Κριτική για το DUNE: Ο «Μίδας» του sci-fi

Θα μπορούσαμε να ξοδέψουμε αρκετές γραμμές ψηφιακού μελανιού για να αναφέρουμε τι έφταιξε και το Dune του 1984 δια χειρός David Lynch δεν απέδωσε όπως έπρεπε. Έχουν αφιερωθεί μέχρι και ολόκληρα ντοκιμαντέρ σε αυτό, όπως και για το όραμα του Dune του Alejandro Jodorowsky, που δεν γυρίστηκε ποτέ. Στη νέα κινηματογραφική απόπειρα μεταφοράς του σύμπαντος που έγραψε το 1965 ο Frank Herbert, στο τιμόνι βρίσκεται ο Denis Villeneuve. Αυτός που κατάφερε να αναστήσει το Blade Runner του Ridley Scott με ένα αριστουργηματικό -αν και οδυνηρό για την εμπορική του πορεία- βραδύκαυστο sequel.

Θα μπορούσε ο Καναδός σκηνοθέτης να χαρακτηριστεί και επίσημα ως ο “Μίδας του sci-fi” διότι το νέο Dune αποτελεί μια ηχηρή απόδειξη πως γενικά κατέχει το είδος και μπορεί να το μεταφράσει στον θιασώτη, όπως αυτός δε φανταζόταν ποτέ ότι μπορεί να γίνει.

Dune: Το αντί-Star Wars

Το σερί του, λοιπόν, μετά το Blade Runner 2049 συνεχίζεται εδώ, ωστόσο βαδίζει σε κινούμενη άμμο το όλο εγχείρημα και αυτή λέγεται: αποδοχή του κοινού. Τουλάχιστον όσον αφορά τις ελπίδες για ένα sequel. Σου ακούγεται βαρύγδουπο αλλά αυτό ένιωσα. Το μεράκι και το πάθος του Villeneuve για τον κόσμο του Herbert ξεχειλίζει σε κάθε -μα κάθε του- καρέ και όχι δεν είναι μόνο η απαράμιλλη ομορφιά της ταινίας.

Είναι το γεγονός πως ανθρωποκεντρίζει και προσγειώνει τόσο-όσο ένα από τα πιο σκληροπυρηνικά sci-fi διηγήματα εκεί έξω, που συγκρίνονται μόνο με μερικά ακόμη του ίδιου επικού μεγέθους. Παίρνει το χρόνο του εκεί που πρέπει και κάνει σπριντ σε καίρια σημεία για να κρατήσει την εγρήγορση μιας κατά τα άλλα ταινίας-προλόγου. Ουσιαστικά αυτό είναι και το μόνο αρνητικό που μπορώ να το προσάψω πως είναι το πρώτο μέρος μιας διμερούς ιστορίας, που παίρνει το χρόνο της κατάλληλα για να στήσει με στιλ, «ψαγμενιά» και άποψη ένα σύμπαν εφάμιλλο με του Star Wars. Άλλωστε το Dune δεν το λένε τυχαία ως «αντί-Star Wars» με τις πολιτικές τοποθετήσεις του, κοινωνικοπολιτικές αλληγορίες να μασκαρεύονται πίσω από φυλές, πεποιθήσεις, θρησκείες, πολιτικά ιδεώδη, απλησίαστους κόσμους και το mélange.

Είναι ναι μεν ένα παραμύθι σε γαλαξίες πολύ μακρινούς από εμάς αλλά ένα που καθρεφτίζει τα προβλήματα του σήμερα όσο τίποτα. Και ορίστε ένα στοιχείο που δεν στάθηκε όσο έπρεπε ο Lynch στη δικιά του ταινία. Μέσα από έξυπνα μικρές σειρές διαλόγου και σκηνικών ζωγραφίζει ένα ιδιαίτερο ζοφερό μέλλον για την ανθρωπότητα, η οποία τυφλωμένη από την καπιταλιστική της απληστία ξεχνά να φροντίζει το πολυτιμότερο αγαθό, τη φύση και την ίδια τη Γη. Πώς τα σημεία των καιρών αλλάζουν και τη μεταφορά μιας τέτοιας ιστορίας ε; Έτσι ο Arrakis κατέληξε να είναι ένας πλανήτης-φέουδο και ορυχείο για την επέκταση της Αυτοκρατορίας.

Στο επίκεντρο της ιστορίας είναι ο γιος φεουδάρχη Leto Atreides (Oscar Isaac), ο Paul που τον υποδύεται ο Timothee Chalamet. Ένας έφηβος με την στάμπα του «πρίγκιπα» στο μέτωπό του που άλλοι τον βλέπουν σαν εργαλείο και άλλοι σαν μεσσία. Ο ίδιος του με το βάρος του κόσμου να πέφτει πάνω του, δε χάνει ποτέ την ιδιοσυγκρασία του κι ας βρίσκεται μεταξύ Σκύλας και Χάρυβδης. Ο Chalamet ισορροπεί εξαιρετικά στη θεατρικότητα του ρόλου του.

Αστείρευτη όμως είναι η χημεία του νεαρού Chalamet με το υπόλοιπο cast. Νιώθεις το σεβασμό που τρέφει για τη μητέρα του (Rebecca Ferguson) η οποία είναι μεγαλωμένη στις απόκρυφες γνώσεις των Μπεν Τζεζεριτ και εκπαιδεύει τον Paul σαν…άλλο «Εκλεκτό» αντί για έναν ηγέτη που θα είναι έτοιμο όταν θα τον καλέσει το καθήκον, όπως ο πατέρας του. Μια δυναμική μεταξύ τους αλά Vito και Michael Corleone την ένιωσα δεν σας το κρύβω.

Θέλω να σταθώ σε αυτό το σημείο στο πως ο Villeneuve και ο σεναριογράφος John Spaihts επιλέγουν να αποδώσουν την πιο σκληροπυρηνική πλευρά του Dune. Αυτή με την τηλεπάθεια και τις αστρικές προβολές. Το πόσο οργανικά και καίρια παρουσιάζεται τo “The Voice” ως τις κρυφές ικανότητες του Paul, παραλληλίζεται με τον τρόπο με τον οποίο ο George Lucas μας σύστησε στη Δύναμη.

Με την ίδια ζεστασιά φυσικά βγαίνει στο γυαλί και στη σχέση του με τον Duncan Idaho του Jason Momoa και τον Gerny του Josh Brolin, οι οποίοι λειτουργούν και αυτοί σαν προπομποί του πεπρωμένου του που φυγείν αδύνατον.

Ειλικρινά πρόκειται για ένα τόσο εκλεκτά διαλεγμένο cast που ακόμη και ονόματα που φαντάζουν πιο…macho όπως ο Momoa και ο Dave Bautista που παίζει τον Raban, τον ανιψιό του μεγάλου κακού βαρόνου Χαρκόνεν (τον υποδύεται μαεστρικά ο Stellan Skarsgard), λάμπουν με το τσαγανό ή το νεύρο που βγάζουν. Πρέπει να πω εδώ πως ο τρόπος που συστήνει τους Χαρκόνεν είναι υποδειγματικός στο στήσιμο του αντίπαλου δέους των Atreides, καθώς χειρουργικά αποδίδει την πολυπλοκότητα της θέσης και των συμφερόντων τους.

Το σενάριο δένει επί της ουσίας γύρω από το ταξίδι του Paul να βρει τη θέση του σε έναν κόσμο έτοιμο να εκραγεί…πάνω στις πλάτες του. Δε χάνει ποτέ τον κόσμο κάτω από τα πόδια του και γενικά αυτό συμβαίνει σε όλους τους χαρακτήρες του Dune που όλοι στέκονται στο ύψος τους, υποβοηθούμενοι και από τις εξαιρετικές ερμηνείες.

Υπερθέαμα που είχαμε να δούμε χρόνια στο σινεμά

Τόση ώρα δε μίλησα για το απόλυτο highlight του Dune: τον οπτικό του τομέα και την αισθητική. Νομίζω πως το ρεζουμέ των ατόμων που βρίσκονται πίσω από τα σκηνικά, τη καλλιτεχνική διεύθυνση, τη διεύθυνση παραγωγής και τη φωτογραφία μιλούν από μόνα τους. Τέτοιο οπτικό υπερθέαμα σε κλίμακα και ποιότητα συγκρίνεται μόνο με το κινηματογραφικό έπος του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών. Άντε και της sequel τριλογίας του Star Wars, αλλά ακόμη και εκείνο δεν μπορούσε να μου ξεγελάσει το μάτι σε σημεία. Το απίστευτο με το Dune που με κρατούσε αποσβολωμένο στην οθόνη είναι το πόσο αληθινός έμοιαζε ένας κόσμος φαντασίας μπροστά στα μάτια μου.

Κάθε σκηνικό, κάθε στολή, κάθε όχημα, κάθε αντικείμενο στο χώρο μοιάζει αληθινό. Τα CGI εφέ σε συνδυασμό με πανέξυπνη χρήση πρακτικών εφέ, αποδίδουν έναν απαράμιλλης ομορφιάς και αληθοφάνειας κόσμο. Είμαι σίγουρος πως τέτοια παράξενης ομορφιάς sci-fi ταινία δεν έχει δει ο mainstream θεατής που τα τελευταία χρόνια έχει μπουχτίσει από τις Marvel ταινίες. Το Dune στο κομμάτι αυτό δίκαια λαμβάνει επιτέλους την μεγαλοπρεπή μεταφορά που ήθελαν οι fans. Να αναφέρω πως παρακολούθησαν την IMAX βερσιόν* της επομένως κάθε -σχεδόν- κάδρο της ταινίας γινόταν ακόμη πιο επικό στα μάτια μου.

Είναι πράγματι μέσα στις σπέσιαλ ικανότητες του Villeneuve να συνθέτει με κομψότητα ένα… remaster, όπως έκανε και στην περίπτωση του Blade Runner 2049. Το έκανε τότε και το επαναλαμβάνει πιστά και στο Dune σε συνδυασμό με την φωτογραφία του Greg Fraser, ο οποίος ήδη πιστεύω πως είναι υποψήφιος για Όσκαρ για αυτή τη δουλειά. Η μισή αρχοντιά σε αυτές τις ταινίες είναι η εικόνα και το Dune θα αποτελέσει σημείο αναφοράς στο είδος.

Ο Hans Zimmer από την πλευρά του βρίσκεται σε πολλά κέφια με τη μουσική του Dune. Όχι δεν ξεπερνάει σε καμία περίπτωση τη δουλειά που έκανε στο Interstellar -που την θεωρώ την κορυφαία του- αλλά είναι σίγουρα πειραματικός στην προκειμένη και κατάφερε να δώσει, αυτό που λέμε, μουσική ταυτότητα. Δε μπορώ να φανταστώ δηλαδή αλλιώς τον ήχο του Dune χωρίς αυτά τα γεμάτα αποκρυφισμό αποκρυφισμό θέματα. Αναδύεται από αυτές μια αρχέγονη αύρα, ενός πεπρωμένου που περιμένει να εκπληρωθεί μέσα σε έναν κόσμο που βυθίζεται στο χάος και είναι ασυγχώρητος για τους αδύναμους. Το πώς έδεσε η μουσική, με το μοντάζ και την άγρια, αφιλόξενη ερημία του κόσμου του Dune είναι ο ορισμός του ότι προσθέτει πόντους στην εμπειρία.

Όπως ανέφερα και πιο πάνω, το μοντέρνο κοινό που δυστυχώς έχει συνηθίσει σε ευκολόπεπτες, γηπεδικές και "ταινίες-τρενάκια" δε θα μπορέσει να εκτιμήσει το Dune πέρα από τον οπτικό του τομέα. Εάν αφεθείτε στον κόσμο του και στον βραδύκαυστο -με μερικά διαλλειπτικά σπριντ- ρυθμό του θα μαγευτείτε. Έχει αυτό τον ρυθμό που αποτελεί σήμα κατατεθέν του Villeneuve.

Είναι πράγματι το πρώτο μέρος μιας ιστορίας όμως όλα τα μεγάλα έπη έτσι δε ξεκινούσαν; Ας μην έχουμε κοντή μνήμη κι ας αναλογιστούμε πως δε γίνεται όλα να είναι fast food. Θέλουμε -τουλάχιστον εγώ- και το μαγειρευτό της μαμάς και ο Villeneuve καταφέρνει αυτό ακριβώς να σερβίρει, ακόμη και αν σαν "μερίδα" αφήνει μια γεύση σαν πρώτο πιάτο.

Υπάρχει θαρρώ χώρος για να καθίσει στο τυφλωμένο από ξερό θέαμα σινεμά του σήμερα και ένα Dune. Σε αυτό το παραδοσιακό σινεμά που κλυδωνίστηκε τον τελευταίο ενάμιση χρόνο και αρχίσαμε να τρέφουμε λίγο παραπάνω σεβασμό μετά την πανδημία. Ας του επιστρέψουμε και εμείς τον σεβασμό που του αναλογεί κι ας έρθει το Part 2 με το καλό.

*Το Dune προβάλλεται σε IMAX έκδοση μόνο στα Cineplexx.*

πηγή: unboxholics