Βλάβη της σπονδυλικής στήλης στους αθλητές

Οι αθλητικές δραστηριότητες ευθύνονται για ένα ποσοστό περίπου 10% των τραυματισμών της σπονδυλικής στήλης. Η κάκωση της σπονδυλικής στήλης είναι το ράγισμα ή το κάταγμα των σπονδύλων, η βλάβη των μεσοσπονδύλιων δίσκων ή των νεύρων που διέρχονται μέσα από τον νευρικό σωλήνα της σπονδυλικής στήλης. Συχνά οι συνέπειες του τραυματισμού είναι η μόνιμη ή παροδική διαταραχή της κινητικότητας και αισθητικότητας των περιοχών που νευρώνονται από τα νεύρα τα οποία έχουν υποστεί τον τραυματισμό.

Τα νεύρα που διέρχονται από τη σπονδυλική στήλη αποτελούν τις νευρικές οδούς που μεταφέρουν μηνύματα από τον εγκέφαλο στα διάφορα όργανα του σώματος. Οι νευρικές κινητικές οδοί μεταφέρουν σήματα (ρυθμιστικά μηνύματα) από τον εγκέφαλο στους μύες για ρύθμιση και συντονισμό των κινήσεων ενώ οι αισθητικές οδοί μεταφέρουν σήματα θερμότητας, κρύου, πίεσης, πόνου καθώς και την αίσθηση της θέσης του σώματος από την περιφέρεια προς τον εγκέφαλο.

Ο τραυματισμός αφορά τις νευρικές ίνες που διέρχονται από την περιοχή της βλάβης με αποτέλεσμα διαταραχή της λειτουργίας των αντίστοιχων περιοχών που νευρώνονται από τα νεύρα. Η περιοχή της σπονδυλικής στήλης που έχει υποστεί τη βλάβη καθώς και η σοβαρότητα του τραυματισμού καθορίζουν την πρόγνωση και τον βαθμό αποκατάστασης.

Η βαρύτητα εξαρτάται από τον βαθμό της απώλειας, της κινητικότητας και αισθητικότητας των άκρων. Όταν η απώλεια αυτών είναι πλήρης η βλάβη χαρακτηρίζεται ως ΠΛΗΡΗΣ ενώ αν διατηρείται κάποιος βαθμός λειτουργίας ή αισθητικότητας η βλάβη χαρακτηρίζεται ως ΑΤΕΛΗΣ. Η παράλυση που προκύπτει δεν αφορά μόνο τα άκρα αλλά και τους μύες του κορμού και τα όργανα της πυέλου (έντερο και ουροδόχο κύστη).

Η αντιμετώπιση πρέπει να είναι άμεση στον τόπο του ατυχήματος για μείωση των επιπλοκών και συνίσταται στον έλεγχο της κινητικής και αισθητικής λειτουργίας. Ο έντονος πόνος ή η πίεση στο λαιμό, το κεφάλι ή την οσφύ, η αδυναμία ή η ασυνέργεια κινήσεων, η αιμωδία ή το αίσθημα νυγμών στα άκρα και τα δάχτυλα, η δυσκολία στην αναπνοή, η παράδοξη θέση του λαιμού ή της μέσης είναι συμπτώματα τα οποία πρέπει να ελέγχονται άμεσα. Το ίδιο άμεσα επιβάλλεται να γίνεται και ο έλεγχος της συνείδησης, καθώς και ο έλεγχος των διαταραχών της ισορροπίας στην όρθια θέση ή στο περπάτημα.

Ακόμα και η έλλειψη όλων των ανωτέρω συμπτωμάτων δεν αποκλείει σοβαρή βλάβη η οποία μπορεί να μην είναι αρχικά εμφανής αλλά να παρουσιαστεί αργότερα, λόγω βαθμιαίας επιδείνωσης της αιμορραγίας ή του οιδήματος. Ως εκ τούτου, ο αθλητής πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν να έχει υποστεί σοβαρό τραυματισμό. Η άμεση αντιμετώπιση συνίσταται στην ακινητοποίηση του λαιμού με πετσέτες εκατέρωθεν του λαιμού ή με κολλάρο και σκληρή σανίδα μεταφοράς για ακινητοποίηση της σπονδυλικής στήλης.

Στόχος είναι η αποφυγή δευτεροπαθούς βλάβης κατά τη μεταφορά στο νοσοκομείο. Τις επόμενες ημέρες η δευτεροπαθής βλάβης μπορεί να οφείλεται σε συσσώρευση του οιδήματος, της αιμορραγίας και σε επιδείνωση της φλεγμονής στην περιοχή της βλάβης, δηλαδή μέσα ή γύρω από τη σπονδυλική στήλη.

Οι τραυματισμοί της σπονδυλικής στήλης μπορεί να προκαλέσουν τα εξής συμπτώματα: ολική ή μερική απώλεια της κίνησης ή της αίσθησης της αφής, του θερμού ή του κρύου, αδυναμία ελέγχου της κύστης ή του εντέρου, δηλαδή της ούρησης ή της αφόδευσης, σεξουαλική δυσλειτουργία, δυσκολία της αναπνοής, αδυναμία αποβολής εκκρίσεων εκ του αναπνευστικού, λόγω μειωμένου αντανακλαστικού του βήχα και κίνδυνος πνευμονίας.

Μπορεί να εμφανιστούν διαταραχές στο κυκλοφορικό σύστημα, όπως πτώση της αρτηριακής πίεσης από την ξαπλωτή στην όρθια θέση (ορθοστατική υπόταση). Πιθανό είναι επίσης να παρουσιαστεί ατροφία των μυών και εν συνεχεία σπαστικότητα ή χαλαρότητα λόγω διαταραχών του μυϊκού τόνου.

Η ξαφνική απώλεια της κίνησης σε έναν αθλητή είναι μια οδυνηρή εμπειρία και ένα βαρύ ψυχολογικό φορτίο. Αρχικά ο αθλητής διανύει μια περίοδο μη αποδοχής με έντονη θλίψη, επιθετικότητα και απομόνωση ενώ στη συνέχεια προσαρμόζεται και αποδέχεται ότι η ζωή του πρέπει να αλλάξει σε πολλά επίπεδα. Χάρη στις νέες όμως τεχνολογίες και συσκευές θα μπορεί να συμμετέχει σε πολλά σπορ, όπως μπάσκετ, ποδηλασία, τένις ή ακόμη και να εξασκεί τη φωτογραφική τέχνη και τη ζωγραφική.

Δρόσος Βενετούλης

Πνευμονολόγος, τ. Δ/ντής ΜΕΘ Τζανείου Γενικού Νοσοκομείου Πειραιά