Αλέξανδρος Καραμανλίδης στο «ΦΩΣ»: «Τα ζώα είναι κομμάτι της ιστορίας, έτσι πρέπει να τα βλέπουμε»

Συνέντευξη στον ΘΕΜΗ ΣΙΝΑΝΟΓΛΟΥ

Το ήθελε η διεύθυνση της εφημερίδας που είναι ευαισθητοποιημένη σε τέτοια θέματα, το κάνω πραγματικότητα. Έμαθα πολλά για τον «Αρκτούρο» που δεν τα ήξερα. Κάποια από αυτά είναι εντυπωσιακά. Αρκούδες, λύκοι, διαβάστε πράγματα που δεν τα έχουμε ξανακούσει ούτε σε ταινίες. Μιλάει ο διευθυντής του «Αρκτούρου», Αλέξανδρος Καραμανλίδης. Επιστήμονας βιολόγος.

Ευχαριστώ το γραφείο Τύπου του «Αρκτούρου», τον Πάνο Στεφάνου, ο οποίος έτυχε να γνωρίζει τη δουλειά μου στο «ΦΩΣ».

Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στο «ΦΩΣ» στις 25/12/2020

Πόσους επισκέπτες έχετε στον «Αρκτούρο» κάθε χρόνο; Ο κορονοϊός φαντάζομαι προκαλεί οικονομικό πρόβλημα.

Πέρσι είχαμε 43.000 επισκέπτες! Φέτος λόγω κορονοϊού είμαστε 70% κάτω.

Το εισιτήριο πόσο κοστίζει;

Επτά ευρώ. Με αυτό το εισιτήριο μπορεί να επισκεφθεί ο κόσμος το καταφύγιο της αρκούδας, το καταφύγιο του λύκου και το περιβαλλοντολογικό κέντρο ενημέρωσης στη Νίκειο Σχολή στο Νυμφαίο. Ελπίζουμε να τελειώσουν σύντομα οι περιορισμοί των μετακινήσεων και να μπορούν να έρχονται πάλι οι επισκέπτες.

Τι έκταση έχουν οι εγκαταστάσεις σας;

Υπάρχουν δύο καταφύγια. Το καταφύγιο με τις αρκούδες είναι 50 στρέμματα και των λύκων είναι 70 στρέμματα.

Τι είναι ο «Αρκτούρος;»

Είναι μία περιβαλλοντική οργάνωση που ασχολείται με τη βιοποικιλότητα στην Ελλάδα. Κυρίως με τη βιοποικιλότητα στα βουνά. Τα τελευταία χρόνια ο «Αρκτούρος» έχει γίνει αναγνωρίσιμος λόγω της ενασχόλησής του με την αρκούδα και τον λύκο. Και είναι κάτι που μπορεί ο οποιοσδήποτε να επισκεφθεί. Όταν λήξουν οι περιορισμοί.

Πού;

Το καταφύγιο της αρκούδας βρίσκεται στο Νυμφαίο στη Φλώρινα και του λύκου στην Αγραπιδιά, λίγο πιο μακριά.

Κάποιος μπορεί να αναρωτηθεί αν είναι επικίνδυνο.

Όχι, τα καταφύγια είναι περιφραγμένα. Υπάρχουν αρκούδες που έχουν έρθει από αιχμαλωσία, από ζωολογικούς κήπους ή από ιδιώτες που δεν επιτρέπεται να τις κρατάνε, και φιλοξενούνται στις εγκαταστάσεις μας μέχρι να πεθάνουν.

Δεν είναι σε κλουβιά.

Όχι. Απαγορεύεται, δεν θα δεις πλέον ούτε σε τσίρκο ζώα. Είναι ελεύθερα στις μεγάλες περιφραγμένες εκτάσεις μας. Τα ζώα κινούνται ελεύθερα και ο επισκέπτης μπορεί να τα δει από απόσταση.

Πού υπάρχουν αρκούδες στην Ελλάδα;

Σε δύο περιοχές, στην Πίνδο η μία και στη Ροδόπη η άλλη. Ο «Αρκτούρος» ασχολείται λίγο περισσότερο με την Πίνδο.

Όταν πηγαίνω στην Κέρκυρα, βλέπω στην Εγνατία Οδό ταμπέλες που εφιστούν την προσοχή για διέλευση αρκούδων από τον δρόμο!

Αυτό ήταν το πρόβλημα, ότι ο δρόμος έγινε στον βιότοπο της αρκούδας και μπήκε περίφραξη αριστερά και δεξιά του δρόμου. Αυτό ήταν το έργο του «Αρκτούρου». Τα περιστατικά πλέον είναι πολύ λίγα στο σημείο που λέτε. Όμως σε άλλα σημεία της Ελλάδας υπάρχουν τέτοια ατυχήματα σε δρόμους που δεν είναι περιφραγμένοι.

Πότε ξεκίνησε το έργο για την αρκούδα; Και πόσα τέτοια ζώα υπάρχουν στην Ελλάδα πλέον;

Όταν ξεκίνησαν οι δράσεις προστασίας για την αρκούδα, τα ζώα ήταν γύρω στα 200 στην Ελλάδα. Τη δεκαετία του ’90. Τώρα εκτιμούμε ότι είναι γύρω στα 500.

Με τι τις ταΐζετε; Πόσα κιλά κρέας χρειάζονται;

Δεν τους δίνουμε κυρίως κρέας. Τρώνε συνήθως ψάρια, ξηρούς καρπούς, αβγά, ψωμί, φρούτα, λαχανικά. Αυτό άλλωστε είναι το διαιτολόγιο της αρκούδας στην Ευρώπη. Είναι παμφάγα ζώα.

Αυτά τα έξοδα πώς καλύπτονται; Το φαγητό των ζώων, το προσωπικό που εργάζεται.

Ένα μέρος των εξόδων του «Αρκτούρου» καλύπτεται από τα εισιτήρια των επισκεπτών, ένα άλλο από δωρεές και συνδρομές των μελών και των εθελοντών και ένα άλλο από προγράμματα για την παρακολούθηση της βιοποικιλότητας στην Ελλάδα.

Η αρκούδα είναι επιθετικό ζώο; Έχουν συμβεί επιθέσεις σε μέλη σας;

Όχι, όχι. Στην Ευρώπη έχουν καταγραφεί πολύ λίγες επιθέσεις αρκούδων σε άνθρωπο. Και αυτό έγινε κατά λάθος...

Δηλαδή; Τι πρέπει να κάνουμε αν είμαστε στο δάσος και αντιληφθούμε αρκούδα;

Πριν αντιληφθούμε εμείς την αρκούδα, εννιά στις δέκα φορές μάς έχει αντιληφθεί εκείνη και έχει εξαφανιστεί!

Ποια πρέπει να είναι η αντίδρασή μας αν δεν εξαφανιστεί;

Η αρκούδα δεν βλέπει καλά, σε αντίθεση με τις άλλες αισθήσεις της, οι οποίες είναι δυνατές όπως η όσφρηση και η ακοή. Η πρώτη της αντίδραση θα είναι να σηκωθεί στα δύο πόδια, γιατί έτσι εποπτεύει καλύτερα τον χώρο. Αυτό προφανώς είναι τρομακτικό. Πρέπει όμως και εμείς να μεγαλώσουμε σηκώνοντας τα χέρια και να μιλάμε δυνατά. Και οπισθοχωρούμε σιγά σιγά. Καλό είναι να μιλάμε δυνατά όταν κινούμαστε γενικώς στο δάσος. Πριν συναντήσουμε κάποιο ζώο. Κάνοντας αισθητή την παρουσία μας, αυξάνουμε πάρα πολύ τις πιθανότητες να μη συναντήσουμε κάποιο άγριο ζώο...

Τι κάνουμε αν συναντηθούμε με λύκο;

Ο λύκος θα φύγει. Εγώ, όταν κινούμαι στο πεδίο, πιο πολύ φοβάμαι τα τσοπανόσκυλα παρά τον λύκο.

Και αν πέσουμε σε αγέλη λύκων;

Κάνουμε ό,τι θα κάναμε με τα τσοπανόσκυλα. Σιγά σιγά οπισθοχωρούμε, μπαίνουμε στο αμάξι και φεύγουμε. Τα τσοπανόσκυλα, που είναι φύλακες του κοπαδιού, τα θεωρώ πιο επιθετικά.

Ο λύκος έχει πολλές ομοιότητες με τον σκύλο;

Ο σκύλος να με ρωτάτε τι ομοιότητες έχει με τον λύκο (χαμογελάει)! Διότι ο σκύλος προέρχεται από τον λύκο!

Έχουμε μία αίσθηση ότι ο λύκος είναι πολύ επικίνδυνος, για αυτό και η ανάγκη των παλιών παραμυθιών να φοβίζουν τους γονείς και τα παιδιά. Και ελληνικά και ξένα παραμύθια ασχολούνται πολύ με τον λύκο...

Όχι. Για τον λύκο έχει μειωθεί πολύ η φυσική τροφή που έβρισκε -ελάφια, ζαρκάδια, αγριογούρουνα- και στρέφεται πλέον εναντίον προβάτων, κατσικιών, για αυτό ο άνθρωπος έχει πρόβλημα μαζί του. Επίσης ο λύκος είναι πανέξυπνος... Ζει σε αγέλες και κυνηγάει με έξυπνο τρόπο.

Πόσα κιλά φτάνει μία αρκούδα;

Στην Ελλάδα 350, έχουμε βρει και 400 κιλά!

Τι διαφορά έχει στα κιλά το αρσενικό από το θηλυκό;

Τα θηλυκά είναι πολύ πιο μικρά στο μέγεθος. Ο μέσος όρος κιλών του αρσενικού είναι 270 κιλά, ενώ στο θηλυκό 150 κιλά.

Γιατί καθιερώθηκε τα λούτρινα να είναι αρκουδάκια;

Προφανώς γιατί τα μικρά αρκουδάκια είναι πολύ φωτογενή, πολύ χαριτωμένα. Ένα αρκουδάκι όταν γεννιέται έχει το μέγεθος ποντικιού! Δεν ξεπερνάει τα 300 γραμμάρια! Όμως αναπτύσσονται ραγδαία. Γεννιούνται μέσα στον χειμέριο ύπνο της αρκούδας! Και τη θηλάζουν στη φωλιά της.

Πόσα γεννάει και κάθε πότε;

Γεννάει δύο με τρία αρκουδάκια και τα κρατάει για ένα με δύο χρόνια. Όταν φύγουν, ξαναγεννάει.

Υπάρχει επιθετικότητα από το αρσενικό προς τα μικρά;

Ναι. Στην προσπάθεια το αρσενικό να ξαναφέρει σε οίστρο το θηλυκό και να την κάνει να θέλει να ξαναγεννήσει, μπορεί να επιτεθεί στα μικρά και να τα σκοτώσει.

Ζουν σε οικογένεια οι αρκούδες;

Όχι. Το αρσενικό κάνει μόνο το ζευγάρωμα και φεύγει... Το θηλυκό μεγαλώνει μόνο του τα μικρά.

Οι λύκοι πόσοι υπολογίζονται στη χώρα μας;

Περίπου 700-800.

Πού βρίσκονται; Για τις αρκούδες μού είπατε δύο περιοχές.

Οι λύκοι είναι σχεδόν σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα. Από την Πίνδο ως τη Θράκη και από την Πίνδο ως την Αθήνα.

Ποιος ήταν ο ιδρυτής του «Αρκτούρου»;

Ο κύριος Γιάννης Μπουτάρης, ο πρώην δήμαρχος της Θεσσαλονίκης. Το 1992. Ο βασικός στόχος τότε ήταν να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο της αρκούδας-χορεύτριας που τις κυκλοφορούσαν Ρομά σε πόλεις της Ελλάδας. Έτσι μάζεψε ο «Αρκτούρος» όλες τις αρκούδες-χορεύτριες και υπήρχε η ανάγκη να υπάρχει ένας μεγάλος χώρος για να ζουν στη φύση.

Ποιος ο λόγος να διασώζουμε άγρια ζώα όπως ο λύκος και η αρκούδα; Τι προσφέρουν;

Είναι σαν τον Παρθενώνα, κάθε κομμάτι στη ζωφόρο αποτελεί ένα κομμάτι της ιστορίας. Δεν πρέπει να χαλάσει το παζλ, δεν πρέπει να φύγει κανένα κομμάτι της ιστορίας.