Η μεγάλη οικογένεια των Μπαχ και ο Γιόχαν Σεμπάστιαν

Η «αγία» οικογένεια των Μπαχ παρήγαγε μουσική στη Θουριγγία σχεδόν ένα αιώνα πριν από την εμφάνιση του Γιόχαν Σεμπάστιαν. Ο γενάρχης της, ο μυλωνάς Φάιτ Μπαχ προερχόμενος από την Ουγγαρία, έπαιζε λαούτο και ο γιος του ο Χανς, κιθάρα, τρεις από τους εγγονούς του και πέντε από τους δισέγγονους ήταν οργανίστες ή επαγγελματίες εκτελεστές οργάνων, και η συνέχεια της οικογένειας έφερε στο προσκήνιο δεξιοτέχνες του εκκλησιαστικού οργάνου και συνθέτες.

Ανάμεσα σε όλους αυτούς ξεπηδά ο Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, που αρχικά τουλάχιστον δεν διακατεχόταν από κανένα σύμπλεγμα μεγαλοϊδεατισμού. Αντέγραφε ταπεινά τα έργα των μεγαλύτερων και μελετούσε τη γραφή τους, στην προσπάθειά του να εμπεδώσει την τεχνική και τη δημιουργική του μέθοδο.

Όντας μαθητής σε όλη του τη ζωή, έφτασε τελικά στην πιο εξεζητημένη δημιουργία, που ακόμα και σήμερα φαντάζει φρέσκια και τόσο επίκαιρη. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι ο Μπαχ είναι ο πρώτος και ο καλύτερος. Ποιος να σταθεί δίπλα σε αυτό το τεράστιο ανάστημα;

Κι όμως στα χρόνια του οι περισσότεροι τον θαύμαζαν απλά ως δεξιοτέχνη κι αυτός ο ταπεινός υπηρέτης της τέχνης του, αδιαφορώντας για τη δόξα, έγραφε έργα για τη λειτουργία της επόμενης Κυριακής, γνωρίζοντας ότι δεν θα παίζονταν παρά μόνο για μια φορά.

Ζητούσε από τη γυναίκα και τα πάμπολλα παιδιά του να αντιγράφουν τις παρτιτούρες και δούλευε εντατικά τις συνθέσεις του, παρότι προορίζονταν για ένα κοινό αμαθές και αδιάφορο, αλλά το έκανε με τόση σχολαστικότητα λες και διαισθανόταν πως επρόκειτο για δημιουργίες που θα έμεναν στον αιώνα.

Από αυτές τις αφανείς και καθημερινές του έγνοιες ξεπήδησαν έργα όπως οι Παραλλαγές Γκόλντμπεργκ, οι Αγγλικές και Γαλλικές Σουίτες, Το Συγκερασμένο Κλειδοκύμβαλο, Τα τέσσερα Πάθη, από τα οποία έχουν διασωθεί δυστυχώς μόνο το Κατά Ιωάννη και το Κατά Ματθαίον, Τα Βραδεμβούργια Κονσέρτα, Οι Τρεις Παρτίτες και τρεις Σονάτες, οι έξι σονάτες για τσέμπαλο, Οι έξι σουίτες για τσέλο χωρίς να λογαριάσουμε τα Κονσέρτα για ένα ή περισσότερα όργανα.

Ο Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ συνθέτει μουσική χωρίς έπαρση, με τη γαλήνια πεποίθηση ότι η μουσική ως τέχνη τον έχει περισσότερη ανάγκη από ό,τι εκείνος. Στις ευλαβικές του νότες, υπάρχει το χέρι του Θεού που καθοδηγεί μια βασανισμένη μεγαλοφυία, η οποία ποτέ δεν διαμαρτύρεται αλλά συνεχίζει να δημιουργεί ακούραστα μέχρι το τέλος.