Έβδομη τέχνη και αθλητισμός: Μια ενδεκάδα ταινιών εμπνευσμένων από τον κόσμο των σπορ! (vids, pics)

Η αναμονή των Ελλήνων φίλων του ποδοσφαίρου έλαβε τέλος, καθώς τo ντοκιμαντέρ με θέμα τα κατορθώματα του εκ των κορυφαίων -για πολλούς του καλύτερου- παίκτη όλων των εποχών, του Ντιέγκο Αρμάντο Μαραντόνα, προβάλλεται ήδη στις κινηματογραφικές αίθουσες της χώρας.

Με αφορμή την ταινία του «Χρυσού Παιδιού» («El Pibe de Oro» στα ισπανικά) του ποδοσφαίρου, το «ΦΩΣ» επανεξετάζει σπουδαία φίλμ του τρέχοντος αλλά και του προηγούμενου αιώνα και παραθέτει μια… ενδεκάδα ταινιών εμπνευσμένων από τον αθλητισμό και με βαθύτερες κοινωνικές προεκτάσεις.

Από τον Πελέ και τον Καντονά μέχρι τον Μοχάμεντ Άλι και τον Τζέικ ΛαΜότα, αλλά και αρκετές αναφορές ταινιών παρόμοιας θεματολογίας που κόπηκαν από τη… βασική μας ενδεκάδα!

Άλι
(Ali, 2001)

Η εξιστόρηση της ζωής του -για πολλούς κορυφαίου πυγμάχου βαρέων βαρών όλων των εποχών- Μοχάμεντ Άλι μέσα σε κάτι λιγότερο από τρεις ώρες φαντάζει σαν ένα αδύνατο εγχείρημα. Κι όμως, οι Μάικλ Μαν και Γουίλ Σμιθ, με ένα ρεσιτάλ σκηνοθεσίας και ηθοποιίας αντίστοιχα, κατάφεραν να το πετύχουν σχεδόν στην εντέλεια! Η ταινία επικεντρώνεται σε μια συγκεκριμένη δεκαετία από τη ζωή του θρυλικού πυγμάχου, ο οποίος γεννήθηκε ως Κάσιους Κλέι, όμως το 1964 (στα 22 του) απέρριψε αυτό το ονοματεπώνυμο -που ο ίδιος χαρακτήρισε «όνομα σκλάβου»-, υιοθετώντας τον Ισλαμισμό και το Μοχάμεντ Αλί.

Το φιλμ ακολουθεί την πορεία του Αλί από το 1964 ως το 1974, από την ανάδειξή του ως νεότερου πρωταθλητή βαρέων βαρών στην ιστορία της πυγμαχίας ως τον επικό αγώνα του με τον Τζον Φόρμαν τον Οκτώβριο του ΄74, όταν και επανάκτησε τον τίτλο. Παράλληλα, η ταινία ενέχει πολλές και σοβαρές κοινωνικοπολιτικές προεκτάσεις, δεδομένου ότι αναφέρεται μεταξύ άλλων στην άρνηση του Αλί να καταταγεί στο στρατό για τον πόλεμο στο Βιετνάμ, αλλά και στη γενικότερη αναταραχή που επικρατούσε στις ΗΠΑ μετά τις δολοφονίες των Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και Μάλκομ Χ. Ο Γουίλ Σμιθ έκανε καταπληκτική δουλειά υποδυόμενος τον Αλί και δικαίως προτάθηκε για Όσκαρ.

Σκηνοθέτης: Μάικλ Μαν
Ηθοποιοί: Γουίλ Σμιθ, Τζέιμι Φοξ, Τζον Βόιτ, ΛεΒαρ Μπέρτον.
Εύφημες μνείες: Ρόκι Ι έως ΙΙΙ (Σιλβέστερ Σταλόνε), The Fighter (Μαρκ Ουάλμπεργκ, Κρίστιαν Μπέιλ, 2010), Warrior (Τζόελ Έτζερτον, Τομ Χάρντι, Νικ Νόλτε, 2011).

Αναζητώντας τον Έρικ
(Looking for Eric, 2009)

Πόσοι από μας, αλήθεια, δεν θα ονειρευόμασταν να μπορούσαμε να δεχθούμε συμβουλές ζωής από ένα είδωλό μας και δη αθλητικό; Στην ευχάριστη και σχετικά ανάλαφρη ταινία «Αναζητώντας τον Έρικ», ο πρωταγωνιστής Έρικ Μπίσοπ βιώνει αυτό ακριβώς ίσως στην πιο δύσκολη στιγμή του, καθώς με τη βοήθεια του -συνονόματου στην ταινία- Ερίκ Καντονά καταφέρνει να βγει από το τέλμα και να… σκοράρει το πιο σημαντικό γκολ της ζωής του!

Τον… ταλαιπωρημένο πρωταγωνιστή υποδύεται ο Στιβ Έβετς (που έγινε γνωστός κυρίως μέσα από τη συγκεκριμένη ταινία), ενώ ο παλιός άσος της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ παίζει τον… εαυτό του, αναδίδοντας όχι την τραχύτητα και το «δολοφονικό» ένστικτο του σκόρερ που τον χαρακτήριζαν στο χορτάρι, αλλά κατανόηση και φιλικότητα. Ποιος να το περίμενε;

Σκηνοθέτης: Κεν Λόουτς
Ηθοποιοί: Ερίκ Καντονά, Στιβ Έβετς
Εύφημες μνείες: Βρώμικο Ίνδαλμα (Βίνι Τζόουνς, 2001), Οι Μάγοι της Μπάλας (Ζοζέ Γκαρσία, 2012), Shaolin Soccer (2001, παραγωγή Χονγκ Κονγκ).

Η Μεγάλη Απόδραση των 11
(Escape to Victory ή απλά Victory, 1981)

Η πλέον κλασική ταινία της λίστας μαζί με το «Οργισμένο Είδωλο», την οποία (οφείλει να) έχει παρακολουθήσει ο κάθε ποδοσφαιρόφιλος ανά την υφήλιο που διαθέτει… τηλεόραση! Η πλοκή περιστρέφεται γύρω από ένα γκρουπ αιχμαλώτων των Συμμάχων στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, που καλείται να δώσει έναν ποδοσφαιρικό αγώνα επίδειξης κόντρα σε μια ομάδα της Ναζιστικής Γερμανίας.

Η ομάδα των Συμμάχων, με προπονητή τον Μάικλ Κέιν (στην ταινία υποδύεται έναν επαγγελματία ποδοσφαιριστή της Γουέστ Χαμ) και παίκτες τον Πελέ, τον Αρντίλες, τον Μπόμπι Μουρ και πολλούς ακόμη (μεταξύ των οποίων και αρκετοί πραγματικοί παίκτες της Ίπσουιτς!), αρνείται να χάσει παρά το προπαγανδιστικό σχέδιο των Ναζί. Και όχι μόνο αυτό, αλλά καταφέρνει και να δραπετεύσει από το στρατόπεδο, κατακτώντας νίκη ζωής με έπαθλο την ελευθερία της!

Η ταινία είναι βασισμένη στο ουγγρικό δράμα «Δύο ημίχρονα στην κόλαση» του 1962, εμπνευσμένη από τον πραγματικό «Αγώνα Θανάτου» του 1942 στο γερμανοκρατούμενο τότε Κίεβο. Η ουκρανική Σταρτ (αποτελούμενη από παίκτες της Ντιναμό Κιέβου και της Λοκομοτίβ Κιέβου) είχε επικρατήσει σε φιλικό ματς 5-3 της γερμανικής Φλάκελφ και σύμφωνα με τον μύθο, οι Ουκρανοί παίκτες τιμωρήθηκαν αμέσως μετά με εκτέλεση.

Στην πραγματικότητα, η Σταρτ έδωσε αρκετά ακόμη φιλικά παιχνίδια με γερμανικές ομάδες -και τα κέρδισε όλα-, πριν οι παίκτες της συλληφθούν από τη Γκεστάπο. Σε αντίθεση με το χαρούμενο φινάλε της ταινίας, πάντως, τουλάχιστον τέσσερις εξ αυτών δολοφονήθηκαν από τους Ναζί αρκετά αργότερα…

Σκηνοθέτης: Τζον Χιούστον.
Ηθοποιοί: Σιλβέστερ Σταλόνε, Πελέ, Μάικλ Κέιν, Μπόμπι Μουρ, Οσβάλντο Αρντίλες, Μαξ Φον Σίντοφ.
Εύφημη μνεία: Goal! (Κουν Μπέκερ, 2005).

Κάν' το όπως ο Μπέκαμ
(Bend it like Beckham, 2002)

Ποιος είπε ότι το ποδόσφαιρο είναι αποκλειστικά ανδρική υπόθεση; Σίγουρα όχι η πρωταγωνίστρια της συγκεκριμένης ταινίας, η οποία έχοντας ως ίνδαλμα τον παλιό άσο της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, Ντέιβιντ Μπέκαμ (εξ ου και ο τίτλος), είναι αποφασισμένη να κάνει το πάθος της για το ποδόσφαιρο πραγματικότητα.

Κι αυτό κόντρα σε πολλές αντιξοότητες που πηγάζουν τόσο από το εθνικό (ινδικής καταγωγής ούσα) και κοινωνικό της υπόβαθρο, όσο και από τις συνθήκες και τα στερεότυπα που χαρακτηρίζουν τη σύγχρονη Μεγάλη Βρετανία.

Η πραγματικότητα ίσως δεν συνάδει τις περισσότερες φορές με το ευχάριστο τέλος της ταινίας, ωστόσο το ταξίδι της Τζες (Παρμίντερ Νάγκρα) και της φίλης της, Τζουλς (Κίρα Νάιτλι), αφήνει έστω μια αχτίδα αισιοδοξίας και ελπίδας…

Σκηνοθέτης: Γκουρίντερ Τσάντα.
Ηθοποιοί: Παρμίντερ Νάγκρα, Κίρα Νάιτλι.
Εύφημες μνείες: Οφσάιντ (σκηνοθεσία Τζαφάρ Πάναχι, 2006), Γκρέισι (Κάρλι Σρούντερ, Ελίζαμπεθ Σου, 2007).

Καταραμένη Ομάδα
(The Damned United, 2009)

Βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Ντέιβιντ Πιρς, η ταινία είναι μια δραματοποιημένη εξιστόρηση της θητείας 44 ημερών (και έξι αγώνων) του -μακαρίτη πλέον- Μπράιαν Κλαφ στον πάγκο της πρωταθλήτριας τότε Λιντς Γιουνάιτεντ, το μακρινό 1974. Ο Κλαφ, σπουδαίος σκόρερ ως παίκτης (απόδειξη το άγαλμα που υπάρχει προς τιμήν του στο Μίντλεσμπρο) και θιασώτης του επιθετικού και «καθαρού» ποδοσφαίρου ως τεχνικός, εξέπληξε άπαντες στο Νησί όταν τον Ιούλιο του 1974 ανέλαβε το προπονητικό πόστο της Λιντς στη θέση του άρτι-αποχωρήσαντα τότε Ντον Ρίβι.

Κι αυτό διότι η Λιντς αντιπροσώπευε όλα όσα ο Κλαφ μισούσε στο ποδόσφαιρο, κάτι που συνοψίζεται στην ατάκα του προς τους παίκτες της νέας του ομάδας, όταν ανέλαβε: «Καλύτερα να πετάξετε τα μετάλλια του πρωταθλητή στα σκουπίδια, γιατί δεν τα κερδίσατε δίκαια»!

Φυσιολογικά, ο Κλαφ δεν «έδεσε» ποτέ με τους παίκτες και το κλαμπ, με αποτέλεσμα να απολυθεί στις 12 Σεπτεμβρίου του ’74 ύστερα από ένα καταστροφικό ξεκίνημα στην Πρέμιερ Λιγκ. Παρότι η οικογένεια του Κλαφ επέκρινε την ταινία (και το βιβλίο) για ανακρίβειες, εντούτοις πρόκειται για μια καλοφτιαγμένη -έστω και εν μέρει πλασματική- εξιστόρηση ενός ιδιαίτερου και παράδοξου γεγονότος στην ιστορία του αγγλικού φουτμπόλ.

Σκηνοθέτης: Τομ Χούπερ.
Ηθοποιοί: Μάικλ Σιν, Τίμοθι Σπαλ, Κολμ Μίνι, Τζιμ Μπρόουντμπεντ.
Εύφημη μνεία: United (Ντιν Άντριους, 2011).

Οργισμένο Είδωλο
(Raging Bull, 1980)

Αναμορφωτήριο, επτά γάμοι, ενδοοικογενειακή βία, πρωτάθλημα μεσαίων βαρών. Ο τίτλος της ταινίας δεν θα μπορούσε να αποδώσει καλύτερα την προσωπικότητα του κεντρικού προσώπου της, του πυγμάχου Τζέικ ΛαΜότα, την ιστορία του οποίου απέδωσε αριστουργηματικά ο σπουδαίος Ρόμπερτ Ντε Νίρο.

Ένας από τους πρωτοπόρους του στυλ πυγμαχίας με άσκηση συνεχούς και αφόρητης πίεσης στους αντιπάλους του («swarmer» ο αγγλικός όρος), o ΛαΜότα ήταν εκρηκτικός τόσο εντός ρινγκ όσο και εκτός, κάτι που αφενός του απέφερε τον τίτλο στα μεσαία βάρη, αφετέρου του άφησε την οικογενειακή και προσωπική του ζωή σε συντρίμμια.

Ο Ντε Νίρο ξεπέρασε κάθε όριο στην προετοιμασία του για το ρόλο, κάνοντας προπονήσεις με τον πραγματικό ΛαΜότα για μήνες στο γυμναστήριο και «παίρνοντας» περί τα 30 κιλά για τις ανάγκες της ταινίας! Οι κόποι του, πάντως, δεν πήγαν χαμένοι, καθώς κέρδισε δικαιότατα το Όσκαρ για τη συγκλονιστική ερμηνεία του.

Σκηνοθέτης: Μάρτιν Σκορσέζε.
Ηθοποιοί: Ρόμπερτ Ντε Νίρο, Κάθι Μοριάρτι, Τζο Πέσι, Φρανκ Βίνσεντ.
Εύφημες μνείες: Τυφώνας: Η αληθινή ιστορία (Ντένζελ Ουάσινγκτον, 1999), Cinderella Man (Ράσελ Κρόου, 2005), Bleed for This (Μάιλς Τέλερ, Άαρον Έκχαρτ, 2016), Million Dollar Baby (Κλιντ Ίστγουντ, Χίλαρι Σουάνκ, 2004).

Το Θαύμα της Βέρνης
(Das Wunder von Bern, 2003)

Μια ταινία που χαρακτηρίστηκε δικαίως πορτρέτο της μεταπολεμικής Γερμανίας του ’50, το «Θαύμα της Βέρνης» αναφέρεται σε μία από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις σε τελικούς Παγκοσμίου Κυπέλλου.

Ήταν 4 Ιουλίου του 1954, στο στάδιο Βάνκντορφ της Βέρνης, όταν κάτω από έντονη βροχή (συνθήκες ιδανικές κατά τους Γερμανούς για το παιχνίδι του «κάπτεν» της ομάδας τους, Φριτς Βάλτερ) η Δυτική Γερμανία επικράτησε 3-2 της μεγάλης Ουγγαρίας του τεράστιου Φέρεντς Πούσκας.

Το φιλμ συνυφαίνει το σπουδαίο ματς με την ιστορία ενός Γερμανού ανθρακωρύχου, ο οποίος μαζί με τον γιο του ταξιδεύει στην Ελβετία για να δει από κοντά το παιχνίδι. Οι ηττημένοι και εξαθλιωμένοι Γερμανοί είχαν πλέον έναν λόγο να χαμογελούν, κάτι που καταδεικνύει το μεγαλείο του αθλητισμού και δη του ποδοσφαίρου.

Σκηνοθέτης: Ζένκε Βόρτμαν.
Ηθοποιοί: Λουίς Κλάμροθ, Πέτερ Λομέιερ, Γιοχάνα Γκάσντορφ.

Το Πρόγραμμα
(The Program, 2015)

Από τα λιγοστά φιλμ που πραγματεύεται το φαινόμενο του ντόπινγκ στον αθλητισμό χωρίς να είναι ντοκιμαντέρ, «Το Πρόγραμμα» εστιάζει σε ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα όλων των εποχών στην επαγγελματική ποδηλασία.

Αφότου επιβίωσε από καρκίνο των όρχεων το 1996, ο Λανς Άρμστρονγκ επέλεξε να βάλει στο σώμα του όποια παράνομη ουσία μπορεί να φανταστεί ο νους, κάνοντας μέχρι και μετάγγιση αίματος κατά τη διάρκεια αγώνων (!), προκειμένου να κερδίσει τον «Γύρο της Γαλλίας» επτά συνεχόμενες φορές.

Παρότι τα επιτεύγματά του ακυρώθηκαν επίσημα το 2012, ο αμετανόητος Αμερικανός δεν δίστασε να δηλώσει σε συνέντευξή του στο BBC το 2015 ότι αν μπορούσε να πάει πίσω στο 1995 «λογικά θα το έκανε ξανά»! Οι σοκαριστικές σκηνές ντοπαρίσματος και η εξαιρετική ερμηνεία του Μπεν Φόστερ καθιστούν το «Πρόγραμμα» μια «must watch» ταινία.

Σκηνοθέτης: Στίβεν Φριρς.
Ηθοποιοί: Μπεν Φόστερ, Κρις Ο’ Ντάουντ.
Εύφημες μνείες: Ίκαρος (Μπράιαν Φόγκελ, Γκριγκόρι Ροντσένκοφ, 2017), Fair Play (2014, παραγωγή Τσεχία).

Borg vs McEnroe: Όλα για τη δόξα (2017)

Χάρη στον Στέφανο Τσιτσιπά και τη Μαρία Σάκκαρη η δημοφιλία του τένις στη χώρα μας βρίσκεται πλέον σε… ιστορικό υψηλό, γεγονός που καθιστά τη δραματοποιημένη βερζιόν του ιστορικού τελικού του 1980 στο Γουίμπλεντον περισσότερο οικεία στο ελληνικό κοινό.

Οι Σία Λεμπέφ και Σβέριρ Γκούντνασον κάνουν μαεστρική δουλειά υποδυόμενοι τα δύο άκρα, τον θορυβώδη και συναισθηματικό Τζον ΜάκΕνρο και τον ψυχρό και ανέκφραστο Μπιόρν Μποργκ αντίστοιχα, «ζωντανεύοντας» με σεβασμό αλλά και ρεαλισμό την επική μεταξύ τους μάχη διάρκειας πέντε σετ…

Σκηνοθέτης: Γιάνους Μετς Πέντερσεν.
Ηθοποιοί: Σία Λεμπέφ, Σβέριρ Γκούντνασον, Στέλαν Σκάρσγκααρντ.

The Firm (1989)

Δυσκολευτήκαμε να επιλέξουμε τη συγκεκριμένη ταινία ως «εκπρόσωπο» της θεματολογίας του χουλιγκανισμού (οι τρεις εύφημες μνείες που ακολουθούν, αξίζουν εξίσου), ωστόσο καταλήξαμε σε αυτή για λόγους… παλαιότητας.

Παρότι αδικημένο, καθότι δεν προβλήθηκε ποτέ στους κινηματογράφους και περιορίστηκε στην τηλεόραση, το «The Firm» είναι το πρώτο ευρέως γνωστό φιλμ που «βούτηξε» στον κόσμο του χουλιγκανισμού, περιγράφοντας με βάρβαρο ρεαλισμό τη βιαιότητα και τον παραλογισμό του.

Ο Γκάρι Όλντμαν, πραγματικός «χαμαιλέων» της υποκριτικής τέχνης, δίνει… ρέστα ως ο ψυχωτικός αρχηγός «Μπεξ» του συνδέσμου «Inter Ciry Firm» της Γουέστ Χαμ, όντας το τέλειο «όχημα» για την παρουσίαση των ριζών αυτής της μάστιγας στην Αγγλία…

Σκηνοθέτης: Άλαν Κλαρκ.
Ηθοποιοί: Γκάρι Όλντμαν, Λέσλι Μάνβιλ, Φιλ Ντέιβις.
Εύφημες μνείες: Δελτίο Ταυτότητας (σκηνοθεσία Φιλ Ντέιβις, 1995), Οι Παρίες της Πράσινης Οδού (Ελάιζα Γουντ, 2005), The Football Factory (Ντάνι Ντάιερ, 2004).

42 (2013)

Όντας ο πρώτος μαύρος αθλητής που αγωνίστηκε επαγγελματικά στην κορυφαία λίγκα του αμερικανικού μπέιζμπολ (Major League Baseball), ο Τζάκι Ρόμπινσον είναι νομοτελειακά ένα από τα ιστορικότερα πρόσωπα στην ιστορία του αθλητισμού. Το «42» (ο αριθμός που φορούσε στη φανέλα του ο Ρόμπινσον) αφηγείται τα δυόμισι χρόνια από την υπογραφή συμβολαίου του σπουδαίου αθλητή στους Μπρούκλιν Ντότζερς το 1945, ως την πρόκριση στον τελικό της Λίγκας το 1947.

Και το κάνει υποδειγματικά, μέσω του πρωταγωνιστή Τσάντγουικ Μπόουζμαν (Ρόμπινσον) αλλά και του βετεράνου Χάρισον Φορντ, ο οποίος υποδύεται τον πρόεδρο και μέτοχο των Ντότζερς, Μπραντς Ρίκι, τον κύριο υπεύθυνο για το «σπάσιμο» του χρωματικού φράγματος στο μπέιζμπολ και την υπερπήδηση της παγιωμένης ρατσιστικής κουλτούρας της εποχής στις ΗΠΑ.

Σκηνοθέτης: Μπράιαν Χέλγκελαντ.
Ηθοποιοί: Τσάντγουικ Μπόουζμαν, Χάρισον Φορντ, Νικόλ Μπιχάρι, Κρίστοφερ Μελόνι.
Εύφημη μνεία: Ο Άνθρωπος που Ταπείνωσε τον Χίτλερ (Στέφαν Τζέιμς, Καρίς Φαν Χούτεν, 2016), Κομπ (Τόμι Λι Τζόουνς, 1994), Οκτώ Παίκτες Έξω (Τζον Κιούσακ, Τσάρλι Σιν, 1988), Moneyball (Μπραντ Πιτ, 2011).