Ο Χάιντεγκερ είναι ο Προυστ της φιλοσοφίας

Υπάρχουν δύο τρόποι να διαβάσεις τη φιλοσοφία: Είτε να ασπαστείς την αντι-χαϊντεγκεριανή πολεμική και να σβήσεις τον Χάιντεγκερ από το χάρτη των φιλοσόφων (το έκανε πρώτος ο Μπέρναρντ Ράσελ στην Ιστορία της Δυτικής Φιλοσοφίας) ή να αποδεχτείς τον αμφιλεγόμενο Γερμανό διανοητή ως τον επιφανέστερο κριτικό της μεταφυσικής από την εποχή του Καντ αλλά και ως μέλος ενός φιλοσοφικού θιάσου στον οποίο ανήκουν επίσης ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης, ο Ντεκάρτ ο Λάιμπνιτς και ο Χέγκελ. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει βέβαια να συμφωνήσεις με την άποψη ότι ο υπαρξισμός του Σαρτρ είναι μια φτηνή απομίμηση, μια παραλλαγή του φιλοσοφικού ιδιώματος και των θέσεων του Είναι και Χρόνος.

Ακόμα και αν δεν πάρει κανείς θέση σε αυτή τη διαμάχη, παραμένει αληθές ότι ο Χάιντεγκερ μαζί με τον Πλάτωνα και τον Νίτσε παραμένει ο μεγαλύτερος στυλίστας στην Ιστορία της φιλοσοφίας. Τα περίφημα λογοπαίγνιά του έθρεψαν το εγχείρημα της αποδόμησης της ίδια της γλώσσας. Το βέβαιο επίσης είναι ότι ο γερμανός φιλόσοφος ήταν μια αντι-ακαδημαϊκή φυσιογνωμία, περιφρονητής της κατ’ επάγγελμα φιλοσοφίας, η οποία το μόνο που επιτυγχάνει είναι να εξασφαλίζει σε κάποιους μια έδρα, ένα μισθό και μια παχυλή σύνταξη. Στον αντι-ακαδημαϊσμό του αυτό ο Χάιντεγκερ συμπορεύεται με τον έτερο μεγάλο φιλόσοφο του 20^ου αιώνα, τον Λούντβιχ Βιντγκενστάιν. Ο τελευταίος ανέπτυξε μια γλώσσα γεωμετρική στην επιγραμματική λογική, και οι στοχασμοί του φαντάζουν στίχοι ενός μακροσκελούς ποιήματος σε ένα περιβάλλον κλειστών συμβόλων. Εξίσου σιβυλλική αλλά εξόχως πληθωρική είναι η γλώσσα του Χάιντεγκερ, που μορφολογικά παραπέμπει στον μακροπερίοδο λόγο του Προυστ. Ο Χάιντεγκερ είδε τη φιλοσοφία σαν μυθιστόρημα, με απόλυτο πρωταγωνιστή το Είναι και επισημαίνει πως όλη η Δυτική Ιστορία είναι μια διαδρομή που οδηγεί στη λήθη του Είναι. Είδε επίσης τη γλώσσα όχι ως ένα απλό εργαλείο της σκέψης. Η γλώσσα είναι η πρωτογενής ποίηση στο πλαίσιο της οποίας ένας λαός ομιλεί το είναι.

Η φιλοσοφία είναι αναμφίβολα το θεμέλιο του δυτικού πολιτισμού με αρχαιοελληνιική καταγωγή και ο Χάιντεγκερ παρά το γεγονός ότι θαυμάζει τους προσωκρατικούς φιλοσόφους παραδέχεται ότι ο Σωκράτης είναι ο αγνότερος των δυτικών στοχαστών, απλά και μόνο γιατί δεν «γράφει». Αυτό ίσως εξηγεί ως ένα βαθμό το γεγονός ότι μεγάλο μέρος της Χαϊντεγκεριανής φιλοσοφίας βρίσκεται στις περίφημες διαλέξεις του μεγάλου δασκάλου και δεν έχει ακόμα αποδελτιωθεί. Η ακαδημαϊκή δράση του Χάιντεγκερ μας πηγαίνει πίσω στα μαγικά χρόνια της γλώσσας, τότε που η προφορικότητα μέσω της ανθρώπινης μνήμης επέτρεπε τη μετάδοση της φιλοσοφίας και της λογοτεχνίας από γενιά σε γενιά.

Όπως κι αν δει κανείς τη φιλοσοφία, με ή χωρίς τον Χάιντεγκερ δεν μπορεί παρά να παραδεχτεί πως ο Γερμανός φιλόσοφος υπήρξε μια γλωσσική ιδιοφυία κάτι ανάλογο με τον Μαρσέλ Προυστ, που με τη σειρά του δεν είναι τίποτε άλλο παρά ποιητής και φιλόσοφος. Αν συσχετίσει κανείς το έργο τους, θα ανακαλύψει ότι ο Χάιντεγκερ απαντά στο ερώτημα που θέτει ο Προυστ για τον χρόνο. Ο Γερμανός εξηγεί πως ο περίφημος χρόνος ταυτίζεται απλά με το είναι. Χρόνος και Είναι αποτελούν δύο ερωτήματα που στην ουσία ταυτίζονται.