Νίκαια - Ο Σαγκάλ μένει πάντα εδώ

Η βιβλική εκδοχή του κόσμου, αυτό το μεγάλο μυθιστόρημα που έγινε θρησκεία υπήρξε η κυρίαρχη εμμονή στο μυαλό ενός στιβαρού καλλιτέχνη όπως ο Μαρκ Σαγκάλ. Τέκνο της διασποράς, βίωσε το σκληρό πρόσωπο του πολέμου και των ολοκληρωτικών καθεστώτων, ταυτόχρονα όμως έζησε σχεδόν ένα αιώνα μέσα σ’ ένα πραγματικό οργασμό δημιουργίας. Το δρομολόγιο της φυγής από τη Μόσχα στο Βερολίνο και στο Παρίσι τον οδήγησε τελικά στη Νέα Υόρκη της δεκαετίας του σαράντα. Η επιστροφή του στη Γαλλία της οποίας πολιτογραφήθηκε υπήκοος, του πρόσφερε μια νέα πατρίδα. Όσο για τον Γαλλικό νότο, του δίδαξε το φως και τον γαλάζιο μεσογειακό ορίζοντα. Η Νίκαια μαγνήτισε αυτό τον πλάνητα νου που της αφιέρωσε σημαντικό κομμάτι από την υστεροφημία του χάρις στο μουσείο όπου εκτίθενται σήμερα οι εικαστικές του αναφορές στη Βίβλο. Το εθνικό μουσείο Μαρκ Σαγκάλ στην πόλη της Νίκης αποτελεί πολύτιμη κληρονομιά, σε μια εποχή που οι μεγάλοι καλλιτέχνες σαν κι αυτόν σπανίζουν, αν δεν απουσιάζουν εντελώς. Ο Ρωσοεβραίος Σαγκάλ, ανέστιος θεός της μοντέρνας τέχνης, επαναπροσδιορίζει μέσα από τις αφελείς απεικονίσεις βιβλικών πρωταγωνιστών τον μονοθεϊστικό κόσμο. Και δεν είναι μόνο οι ευμεγέθεις πίνακές του που εντυπωσιάζουν. Είναι και το περίφημο μωσαϊκό με προεξάρχουσα μορφή τον προφήτη Ηλία ο οποίος αναλήπτεται εις ουρανούς πάνω σε πύρινο άρμα.

Κοιτάζοντας κανείς προσεκτικά τις εικονιστικές παρεμβάσεις του Σαγκάλ διαπιστώνει ένα πράγμα: Η ζωγραφική του είναι καμωμένη από μια ψυχή παιδική. Η απλοϊκότητά της, απλοϊκότητα επιτηδευμένη σε ξεγελά. Ο ζωγράφος δεν αφήνει τίποτα στην τύχη. Υπάρχει μια κυκλικότητα στην παράθεση των μορφών, έτσι ώστε να δίνεται η εντύπωση ότι ο κόσμος και η μνήμη των ανθρώπων δεν γνωρίζουν ούτε αρχή ούτε τέλος. Αν συγκρίνει κανείς τον Σαγκάλ με τον «συντοπίτη» του τον Ματίς, θα διαπιστώσει πως ό,τι χάνει από την αυστηρή φιλοσοφία των σχημάτων την κερδίζει με την παιγνιώδη παρουσία του χρώματος.