Δύση Ηλίου: Η ανασύνθεση ενός κόσμου μέσα από τις συμφορές του

Ο γνωστός πια από τον Γιο του Σαούλ Ούγγρος σκηνοθέτης Λάζλο Νέμες στρέφεται ακόμα μια φορά στη Μεγάλη Ιστορία στην προσπάθειά του να ανασυνθέσει τον κόσμο μέσα από τις μεγάλες συμφορές του. Η Βουδαπέστη είναι μια πόλη «βασίλισσα» πριν από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, που αμιλλάται τη Βιέννη στο λαμπερό τόξο της Αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας.

Η Ίρις Λάιστερ, κόρη του διασήμου ζεύγους πιλοποιών, επιστρέφει στο καπελάδικο που κάποτε διεύθυναν οι γονείς της, ζητώντας εργασία αλλά και μια επανασύνδεση με το παρελθόν της. Μέχρι εδώ όλα θυμίζουν ένα καλοστημένο μυθιστόρημα εποχής. Η παράξενη επιμονή της νεαρής γυναίκας αλλά και το νεφελώδες περιβάλλον που συναντά βάζει σε υποψίες τον θεατή.

Από ένα σημείο και μετά η ταινία εκβιάζει το μυστήριο καθώς μια σειρά από νοηματικούς κώδικες σφραγίζουν τις απαντήσεις στα ερωτήματα και στις απορίες που προκύπτουν από σκηνή σε σκηνή. Το γεγονός ότι ο Νέμες δεν αποφασίζει να φωτίσει καμία από τις πτυχές της ιστορίας του, δίνει αναπόφευκτα την εντύπωση πως όλα εκτυλίσσονται σε ένα ακαθόριστο πολιτικό και κοινωνικό περιβάλλον, ακριβώς όπως και τα πλάνα που φλουτάρονται συνεχώς.

Οι μόνες ενδείξεις είναι η συναισθηματική κατάσταση των χαρακτήρων, καθώς νομίζεις πως η κάμερα φωλιάζει στα πνευμόνια τους, αφουγκράζεσαι διαρκώς την ανάσα τους άλλοτε αργή και αβίαστη, τις πιο πολλές φορές ωστόσο γοργή και αγχώδη. Ο Νέμες τα καταφέρνει καλύτερα στο κομμάτι της φωτογραφίας και του σκηνικού, δημιουργώντας μια ταινία για σινεφίλ.

Υπάρχει πλούτος αναφορών σε φαινόμενα άνομου πλούτου, πολιτικής καταπίεσης και διαφθοράς, που προοικονομούν τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα. Στην πραγματικότητα όμως λείπει η σαφήνεια και οι καθαρές εξηγήσεις, κι αυτό δυσκολεύει τους κριτικούς που παρά τις φιλότιμες προσπάθειές τους δεν καταφέρνουν να ερμηνεύσουν την «ψυχή» της ταινίας.

Η Ίρις Λάιστερ είναι εντέλει ένα πλάσμα φευγαλέο, χωρίς ταυτότητα, χωρίς φύλο, χωρίς σαφή θέση σε όσα συνέβησαν ή θα συμβούν. Στη διάρκεια της ταινίας παρασύρεται από κάποιο μένος που θα μπορούσε κανείς να το χαρακτηρίσει εκδικητικό, παίρνει πάνω της την εξέλιξη της υπόθεσης, ξεπαστρεύοντας σωματικά και πνευματικά τον ανεκδιήγητο αδερφό της, πλάσμα του τρόμου και της δικαιοσύνης. Η Ίρις Λάιστερ εξαερώνεται στην εξώσφαιρα των ιδεών και στο τέλος εμφανίζεται ως ερμαφρόδιτο πλάσμα στα χαρακώματα του πολέμου.