αληθινά, μονάχοι μας, δεν είμαστε, δεν είμαστε ποτέ
παρά ίλιγγος και χάος,
γκριμάτσες στον καθρέφτη, τρόμος και ναυτία,
ποτέ η ζωή δεν είναι δική μας, είναι των άλλων,
η ζωή δεν είναι κανενός, η ζωή είμαστε όλοι
ψωμί του ήλιου για τους άλλους,
όλους τους άλλους που είμαστε-
είμαι άλλος όταν είμαι, οι πράξεις μου
είναι πιο δικές μου όταν είναι επίσης όλων,
για να μπορέσω να είμαι, πρέπει να είμαι ένας άλλος,
να βγω απ' το Εγώ, να ψάχνω ανάμεσα στους άλλους,
τους άλλους που δεν είναι αν δεν υπάρχω,
τους άλλους που μου δίνουν ύπαρξη,
δεν υπάρχει Εγώ, πάντα είμαστε άλλοι,
η ζωή είναι άλλη, πάντα εδώ κάτω, πάρα πέρα,
έξω από σένα, από μένα, πάντα ορίζοντας,
ζωή που μας πλανάει και μας χωρίζει
από εμάς τους ίδιους,
που μας επινοεί ένα πρόσωπο και το φθείρει,
πείνα τού Είναι, ω θάνατε, ψωμί των πάντων...

(Απόσπασμα από την «Πέτρα του Ήλιου» σε μετάφραση Γιώργου Μακρή)