Euroleague: Ύμνοι για τη «μηχανή πόντων» που ακούει στο όνομα Νίκος Γκάλης

Η Euroleague έχει ξεκινήσει ένα αφιέρωμα στους 101 θρύλους του αθλήματος και δεν άργησε να έρθει η σειρά του Νίκου Γκάλη.

Αναλυτικά αναφέρει μέσω της επίσημης ιστοσελίδας της για τον Νίκο Γκάλη:

«Νίκος Γκάλης – Μια μηχανή πόντων

Στην ιστορία των διασυλλογικών ευρωπαϊκών διοργανώσεων υπήρξαν αρκετοί σπουδαίοι παίκτες που, παρά τη λαμπρή καριέρα, δεν πήραν έναν σημαντικό τίτλο: την Ευρωλίγκα. Ένας από αυτούς είναι ο θρυλικός Νίκος Γκάλης, μία από τις μεγαλύτερες μορφές στο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο μπάσκετ της δεκαετίας του 1980. Αν έπρεπε να ορίσω τον Γκάλη με λίγα λόγια, θα ήταν εύκολο: μια μηχανή πόντων. Έχω δει πολλούς σπουδαίους σκόρερ και είναι δύσκολο να επιλέξω έναν από αυτούς ως “τον καλύτερο“. Ωστόσο, σε οποιαδήποτε γρήγορη επιλογή των καλύτερων που έχω δει, θα συμπεριλάβω σίγουρα τους Ραντιβόι Κόρατς, Νίκολα Πλέκας, Ντράζεν Πέτροβιτς, Όσκαρ Σμιντ, Ντράζεν Νταλιπάγκιτς, Ντράγκαν Κιτσάνοβιτς, Μανουέλ Ράγκα, Μπομπ Μορς, Χουάν Αντόνιο Σαν Επιφάνιο και φυσικά τον Νίκο Γκάλη.

Σε σύγκριση με τους υπόλοιπους παίκτες αυτής της λίστας, ο Γκάλης είχε ένα μεγάλο μειονέκτημα: το ύψος του. Είχε ύψος μόλις 1,83 μέτρα, το οποίο θεωρητικά είναι πολύ μικρό, ακόμη και για τους γκαρντ. Αλλά για το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του ο Γκάλης ήταν ένας ασταμάτητος σούτινγκ γκαρντ! Ήταν απίστευτα εύκολο για αυτόν να σκοράρει και μπορούσε να το κάνει με κάθε φανταστικό τρόπο. Μπορούσε να σουτάρει από μεσαία απόσταση ή πίσω από την περίμετρο. Μπορούσε να διεισδύσει, να τρέξει στον αιφνιδιασμό ή ακόμη και να πηδήξει ψηλότερα από τους ψηλότερους αντιπάλους. Η ειδικότητά του ήταν σουτ με επαφή, με το χέρι ή ολόκληρο το σώμα ενός αμυντικού στον δεξιό του καρπό. Ήταν σχεδόν πάντα μικρότερος από τους αμυντικούς του, αλλά ήταν επίσης πάντα πιο δυνατός και καλύτερα προετοιμασμένος σωματικά. Μπορούσε να παίξει 40 λεπτά χωρίς προβλήματα και μπορούσε να πηδήξει αρκετά ψηλά για να κάνει πάντα καθαρά σουτ.

Από το ρινγκ στο γήπεδο

Ο Νίκος Γκάλης γεννήθηκε στο Νιου Τζέρσεϊ των ΗΠΑ, στις 23 Ιουλίου 1957, ως Νικόλαος Γεωργαλλής. Οι γονείς του, ο Γεώργιος και η Στέλλα, ήταν Έλληνες μετανάστες με ρίζες στο νησί της Ρόδου. Ο πατέρας του Νίκου ήταν ερασιτέχνης μποξέρ. Σκέφτηκε ότι η πυγμαχία ήταν ιδανική για τον μικρό, δυνατό γιο του. Μέχρι την ηλικία των 15 ο Γκάλης επίσης δοκίμασε την πυγμαχία, αλλά η συνεχής πίεση από τη μητέρα του τον οδήγησε να αλλάξει σπορ. Δοκίμασε το αμερικανικό ποδόσφαιρο, αλλά σύντομα στράφηκε στο μπάσκετ και την ίδια στιγμή έγινε ο καλύτερος παίκτης στην ομάδα του γυμνασίου του ως πόιντ γκαρντ. Το 1975 εισήλθε στο Πανεπιστήμιο Σίτον Χολ, όπου ο προπονητής Μπιλ Ράφτερι άλλαξε τη θέση του σε σούτινγκ γκαρντ.

Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. Τη σεζόν 1978-79 ο Γκάλης τερμάτισε ως ο τρίτος καλύτερος σκόρερ στο NCAA με μέσο όρο 27,5 πόντους ανά παιχνίδι, πίσω μόνο από τους Λάρι Μπερντ (28,6) και Λόρενς Μπάτλερ (30,1). Ο μέσος όρος του για τέσσερα χρόνια στο κολέγιο ήταν 20,3 πόντοι. Τον Απρίλιο του 1979 έπαιξε στο κολεγιακό Ολ Σταρ παιχνίδι στη Χαβάη και όλα έδειχναν ένα μεγάλο μέλλον στο NBA. Ωστόσο οι ατζέντηδές του φάνηκαν να είναι πιο επικεντρωμένοι στην τραγουδίστρια Νταϊάνα Ρος και ο Γκάλης έπεσε στον τέταρτο γύρο, όπου επιλέχθηκε από τους Σέλτικς.

Έπρεπε να περάσει από την καλοκαιρινή προετοιμασία και να πολεμήσει με πολλούς άλλους παίκτες για μία ή δύο θέσεις στην ομάδα. Ένας τραυματισμός τον κράτησε στο περιθώριο και όταν επέστρεψε το ρόστερ των Σέλτικς ήταν ήδη κλειστό, οπότε ο προπονητής Μπιλ Φιτς τού ευχήθηκε καλύτερη τύχη για τον επόμενο χρόνο.

Είναι δύσκολο να γνωρίζουμε αν η Βοστόνη, με αυτή την απόφαση, έχασε έναν σπουδαίο παίκτη. Αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το ευρωπαϊκό μπάσκετ, ειδικά το ελληνικό μπάσκετ, πήρε την καλύτερη πλευρά της συμφωνίας. Ένας γείτονας στο Νιου Τζέρσεϊ, που ήταν επίσης ελληνικής καταγωγής, προσπάθησε να πείσει τον Νίκο να πάει στην Ελλάδα για να παίξει για τον Παναθηναϊκό. Αλλά ο Νίκος δεν ήθελε να πάει μακριά από το σπίτι του και επίσης αρνήθηκε την προσφορά του Ολυμπιακού. Οι ομάδες τού πρόσφεραν μόνο μακρά συμβόλαια και ήθελε μια συμφωνία ενός έτους ώστε το επόμενο καλοκαίρι να μπορούσε να προσπαθήσει ξανά για το NBA. Ο τρίτος σύλλογος που προσπάθησε να υπογράψει τον Νίκο Γεωργαλλή ήταν ο Άρης Θεσσαλονίκης. Ο πρόεδρος του συλλόγου, Μενέλαος Χατζηγεωργίου, ταξίδεψε στο Νιου Τζέρσεϊ και με τα ειλικρινή λόγια του έπεισε τους γονείς του Νίκου και, μετά από αυτούς, τον ίδιο τον Νίκο. Αλλά η συμφωνία ήταν μόνο για ένα χρόνο, μέχρι το τέλος της σεζόν.

Η άφιξή του στη Θεσσαλονίκη προκάλεσε πολλές αμφιβολίες, ειδικά λόγω του φυσικού του μεγέθους. Αντί για σούτινγκ γκαρντ ή έναν ψηλό φόργουορντ, εδώ ήταν ένα νεαρό παιδί του οποίου το σώμα δεν υποσχόταν ιδιαίτερα καλά πράγματα. Μιλούσε λίγα ελληνικά και δεν μπορούσε να εκφραστεί καλά ή να καταλάβει τι ήθελαν από αυτόν. Αλλά από την πρώτη προπόνηση, και αργότερα όταν ξεκίνησαν τα παιχνίδια, ο «μικρός Αμερικανός» έκλεισε τα στόματα όλων. Σκόραρε με απίστευτη ευκολία. Η άμυνα θα έκανε τα πάντα εναντίον του, αλλά κανείς δεν θα μπορούσε να σταματήσει τη βροχή των πόντων.

Το επίσημο ντεμπούτο του ήρθε στις 2 Δεκεμβρίου 1979 εναντίον του Ηρακλή. Ο Γκάλης ολοκλήρωσε το παιχνίδι με 30 πόντους. Στις αρχές του 1980 ένας νέος προπονητής έφτασε στον πάγκο του Άρη: ο Ντούσαν Ίβκοβιτς, ο Σέρβος προπονητής που είχε οδηγήσει την Παρτιζάν στον τίτλο της γιουγκοσλαβικής λίγκας το 1979. Είδε τις τεράστιες δυνατότητες του Γκάλη. Ο Γκάλης έγινε σύντομα το είδωλο των οπαδών -και όχι μόνο του Άρη. Τελείωσε τη σεζόν ως ο τρίτος καλύτερος σκόρερ στο πρωτάθλημα, με μέσο όρο 33 πόντους. Αλλά υπήρχε ένας παίκτης που σκόραρε περισσότερο από αυτόν, ο Παναγιώτης Γιαννάκης του Ιωνικού, με 36,5.

Ήδη το 1980 ο Γκάλης έκανε το ντεμπούτο του με την ελληνική εθνική ομάδα εναντίον της Σουηδίας και σημείωσε τους πρώτους 12 πόντους του. Από τότε απολάμβανε τη ζωή στην Ελλάδα και αποφάσισε να ξεχάσει το ΝΒΑ και υπέγραψε ξανά με τον Άρη. Τελείωσε την επόμενη σεζόν με 43,9 πόντους κατά μέσο όρο! Και εναντίον του Ιωνικού σημείωσε ρεκόρ ελληνικού πρωταθλήματος με 63 πόντους. Ωστόσο ο Άρης τερμάτισε τρίτος πίσω από τον Παναθηναϊκό και τον Ολυμπιακό στην κατάταξη. Κατά τη σεζόν 1983-84 ο Άρης έχασε τον τίτλο σε μπαράζ εναντίον του Παναθηναϊκού που έγινε στο νησί της Κέρκυρας. Ο νέος προπονητής Γιάννης Ιωαννίδης γινόταν επίσης σημαντικό μέρος της καριέρας του Γκάλη, αλλά υπήρχε ακόμη κάτι που έλειπε. Όταν οι διοικούντες τον σύλλογο κατάφεραν να υπογράψουν τον Γιαννάκη από τον Ιωνικό και τον ψηλό 2,17 μέτρων Δημήτρη Κοκολάκη, όλα τα κομμάτια του παζλ ήταν στη θέση τους.

Στην πρώτη του σεζόν το δίδυμο Γκάλης - Γιαννάκης δούλεψε τέλεια. Ο Άρης κέρδισε το ελληνικό πρωτάθλημα με μία μόνο ήττα και ο Γκάλης ήταν ο καλύτερος σκόρερ με μέσο όρο 34 πόντους. Το κλειδί ήταν ότι ο Γκάλης και ο Γιαννάκης έκαναν εναλλαγή μεταξύ πόιντ και σούτινγκ γκαρντ όπως ήθελαν. Ήταν η γέννηση ενός από τα καλύτερα δίδυμα στο ευρωπαϊκό μπάσκετ.

Θαύμα στον Πειραιά

Για τη σεζόν 1986-87, τα πλέι οφ μπήκαν στο ελληνικό πρωτάθλημα. Ο Άρης κέρδισε ξανά τον τίτλο -αυτή τη φορά χωρίς απώλειες- και ο Γκάλης σημείωσε συνολικά 808 πόντους με μέσο όρο 40! Για να το ολοκληρώσει, ο Γκάλης οδήγησε στη συνέχεια την ελληνική εθνική ομάδα στον τίτλο του Ευρωμπάσκετ το 1987 στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας στην Αθήνα.

Ο Γκάλης ήταν ήδη ένας πολύ γνωστός και σεβαστός παίκτης στην Ευρώπη. Στο Ευρωμπάσκετ τόσο το 1981 όσο και το 1983 είχε συμπεριληφθεί στην καλύτερη πεντάδα της διοργάνωσης. Ήταν επίσης ο κορυφαίος σκόρερ στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1986 στην Ισπανία με 33,3 πόντους ανά παιχνίδι. Εκεί, με τους 53 πόντους εναντίον του Παναμά, ο Γκάλης ξεπέρασε για πρώτη φορά τον Όσκαρ Σμιντ σε διεθνή διοργάνωση, με μέσο όρο 33,7 πόντους.

Τώρα, παίζοντας εντός έδρας στο Ευρωμπάσκετ του 1987, τα θύματα της Ελλάδας και του Γκάλη πριν από τον τελικό ήταν η Ρουμανία (Γκάλης, 44 πόντοι), Γιουγκοσλαβία (44), Ισπανία (35), ΕΣΣΔ (31), Γαλλία (34), Ιταλία (38) και η Γιουγκοσλαβία, και πάλι, στον ημιτελικό (30). Αλλά η μεγάλη του μέρα ήταν στις 14 Ιουνίου 1987. Μπροστά σε 17.000 φιλάθλους, ο Νίκος Γκάλης σημείωσε 40 πόντους εναντίον της ΕΣΣΔ και, χάρη σε αυτόν, η Ελλάδα κέρδισε τον τίτλο στην παράταση, 103-101. Ο μέσος όρος του ήταν 37,8 πόντοι. Έκανε μόλις 7 φάουλ καθ’ όλη τη διάρκεια του τουρνουά. Ανακηρύχθηκε MVP της διοργάνωσης και επίσης ο καλύτερος παίκτης στην Ευρώπη μέσω μιας έρευνας στην ιταλική εφημερίδα “Gazzetta dello Sport“. Ο Γκάλης ήταν εδώ και πολύ καιρό ο μόνος σκόρερ 1.000 πόντων στην ιστορία του Ευρωμπάσκετ και ο μέσος όρος της καριέρας του με 31,2 πόντους είναι μακράν ο καλύτερος ποτέ σε αυτό το τουρνουά. Κατέχει επίσης τον υψηλότερο μέσο όρο καριέρας στο Παγκόσμιο Κύπελλο, με 33,7 πόντους για τα 10 παιχνίδια που έπαιξε σε αυτή τη διοργάνωση.

Ήταν μεγάλος σκόρερ αλλά και γενναιόδωρος παίκτης. Στις διοργανώσεις της FIBA οι 23 ασίστ του σε ένα παιχνίδι του Σαπόρτα το 1990 εξακολουθούν να είναι το ρεκόρ. Αλλά αυτό το ιστορικό παιχνίδι εναντίον της ΕΣΣΔ σηματοδότησε το πριν και το μετά στο ελληνικό μπάσκετ. Ο Γκάλης έγινε ο πιο δημοφιλής αθλητής στην Ελλάδα. Ήταν ένα ίνδαλμα, ένα αθλητικό είδωλο και ένα σύμβολο εθνικής υπερηφάνειας. Χάρη σε αυτόν, η ελληνική ομοσπονδία είδε τον αριθμό των εγγεγραμμένων παικτών μπάσκετ από 92.731 το 1987 σε 163.000 το 1991!

Ο πρώτος Ευρωπαίος εκατομμυριούχος

Όλοι οι μεγάλοι ευρωπαϊκοί σύλλογοι ήθελαν να υπογράψουν τον Γκάλη, αλλά εκείνος αγάπησε τη Θεσσαλονίκη. Χρησιμοποίησε την ιδιοφυΐα του στο γήπεδο και τη δημοτικότητά του για να κερδίσει πολλά χρήματα. Πριν από το Ευρωμπάσκετ του 1987 έβγαζε 150.000 δολάρια ετησίως. Μετά από αυτό, βελτίωσε τον μισθό του στα 700.000 δολάρια και πολύ αργότερα ο Γκάλης έγινε ο πρώτος Ευρωπαίος παίκτης με συμβόλαιο υψηλότερο από 1 εκατομμύριο δολάρια, εκτός από τα πολλά συμβόλαια διαφήμισης. Στην Ελλάδα θεωρήθηκε ο παίκτης που κέρδισε τα περισσότερα χρήματα μέχρι τότε, αλλά κανείς δεν μπορούσε να αρνηθεί ότι κέρδισε κάθε δεκάρα. Το γεγονός ότι σε πάνω από 12 σεζόν έχασε μόνο 6 παιχνίδια και εμφανίστηκε στο 97% από αυτά (συμπεριλαμβανομένων των 99 στη σειρά) λέει τα πάντα για τον επαγγελματισμό του. Κέρδισε οκτώ τίτλους ελληνικού πρωταθλήματος και επτά ελληνικά Κύπελλα. Ήταν κορυφαίος σκόρερ στο ελληνικό πρωτάθλημα 11 φορές. Ήταν ο καλύτερος πασέρ τέσσερις φορές και ήταν πρωταθλητής Ευρώπης με την εθνική ομάδα.

Με τον Άρη ο Γκάλης πήγε σε τρία συνεχόμενα Final Fours: Γάνδη 1988, Μόναχο 1989 και Σαραγόσα 1990. Ωστόσο, παρά τους πόντους του, ο Άρης έχανε πάντα στον ημιτελικό. Στο Ευρωμπάσκετ του 1989 η Ελλάδα κέρδισε το αργυρό μετάλλιο και ο Γκάλης τερμάτισε με 35,6 πόντους κατά μέσο όρο. Ήταν επίσης μέλος της ομάδας του τουρνουά με τους Ντράζεν Πέτροβιτς, Ζάρκο Πάσπαλι, Βλάντε Ντίβατς και Άρβιντας Σαμπόνις. Ο Γκάλης, όπως και ο θρυλικός Κόρατς, ήταν ο πρώτος σκόρερ σε τέσσερα Ευρωμπάσκετ. Στο Ευρωμπάσκετ του 1991 στη Ρώμη ο Γκάλης συμπλήρωσε 5.000 πόντους για την Ελλάδα ενάντια στην Τσεχοσλοβακία και η FIBA ​​επέτρεψε τη διακοπή του παιχνιδιού ώστε όλοι να μπορούσαν να αποτίσουν φόρο τιμής στον θρυλικό σκόρερ. Η διεθνής καριέρα του τελείωσε με 167 παιχνίδια και 5.130 πόντους (30,5 ανά παιχνίδι).

Τη σεζόν 1991-92 ο Γκάλης έχασε τον θρόνο των σκόρερ παρά τους 31 πόντους ανά παιχνίδι. Ο Πάσπαλι, ο νέος αστέρας του Ολυμπιακού, τον νίκησε. Για πρώτη φορά από το 1985 ο Άρης δεν κέρδισε τον ελληνικό τίτλο και ήταν τρίτος πίσω από τον ΠΑΟΚ και τον Ολυμπιακό. Τα χρυσά του χρόνια στον Άρη έφταναν στο τέλος. Για τη σεζόν 1992-93, ο Γκάλης έφυγε τελικά από τη Θεσσαλονίκη και εντάχθηκε στον Παναθηναϊκό, ο οποίος τον χρησιμοποίησε ως απάντηση στον Ολυμπιακό που έφερε τον Πάσπαλι. Ο Γκάλης τερμάτισε με 23,6 πόντους και 6,7 ασίστ στο πρωτάθλημα, καθώς οι “πράσινοι“ κέρδισαν το Κύπελλο. Την επόμενη χρονιά βελτίωσε τους αριθμούς του σε 24,1 πόντους και έφτασε στο τέταρτο Final Four του στο Τελ Αβίβ, αλλά ο Παναθηναϊκός έχασε στον ημιτελικό εναντίον του αντιπάλου του Ολυμπιακού. Ο Γκάλης ολοκλήρωσε την καριέρα του σε ηλικία 37 ετών κατά τη διάρκεια της σεζόν 1994-95, στην οποία έγραψε μέσους όρους 22,5 πόντους και 3,6 ασίστ. Χωρίς τον Γκάλη, ο Παναθηναϊκός έφτασε στο Final Four στη Σαραγόσα, αλλά έχασε και πάλι από τον Ολυμπιακό στον ημιτελικό. Τα δύο τελευταία παιχνίδια του στην Ευρωλίγκα ήταν εναντίον της Μπουντιβέλνικ, με 16 και 23 πόντους.

Τον Σεπτέμβριο του 2007 ο Γκάλης μπήκε στο Hall of Fame της FIBA ​​και το 2008 επιλέχθηκε από την Ευρωλίγκα ως ένας από τους 35 παίκτες που τιμήθηκαν μεταξύ των 50 Μεγαλύτερων Συντελεστών των πρώτων 50 ετών των ευρωπαϊκών διασυλλογικών διοργανώσεων. Το Naismith Hall of Fame στο Σπρίνγκφιλντ άνοιξε τις πόρτες του στον Γκάλη το 2017.

Ως παίκτης ο Γκάλης δεν μίλησε πολύ και προσπάθησε να αποφύγει τους δημοσιογράφους. Ήταν ένας σκληρός διαπραγματευτής, αλλά ήταν ένας σκόρερ στο γήπεδο. Έμεινε στη Θεσσαλονίκη μετά τις μέρες του ως παίκτης, λέγοντας ότι αγαπά τον ελληνικό τρόπο ζωής. Όσοι από εμάς ήταν αρκετά τυχεροί που τον έβλεπαν να παίζει, μπορούν να πουν στους νέους ότι κάποτε υπήρχε ένας σούπερ σκόρερ, όπως λίγοι, αν υπήρχαν, με το όνομα Νίκος Γκάλης».