Η γη στο μέλλον θα μοιάζει… εξωγήινη – Τα σενάρια για τη νέα «υπερήπειρο»

Δεν ήταν η πρώτη απόπειρα δημιουργίας ενός παγκόσμιου άτλαντα, ούτε ήταν ιδιαίτερα ακριβής, καθώς η Αυστραλία απουσίαζε και η Αμερική είχε σχεδιαστεί κατά προσέγγιση.

Από τότε, οι χαρτογράφοι δημιουργούν ακριβέστερες εκδοχές αυτού του άτλαντα, διορθώνοντας τα λάθη του Mercator, καθώς και τις αποκλίσεις σε σχέση με την πραγματικότητα.

Αυτό που δεν γνώριζε ο Μερκάτορ

Αυτό που δεν γνώριζε ο Μερκάτορ είναι ότι οι ήπειροι δεν ήταν πάντα διατεταγμένες με αυτόν τον τρόπο. Έζησε περίπου 400 χρόνια πριν επιβεβαιωθεί η θεωρία της τεκτονικής πλακών.

Παρατηρώντας τις θέσεις των επτά ηπείρων στον χάρτη, είναι εύκολο να υποθέσουμε ότι είναι σταθερές. Για αιώνες, οι άνθρωποι πολεμούν για ένα κομμάτι αυτών των εδαφών. Από την προοπτική της Γης, ωστόσο, οι ήπειροι είναι φύλλα σε μια λίμνη και οι ανθρώπινες ανησυχίες μοιάζουν με μια σταγόνα βροχής στην επιφάνειά τους. Πριν από τον σχηματισμό των επτά ηπείρων, υπήρχε μία ενιαία υπερήπειρος, η Παγγαία.

Οι χερσαίες μάζες της Γης, μετακινούνται συνεχώς εξ αιτίας της δραστηριότητας των τεκτονικών πλακών. Είμαστε στα μισά του δρόμου. Τι είδους υπερήπειρος μπορεί να σχηματιστεί και πώς θα αναδιαταχθούν οι χερσαίες μάζες;

Υπάρχουν τουλάχιστον τέσσερις διαφορετικές τροχιές που θα μπορούσαν να ακολουθήσουν και είναι σίγουρο ότι τα έμβια όντα της Γης θα κατοικήσουν μια μέρα σε έναν πλανήτη, που θα μοιάζει περισσότερο με εξωγήινο κόσμο.

Για τον γεωλόγο Ζοάο Ντουάρτε στο Πανεπιστήμιο της Λισαβόνας, ο δρόμος για την εξερεύνηση των μελλοντικών υπερηπείρων ξεκίνησε από έναν σεισμό που έπληξε την Πορτογαλία τον Νοέμβριο του 1755. Ήταν από τους πιο ισχυρούς σεισμούς των τελευταίων 250 ετών, σκότωσε 60.000 ανθρώπους και σχημάτισε τσουνάμι στον Ατλαντικό Ωκεανό. Η τοποθεσία που σημειώθηκε ήταν ιδιαίτερα περίεργη, σύμφωνα με τον Ντουάρτε. «Δεν θα έπρεπε να σημειώνονταν μεγάλοι σεισμοί στον Ατλαντικό», σημειώνει ο Ντουάρτε.

Σεισμοί αυτής της κλίμακας σημειώνονται συνήθως πάνω ή κοντά σε μεγάλες ζώνες καταβύθισης, όπου οι ωκεάνιες πλάκες βυθίζονται κάτω από τις ηπειρωτικές, μέσα στον μανδύα. Περιλαμβάνουν σύγκρουση και καταστροφή. Ο σεισμός του 1755, ωστόσο, πραγματοποιήθηκε κατά μήκος ενός «παθητικού» ορίου, όπου η ωκεάνια πλάκα που βρίσκεται κάτω από τον Ατλαντικό συναντά τις ηπείρους της Ευρώπης και της Αφρικής.

Το 2016, ο γεωλόγος Ζοάο Ντουάρτε και οι συνεργάτες του ανεπτυξαν μια θεωρία για το τι μπορεί να συμβαίνει: τα ράμματα μεταξύ αυτών των πλακών θα μπορούσαν να «ξετυλιχτούν» και μια μεγάλη ρήξη θα μπορούσε να επέλθει: «Θα μπορούσε να είναι ένα είδος μολυσματικού μηχανισμού», εξηγεί. Σε αυτό το ενδεχόμενο, μια ζώνη καταβύθισης αναπτύσσεται από τη Μεσόγειο κατά μήκος της δυτικής Αφρικής και ίσως μέχρι την Ιρλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο, προκαλώντας ηφαίστεια και δημιουργία ορεινών όγκων σε αυτές τις περιοχές.

Όπως αναφέρει ο γεωλόγος Ζοάο Ντουάρτε, αυτό θα οδηγούσε στην «εξαφάνιση» του Ατλαντικού. Και αν ο Ειρηνικός ακολουθούσε την ίδια πορεία – κάτι που συμβαίνει ήδη κατά μήκος του «Δακτυλίου της Φωτιάς» – θα σχηματιζόταν τελικά μια νέα υπερήπειρος. Ο Ντουάρτε την ονόμασε Aurica, καθώς οι πρώην χερσαίες μάζες της Αυστραλίας και της Αμερικής θα βρίσκονταν στο κέντρο της.

Θα φαινόταν κάπως έτσι:

Μετά τη δημοσίευση της πρότασής του για την Aurica, ο Ντουάρτε ερεύνησε και άλλα μελλοντικά σενάρια. Εξάλλου, η δική του δεν ήταν η μόνη υπερηπειρωτική τροχιά που είχαν προτείνει οι γεωλόγοι.

Ύστερα από εκτεταμένες έρευνες με τον ωκεανογράφο Ματίας Γκριν και τη γεωλόγο Χάνα Ντέιβις, προέκυψαν τέσσερα σενάρια. Εκτός από μια πιο λεπτομερή αποτύπωση της υπερηπείρου Aurica, οι επιστήμονες διερεύνησαν τρεις ακόμη δυνατότητες, καθεμία σκιαγραφεί μία προβολή του μέλλοντος 200-250 εκατομμύρια χρόνια από σήμερα.

Το πρώτο ήταν τι θα μπορούσε να συμβεί εάν το status quo συνεχιστεί: ο Ατλαντικός μένει ανοιχτός και ο Ειρηνικός κλείνει. Σε αυτό το σενάριο, η υπερήπειρος που θα σχηματιστεί θα ονομάζεται Novopangaea. «Είναι το πιο απλό και εύλογο με βάση αυτά που καταλαβαίνουμε αυτή τη στιγμή», τονίζει η Χάνα Ντέιβις.

Ωστόσο, θα μπορούσαν στο μέλλον να σημειωθούν γεωλογικά γεγονότα που θα οδηγήσουν σε διαφορετικές κατευθύνσεις.

Για παράδειγμα, κατά τη διαδικασία της «Orthoversion» όπου ο Αρκτικός Ωκεανός κλείνει και ο Ατλαντικός και ο Ειρηνικός παραμένουν ανοιχτοί. Αυτό αλλάζει τους κυρίαρχους προσανατολισμούς της τεκτονικής εξάπλωσης και οι ήπειροι κινούνται προς τα βόρεια, όλες γύρω από τον Βόρειο Πόλο, εκτός από την Ανταρκτική.

Σε αυτό το σενάριο, σχηματίζεται μια υπερήπειρος που ονομάζεται Αμασία:

Τέλος, είναι επίσης πιθανό η εξάπλωση του πυθμένα στον Ατλαντικό να επιβραδυνθεί. Εάν αυτή η εξάπλωση επιβραδυνθεί ή σταματήσει, και εάν ένα νέο όριο υποβύθισης σχηματιζόταν κατά μήκος της ανατολικής ακτής της Αμερικής, θα δημιουργούνταν η υπερήπειρος Pangea Ultima, η οποία θα μοιάζει με μια τεράστια ατόλη:

Τα τέσσερα ψηφιακά μοντέλα δίνουν τη δυνατότητα στους επιστήμονες να δοκιμάσουν και άλλες θεωρίες. Για παράδειγμα, τα σενάρια θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους επιστήμονες να κατανοήσουν τις επιπτώσεις της διαφορετικής υπερηπειρωτικής διάταξης στις παλίρροιες, καθώς και το κλίμα του μακρινού μέλλοντος: Πώς θα ήταν ο καιρός σε έναν κόσμο με ένα τεράστιο ωκεανό και μία υπερήπειρο;

Πηγή: BBC