Τα ψέματα δεν είναι μόνο του Απρίλη

Πρώτη Απρίλη σήμερα και η ευχή καλό μήνα, συνοδεύεται από εκείνη την υπενθύμιση ότι αυτή η μέρα είναι «επικίνδυνη», καθώς ο καθένας μπορεί -βάσει εθίμου- να μας ξεγελάσει και να μας πει ψέματα, ή να μας σκαρώσει μια φάρσα

Τα ψέματα δεν είναι μόνο του Απρίλη

Υπάρχουν διάφορες εκδοχές για την καταγωγή αυτού του εθίμου. Άλλοι το θέλουν να έχει ευρωπαϊκή προέλευση και άλλοι ισχυρίζονται ότι μας ήρθε από τις Ινδίες, όπου εδώ και εκατοντάδες χρόνια τέτοια μέρα οι Ινδοί γιορτάζουν την πλανεύτρα άνοιξη, πλανεύοντας ο ένας στον άλλον. Μπορεί βέβαια το έθιμο να το υιοθετήσαμε από τους Κέλτες που τέτοια μέρα ξεκινούσαν το ψάρεμα. Και που αναπόφευκτα έλεγαν ψεματάκια για το… μέγεθος και την ποσότητα της ψαριάς που έπιαναν.

Υπάρχει και μια εκδοχή που θέλει γενέτειρα του εθίμου την Γαλλία. Μέχρι το 1564, η πρώτη Απριλίου για τους Γάλλους, ήταν η πρωτοχρονιά. Εκείνη ωστόσο την χρονιά ο Κάρολος Θ΄, -θέλοντας να συμβαδίσει με την υπόλοιπη Ευρώπη- καθιέρωσε ως αρχή του έτους την πρώτη Ιανουαρίου, πράγμα με το οποίο δεν συμφώνησαν εξαρχής όλοι οι πολίτες. Οι «διαφωνούντες», συνέχισαν να ακολουθούν το… παλιό ημερολόγιο και οι υπόλοιποι για να τους πικάρουν, τους έστελναν δώρα περιπαίζοντάς τους. Αυτό το πείραγμα, κάποια στιγμή, μετατράπηκε σε έθιμο.

Σε έθιμο που ακολουθούμε και στην Ελλάδα. Εδώ, λέμε ψέματα με όσο πιο πειστικό τρόπο, προσπαθώντας να ξεγελάσουμε το υποψήφιο «θύμα» μας. Και μάλιστα, τουλάχιστον παλιότερα, πιστεύαμε ότι αν ο «θύτης», πετύχει τον σκοπό του, θα έχει την τύχη με το μέρος του, για το υπόλοιπο της χρονιάς. Σε αντίθεση με το καημένο το θύμα που η παραπλάνηση, συν τοις άλλοις, θα του έφερνε και γρουσουζιά.

Σύμφωνα με τον Έλληνα λαογράφο Λουκάτο το έθιμο αυτό αποτελεί ένα σκόπιμο «ξεγέλασμα των βλαπτικών δυνάμεων που θα εμπόδιζαν την όποια παραγωγή».

Πρώτη Απριλίου, σήμερα και το ψέμα έχει την τιμητική του. Αν και ειλικρινά, ώρες- ώρες αναρωτιέμαι, πόσες είναι εκείνες οι μέρες του χρόνου που τιμάται η αλήθεια. Αυτή που αποφασίζουμε όλοι μαζί και ο καθένας χωριστά να την υπερασπιστούμε, ανεξάρτητα από το αν μας βολεύει, ή μας αρέσει.

Ναι, όλοι ξέρουμε ότι «το ψέμα έχει κοντά πόδια και δεν μπορεί να πάει μακριά». Γιατί όμως προτιμάμε, τόσο συχνά, τις κοντινές και εύκολες αποστάσεις;

Με την ευκαιρία ας ακούσουμε τον Απρίλη μου, του Μίκη Θεοδωρκάκη με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο Πρωταπριλιάτικο "Φως των Σπορ"