Welcome to Αθens!
Στα αεροδρόμια, όλα ξεκινούν από το «Άλφα». Όχι μόνο επειδή όλα οφείλουν να λειτουργούν με τάξη και σειρά -όπως σε κάθε καλοσυγκερασμένο σύστημα- αλλά και διότι αεροδρόμιο είναι αέρας, είναι άνεμος κι αεροπλάνο, είναι αναχώρηση και άφιξη, αποχωρισμός ή αντάμωση και, πολύ συχνά, Απόδραση με άλφα κεφαλαίο.
Στο αεροδρόμιο της Αθήνας, το «μεγάλο Άλφα» είναι η πόλη. “Welcome to Αθens”: το καλωσόρισμα δεσπόζει καθώς ο επισκέπτης προσγειώνεται. Και το «θ» της φωτεινής επιγραφής είναι μια εισαγωγή στην υπέροχη ελληνική γλώσσα.
Πες πως είσαι εργαζόμενος στο αεροδρόμιο, όπως εγώ. Και ας πούμε πως τα αεροπλάνα δεν ήταν ποτέ στα σχέδιά σου. Πόσω μάλλον μια δουλειά εκτός της πόλης. Προσωπικά, δεν το είχα φανταστεί ποτέ. Η εργασία, όπως και η κατοικία μου, θα έπρεπε να είναι απαραιτήτως στο κέντρο της Αθήνας, στον αγαπημένο ομφαλό του σύμπαντός μου. Στην καρδιά της πόλης.
Κανένα πρόβλημα. Το κατάλαβα πολύ σύντομα. Στο αεροδρόμιο, όλα είναι Αθήνα, είναι ένα κύτταρο της πόλης. Αυτό είναι ένα αεροδρόμιο: η πύλη της πόλης σου. Βρίσκεσαι κάθε μέρα 35 χιλιόμετρα μακριά από το κέντρο, είσαι όμως στο κατώφλι της Αθήνας. Στην υποδοχή.
Κι αν νομίζεις πως σου λείπει το πνεύμα της γειτονιάς, το αεροδρόμιο είναι ένα «μελίσσι», συνήθως πιο πολύβουο κι από μια ζωηρή αθηναϊκή συνοικία. Μια κοινωνία που ζει 24 ώρες το 24ωρο, με ανθρώπους που παίρνουν τη σκυτάλη ο ένας από τον άλλο. Στις 6 το πρωί, στις 2 το μεσημέρι, στις 10 το βράδυ. Μια πόλη που δεν κοιμάται. Πόσοι είναι οι «κάτοικοι» που εναλλάσσονται σε βάρδιες και «συζούν» εδώ; Δεκατρείς χιλιάδες πάνω κάτω. Αρκεί να σκεφτεί κανείς την αλυσίδα ή τουλάχιστον ένα μέρος της: αεροδρόμιο, αεροπορικές εταιρείες, υπηρεσία πολιτικής αεροπορίας, ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας, αστυνομία, πυροσβεστική, τελωνείο, ΕΚΑΒ και αεροϋγειονομείο, καταστήματα και εστιατόρια, ταξιδιωτικά γραφεία και ανταλλακτήρια, υπηρεσίες πτήσεων, επιβατών και αποσκευών, υπηρεσίες εδάφους και καθαρισμού, τροφοδοσίας, καυσίμων και συντήρησης, υπηρεσίες φορτίου και ταχυδρομείου…
Όλοι οι κρίκοι που χρειάζονται για την εξυπηρέτηση αεροσκαφών, επιβατών και εμπορευμάτων, 365 μέρες το χρόνο, 24 ώρες το 24ωρο. Η λέξη «καλοσυγκερασμένο» που «μου ήρθε» να χρησιμοποιήσω για το σύστημα των αεροδρομίων, τελικά δεν ήταν τυχαία. Ο συνειρμός με το «καλοσυγκερασμένο κλειδοκύμβαλο» του Μπαχ έγινε απλούστατα διότι η λέξη κλειδί στα αεροδρόμια είναι η καλή «ενορχήστρωση».
29 Μαρτίου 2001, «φλας μπακ»: Τη στιγμή που ξεκίνησαν οι πτήσεις, τη θυμάμαι σαν κινηματογραφική εμπειρία. Οι μήνες της δοκιμαστικής λειτουργίας ως την «πρεμιέρα», ήταν μια παράξενη αντίστροφη μέτρηση σε ένα μεγάλο, ολοκαίνουργιο άδειο σπίτι που σιωπηλό περίμενε τους ενοίκους του. Λίγο πριν το ξημέρωμα, «χτύπησε το κουδούνι». Οι πόρτες άνοιξαν και οι πρώτοι επιβάτες των πρωινών πτήσεων πλημμύρισαν το νέο αεροδρόμιο. Αναρωτιόσουν αν παίζεις σε ταινία και αν το πλήθος γύρω σου είναι αληθινοί ταξιδιώτες, γενική πρόβα ή ψευδαίσθηση. Τα check-in γέμισαν ουρές επιβατών με βαλίτσες, ροδάκια χειραποσκευών «έτρεχαν» παντού, τα εστιατόρια σέρβιραν τους πρώτους πρωινούς καφέδες -και στα επιχειρησιακά «άδυτα» τα γρανάζια δούλευαν στο φουλ. Στις φυσούνες «κούμπωναν» αεροπλάνα και στην πίστα ενεργοποιήθηκε ο «Κ.Ο.Κ. του αεροδρομίου» για follow-me, οχήματα ανεφοδιασμού και άλλες «μινιατούρες» που κυκλοφορούν κάτω από το φτερά των «γιγάντων». Στις 6 το πρωί έφυγε η πρώτη πτήση: Αθήνα-Άμστερνταμ (τυχαίο, κι όμως, πρεμιέρα με «άλφα»). Και στις αφίξεις επέστρεφαν στην Αθήνα επιβάτες που -μόλις πριν από ένα 24ωρο- είχαν απογειωθεί από το Ελληνικό και τώρα προσγειώνονταν στο Ελευθέριος Βενιζέλος.
Το αεροδρόμιο έχει τη δική του γλώσσα. Τη γνωστή αλφάβητο με τα «τάνγκο», «τσάρλι» και «φοξ τροτ», τη μαθαίνεις ήδη στα πρώτα βήματά σου. Κι έπειτα είναι π.χ. ο «αεροδιάδρομος» -η λέξη που κακοποιείται και συγχέεται συχνά με τον «επί της γης» διάδρομο απογείωσης- ο «συνδετήριος τροχόδρομος», το σύνθετο «αφιξοαναχωρήσεις» και η κάπως πιο κομψή και ποθητή «διασυνδεσιμότητα»: είναι εκείνη η δέσμη από καμπύλες γραμμές που φεύγουν προς κάθε κατεύθυνση και ενώνουν στο χάρτη την πόλη με τον κόσμο. Επίσης, αμέτρητα είναι τα ακρωνύμια στο αεροδρόμιο:BHS και ADO,TOS, FIDS,LAS και ASOC,τα ακρωνύμια κάνουν την επικοινωνία ακατάληπτη για τους «μη μυημένους».Και, μολονότι πολύ σύντομα απέκτησε το περίφημο καλλιτεχνικό «Ελ-Βεν», το αεροδρόμιο, μεταξύ αεροναυτιλομένων, είναι το “LGAV”.
Μπορεί όλα αυτά να φαντάζουν ρομποτικά και οι άνθρωποι να φορούν στολές με διάφορα διακριτικά, κονκάρδες και κάρτες κρεμασμένες στο λαιμό με κορδόνι. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μια μεγάλη κοινότητα ανθρώπων που γνωρίζονται εδώ και χρόνια. Όταν έχεις δουλέψει σε αεροδρόμιο, σού είναι πολύ γνώριμη η κοινωνία με τις κονκάρδες γύρω από τον εγκλωβισμένο Τομ Χανκς στην ταινία “The Terminal”.
Η ρουτίνα είναι άγνωστη λέξη εδώ. Πρέπει να είναι κανείς προετοιμασμένος για πολλά. Και θα θυμάται για πάντα ένα πλήθος εικόνων: Τη μεταφορά μιας θαλάσσιας χελώνας - τη φόρτωση ενός θηριώδους Antonov με δεκάδες αυτοκίνητα αντίκες - την προσγείωση ενός ιστορικού Dornier 24-ΑΤΤ - την ώρα που υποδέχτηκε στην πίστα τη Shakiraή κάποιον άλλο superstar - τη μέρα που ήρθε για πρώτη φορά στην Αθήνα το Α380 και το follow-me μπροστά του έμοιαζε με “playmobil”. Και ποτέ στη ζωή του δεν θα ξεχάσει την τραγωδία της Helios στο Γραμματικό, την 11η Σεπτεμβρίου, τη βραδιά που έγινε αεροπειρατεία χωρίς να πρόκειται για ακόμη μία άσκηση ετοιμότητας. Θα θυμάται και τις χιονισμένες ημέρες στο αεροδρόμιο και τη μέρα που μπήκε στο γλωσσάρι μας το ηφαίστειο «Εϊγιαφιάτλαγιοκουτλ» της Ισλανδίας, όταν η ηφαιστειακή τέφρα ακύρωσε χιλιάδες πτήσεις στην Ευρώπη.
Τα μεγάλα αθλητικά γεγονότα ανεβάζουν τους παλμούς στα αεροδρόμια. Η αρχή των μεγάλων στιγμών έγινε το 2004: μετά από τις μεθυστικές ημέρες Euro 2004 με τα τσάρτερ να πηγαινοέρχονται στο Πόρτο, η υδάτινη αψίδα που σχημάτισαν οι «πάνθηρες» της Πυροσβεστικής, υποδέχτηκε το αεροσκάφος με τους Πρωταθλητές Ευρώπης! Το καλοκαίρι του 2004, το αεροδρόμιο της Αθήνας έζησε τους δικούς του Ολυμπιακούς Αγώνες: υποδεχθήκαμε πολύχρωμες ομάδες από όλο τον κόσμο, κατέβηκαν στην πίστα του αεροδρομίου τα υπέροχα άλογα της ιππασίας, είχαμε πλέον στην παρέα και το πλήθος των χαρούμενων και ακούραστων εθελοντών, ξεπροβοδίσαμε αθλητές με μετάλλια και άλλους χωρίς –όλοι όμως κρατούσαν στο χέρι τα συμβολικά στάχια του αποχαιρετισμού. Κι έπειτα, ήρθαν οι μέρες των Παραολυμπιακών, η μεγάλη γιορτή συνεχίστηκε, εκείνο το καλοκαίρι δεν ήθελες να είσαι διακοπές. Οι νικηφόρες ημέρες Ευρωμπάσκετ και Mundobasket,το 2005 και το 2006, ανέβασαν ξανά τους «σφυγμούς» στο Ελευθέριος Βενιζέλος- και το 2007 τρέξαμε το «αεροπορικό σπριντ» του τελικού του ChampionsLeague, με χιλιάδες οπαδούς της Λίβερπουλ και της Μίλαν να έχουν κατακλύσει για ένα 24ωρο την Αθήνα και το αεροδρόμιο.
Και οι «αθλητικές πτήσεις» συνεχίζονται∙ όταν έρχονται οι μέρες του Μαραθωνίου της Αθήνας, μαθαίνεις πάντα πριν απ’ όλους πως «Έφτασαν οι Κενυάτες δρομείς!»Αλλά και σε καθημερινό ανύποπτο χρόνο, υπάρχει η «αθλητική έκπληξη» στο τέρμιναλ: Ξεκινά ας πούμε η βάρδια σου. Και ξαφνικά βρίσκεται μπροστά σου ο 2+ μέτρα σούπερ σταρ που χθες το βράδυ έβλεπες στην οθόνη να σουτάρει και τρελαινόσουν στον καναπέ σου. Σήμερα ταξιδεύει κι είναι τώρα εκεί απέναντί σου. Στην αρχή «τσιμπιέσαι» λίγο. Είναι αυτά τα σουρεαλιστικά τετ-α-τετπου βάζουν ξεχωριστή σφραγίδα στη μέρα σου. Επιπλέον, έχεις το προνόμιο ενός προσωπικού μπασκετικού σχολίου για το χθεσινοβραδινό παιχνίδι!
Οι αριθμοί παίζουν σπουδαίο ρόλο στη ζωή των αεροδρομιακών. Δεν παύεις να μετράς και να απομνημονεύεις νούμερα και στατιστικές. Ωστόσο, πέρα από τους αριθμούς των επιβατών, των πτήσεων και των αποσκευών ή το τονάζ των εμπορευμάτων, το «αεροδρόμιο σε αριθμούς» επεκτείνεται και σε άλλα, λιγότερο αναμενόμενα πράγματα. Για παράδειγμα, στους 260.000 επισκέπτες που «ανακαλύπτουν» κάθε χρόνο στο αεροδρόμιο την αρχαιολογική γωνιά και την έκθεση του Μουσείου της Ακρόπολης, στα 77.000 παιδάκια από όλο τον πλανήτη που έχουν “κάνει check-in” στον παιδότοπο του Χαμόγελου του Παιδιού στο τέρμιναλ, αλλά και στα 214 είδη πουλιών που έχει καταγράψει η ομάδα παρακολούθησης πανίδας. Διότι σε ένα πολυδιάστατο «οικοσύστημα», κάποιοι θυμούνται πολύ καλά όχι μόνο τη μέρα που πέταξε εδώ για πρώτη φορά το Dreamliner της Boeing, αλλά και τη στιγμή που προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο ένας σπάνιος φτερωτός Τρυγγίτης.
Κι έπειτα υπάρχουν και οι μουσικές ημέρες, όταν το τελευταίο πράγμα που θα περίμενες πριν από την πτήση σου, είναι να εμφανιστούν στις αναχωρήσεις οι μέτζο σοπράνο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής αποχαιρετώντας τους επιβάτες με κλασικές άριες! Οι ημέρες τζαζ ή ροκ εντ ρολ, οι χοροί από όλη την Ελλάδα, η μουσική από την Κάτω Ιταλία ή οι ημέρες σουίνγκ, δεν είναι ημέρες που «αλλάζουν τον κόσμο», αλλάζουν όμως πολύ όμορφα τη διάθεση των ταξιδιωτών -ακόμη και των πιο αγχωμένων.
Όταν εργάζεσαι σε αεροδρόμιο, ζεις θραύσματα από τα ταξίδια των άλλων. Κι επειδή ως οικοδεσπότης μπαίνεις πάντα στη θέση του επιβάτη, χαίρεσαι διπλά όταν ο γελαστός κύριος δίπλα σου αφήνει την Αθήνα και τις αξέχαστες διακοπές του, με τελευταία ανάμνηση μια εναλλακτική παράσταση της Αντιγόνης του Σοφοκλή στην αίθουσα αναχωρήσεων, ένα γιγάντιο επιδαπέδιο σκάκι ή ένα αναπάντεχο τάνγκο πριν από την επιβίβαση.
Τα αεροδρόμια είναι χώροι πολυδαίδαλοι, μεγάλοι. Και η πρώτη σκέψη που κάνει κάποιος είναι πως είναι μάλλον απρόσωποι. Δεν είναι πάντα έτσι, όχι αν δεν ξεχνάς το στόχο. Ένα κοριτσάκι έγραψε κάποτε με μαρκαδόρο στον παιδότοπο του αεροδρομίου: “feels like home”. Και δίπλα ζωγράφισε ένα αεροπλάνο, όπως ζωγραφίζουν τα αεροπλάνα τα παιδάκια σε όλο τον κόσμο.
Ίσως ένα αεροδρόμιο δεν μπορεί ποτέ να είναι ζεστό σαν σπίτι. Μπορεί όμως να είναι φιλόξενο. Στο αεροδρόμιο της Αθήνας υπάρχει εδώ και 2 χρόνια μια μασκότ. Είναι ο Φίλος ο Αθηναίος. Φιλόξενος και Αθηναίος.
Η Μαρίνα Παπαγεωργίου είναι Υπεύθυνη Γραφείου Τύπου του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών.
