Η όπερα της... πεντάρας

Ο όρος όπερα είναι ο πληθυντικός της λέξης opus, που σημαίνει έργο και υποδηλώνει την ενσωμάτωση πολλών καλλιτεχνικών ειδών όπως ο χορός, η μουσική, το θέατρο και η σκηνογραφία.

Αν από όλα αυτά ξεχωρίσουμε τη δραματουργία, τη ραχοκοκαλιά της όπερας, θα βρούμε ασφαλώς εμφανείς ατέλειες στην ανάπτυξή της. Ίσως αυτό συμβαίνει γιατί η όπερα αναπτύχθηκε σε μια εποχή που η ίδια η θεατρική πλοκή είχε πολλά ζητήματα να λύσει. Στη μετααγεννησιακή εποχή όπου όλα φάνταζαν ρευστά και υπήρχε χώρος για άφθονο μελοδραματισμό και νοσηρό ρομαντισμό, το λιμπρέτο της όπερας δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση.

Κι είναι αλήθεια ότι σε επίπεδο πλοκής ελάχιστες όπερες περνούν τη βάση. Ακόμα και οι όπερες του Βέρντι ή τα έργα του βερισμού με πρώτο και καλύτερο τον Πουτσίνι πάσχουν σε επίπεδο λιμπρέτου. Αναληθοφάνεια, υπερβολή, αφελή σενάρια, έλλειψη ισορροπίας, είναι μόνο μερικά από τα προβλήματα που παρουσιάζουν οι περίφημες όπερες που απολαμβάνουμε ακόμα και σήμερα.

Το γεγονός ότι παραμένουν δημοφιλείς και κανείς δεν νοιάζεται για το αν ο Ριγκολέττο ή η Τόσκα έχουν τελικά μια ισορροπημένη, σφιχτή πλοκή, εξηγείται με την δύναμη της μουσικής που όλα τα θεραπεύει και όλα τα καλύπτει. Η ιδέα να δραματοποιηθεί η ίδια η μουσική υπήρξε όντως μεγαλοφυής και σε αυτό οφείλεται λίγο πολύ όλη η κοσμογονία της όπερας.

Το σίγουρο είναι πως με αρωγό τη μελωδία, τα σκηνικά και τον χορό η όπερα θα συνεχίσει παρά τα αφηγηματικά της κουσούρια να μας θέλγει. Η τέχνη δεν διεκδικεί το απόλυτο και όπως όλα τα ανθρώπινα δημιουργήματα τρέφεται από τις αδυναμίες της.