Ο Μάρτιν Μπούμπερ και το πρόβλημα του ανθρώπου

Καμία εποχή δεν διέθετε τόσο πολλές και ποικίλες γνώσεις για τον άνθρωπο όσο η σημερινή... Όμως και καμία δεν γνώριζε λιγότερο τι είναι ο άνθρωπος από ό,τι η σημερινή. Η επισήμανση αυτή που κάνει ο Χάιντεγκερ στο έργο του Ο Καντ και το πρόβλημα της Μεταφυσικής γίνεται αφετηρία της συλλογιστικής ενός φιλοσόφου όπως ο Μάρτιν Μπούμπερ.

Ο Μπούμπερ αναγνωρίζει τον Αυγουστίνο ως τον πρώτο μετά τον Αριστοτέλη ο οποίος θέτει το ανθρωπολογικό ερώτημα. Στην μετά Κοπέρνικο εποχή και ειδικά στον 20ο αιώνα, η ανεστιότητα και η μοναξιά του ανθρώπου είναι το πρόβλημα στο οποίο η φιλοσοφία επιχειρεί να δώσει λύση. Ξεκινώντας από τον Σπινόζα ο φιλοσοφικός νους επιζητεί να συμφιλιώσει τον άνθρωπο με τον συνάνθρωπο και στη συνέχεια με τον Θεό.

Ο Μπούμπερ μπροστά στο αδιέξοδο του αραβοϊσραηλινού προβλήματος συλλαμβάνει την έννοια του «Μεταξύ», ενός χώρου που γεννά ο Διάλογος, Το πρόσωπο δεν νοείται ως αποκομμένη ύπαρξη ούτε ως ανώνυμη μάζα. Το Εγώ και το Εσύ δεν αποτελούν απλά γραμματικούς κανόνες, είναι μια διαρκής και αναγκαία συνθήκη.

Το πρόβλημα του ανθρώπου αναζητά λύση από την εποχή του Αριστοτέλη και παρά τις πειστικές απαντήσεις που έδωσαν ο Αυγουστίνος, ο Πασκάλ, ο Σπινόζα, ο Καντ, ο Χέγκελ, ο Μαρξ και ο Χάιντεγκερ συνεχίζει δυστυχώς να μας απασχολεί.

Ο Χέγκελ προσπάθησε να δώσει μια νέα βεβαιότητα στον άνθρωπο να χτίσει μια νέα κατοικία στον κόσμο για αυτόν. Ο Γερμανός φιλόσοφος οικοδομεί την κατοικία αυτή πάνω στην έννοια του Χρόνου. «Ο Χρόνος είναι η μέγιστη ισχύς κάθε όντος». Ο Χρόνος με τη μορφή της Ιστορίας οφείλει να γίνει η νέα κατοικία του ανθρώπου. Ο Μαρξ στηριζόμενος στην εγελιανή διαλεκτική αποφαίνεται ότι «ο κόσμος του ανθρώπου είναι η Κοινωνία».

Κατά τον Νίτσε «ο άνθρωπος είναι κάτι το ρευστό και εύπλαστο και μπορεί κανείς να δημιουργήσει ό,τι θέλει από αυτόν». Ο Χούσερλ, ο δημιουργός της φαινομενολογικής μεθόδου αποφάνθηκε ότι η ουσία του ανθρώπου δεν πρέπει να αναζητηθεί στα μεμονωμένα άτομα αλλά σε συνάφεια με τη γενιά και την κοινωνία που ανήκει. Στην εποχή μας δύο κυρίως μεγάλοι φιλόσοφοι προσπάθησαν να δώσουν απάντηση στο πρόβλημα του ανθρώπου: Ο Κίρκεγκορ και ο Χάιντεγκερ. Ο πρώτος με αυστηρό θεοκρατικό προσανατολισμό που υπερβαίνει την ανθρώπινη καθημερινότητα, ο δεύτερος τοποθετώντας την ύπαρξη στο πλαίσιο μες στο οποίο ζει.

Το ανθρώπινο πρόβλημα, ωστόσο, παραμένει άλυτο και όπως πολύ σωστά επισημαίνει ένας άλλος μαθητής του Χούσερλ, ο Μαξ Σέλερ, Στην εποχή μας ο άνθρωπος δεν γνωρίζει πια τι είναι ο εαυτός του, συγχρόνως όμως γνωρίζει ότι δεν το γνωρίζει.