Στον κήπο των σύγχρονων επίγειων απολαύσεων
Υποτίθεται ότι στην εποχή του, κάπου μεταξύ 1490 και 1510, το περίφημο τρίπτυχο του Ολλανδού Ιερώνυμου Μπος «Ο κήπος των επίγειων απολαύσεων» είχε στόχο να προειδοποιήσει τους θεατές του για τους κινδύνους της τρυφηλής ζωής.
Ετσι, το αριστερό πάνελ του έργου απεικονίζει τον παράδεισο, τη στιγμή που ο Θεός παρουσιάζει την Εύα ενώπιον του Αδάμ, το κεντρικό του κομμάτι περιλαμβάνει μεταξύ πολλών άλλων ένα πλήθος γυμνών μορφών, ανδρικών ή γυναικείων, που επιδίδονται σε κάθε λογής ηδονικές αναζητήσεις, ενώ, τέλος, στο δεξιό πάνελ παρουσιάζεται η κατάληξη όλων αυτών, που δεν είναι άλλη από την κόλαση, την τιμωρία. Θα μπορούσε κανείς να κρίνει σήμερα ένα τέτοιο έργο ως αφόρητα διδακτικό και ηθικοπλαστικό; Θα μπορούσε να το χαρακτηρίσει ως έστω αριστουργηματικό κατάλοιπο μιας μεσαιωνικής ηθικής που καμία σχέση δεν έχει με ελευθερίες κατακτημένες εδώ και δεκαετίες; Η καλλιτεχνική πλατφόρμα Colección Solo της Μαδρίτης, πάντως, έκανε το εξής: ανέθεσε σε δεκαπέντε καλλιτέχνες να επαναπροσεγγίσουν τον «Κήπο των επίγειων απολαύσεων» και να δημιουργήσουν οπτικοακουστικές εγκαταστάσεις, video art, ψηφιακά animation, αλλά και ζωγραφικούς πίνακες, έχοντας κατά νουν ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή, τα όρια της τεχνολογίας, η εμπορευματοποίηση του σεξ, ο καταναλωτισμός κ.ά.
Η έκθεση «El Jardín de las Delicias» πραγματοποιείται μέχρι τον Φεβρουάριο στον χώρο τέχνης Matadero της ισπανικής πρωτεύουσας και, σύμφωνα με τις σχετικές παρουσιάσεις, περιλαμβάνει έργα που φαντάζονται τον Αδάμ σαν ρομπότ εν μέσω περιβαλλοντικής καταστροφής, που αναπαριστούν τον παράδεισο σαν τεχνολογικό έκτρωμα υπό την επίβλεψη του Ισαάκ Νεύτωνα ή που σχολιάζουν την ευδαιμονία της δεκαετίας του ’90 μέσα από ένα βίντεο γκέιμ με βασικό χαρακτήρα την πρωταγωνίστρια κάποιας διάσημης τηλεοπτικής σειράς. Ωστόσο, εξίσου ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι κανείς από τους καλλιτέχνες δεν φαίνεται να ακυρώνει ή να κρίνει τον ίδιο τον «Κήπο των επίγειων απολαύσεων». Αντιθέτως, εμπνέονται από αυτόν, τον εμπλουτίζουν και τον φέρνουν σε διάλογο με το σήμερα. Μπορεί βέβαια να φταίει και το αμφίσημο περιεχόμενο του ίδιου του έργου: οι ιστορικοί τέχνης δεν είναι απολύτως σύμφωνοι για το αν οι προθέσεις του Ιερώνυμου Μπος ήταν διδακτικές και ηθικοπλαστικές ή αν θέλησε να αποτυπώσει τη χαρά και την αθωότητα ενός παραδείσου που χάθηκε οριστικά.
