Το Μανιφέστο Ράσελ - Αϊνστάιν

Αυτό το Μανιφέστο εστίαζε στον κίνδυνο που απειλούσαν τα πυρηνικά όπλα και κάλεσε τους ηγέτες του κόσμου να αναζητήσουν ειρηνικές λύσεις για να ανασταλεί η διεθνής αντιπαράθεση.

Η πρώτη έκρηξη της ατομικής βόμβας είχε πραγματοποιηθεί στις 16 Ιουλίου του 1945 στην έρημο βορείως του Αλαμογκόρντο, μιας μικρής πόλης στο Νέο Μεξικό. Λιγότερο από δύο μήνες αργότερα, οι ΗΠΑ είχαν πραγματοποιήσει τη ρίψη ατομικής βόμβας ουρανίου στην πόλη της Χιροσίμα της Ιαπωνίας (η βόμβα έφερε το κωδικό όνομα «αγοράκι» - πιθανόν λόγω του μικρού της μεγέθους) και τρεις ημέρες αργότερα είχε λάβει χώρα η δεύτερη ρίψη ατομικής βόμβας, στην πόλη Ναγκασάκι. Αυτή η βόμβα βασιζόταν στο πλουτώνιο και έφερε την κωδική ονομασία «χοντρός», λόγω των συγκριτικά πολύ μεγαλύτερων διαστάσεών της σχετικά με την πρώτη. Το αποτέλεσμα αυτών των ρίψεων ήταν η εξαφάνιση και των δύο πόλεων (από τις οποίες παρέμειναν μόνο σωροί ερειπίων) και η άμεση εξόντωση 100.000 ανθρώπων, χωρίς να υπολογίζονται τα μετέπειτα θύματα από τη ραδιενέργεια.

Στις 18 Αυγούστου 1945 η εφημερίδα «Glascow Forward» δημοσίευσε την πρώτη καταγεγραμμένη δήλωση του Μπέρτραντ Ράσελ για τα πυρηνικά όπλα. Τη δήλωση αυτή άρχισε να συντάσσει αμέσως μετά τη ρίψη της δεύτερης βόμβας και περιείχε εν σπέρματι όλα τα θέματα που αργότερα θα εμφανίζονταν στο Μανιφέστο:

«Η προοπτική για το ανθρώπινο γένος είναι σκοτεινή πέρα από κάθε προηγούμενο. Η ανθρωπότητα βρίσκεται μπροστά σε ξεκάθαρο δίλημμα: είτε θα χαθούμε όλοι είτε οι ηγέτες θα πρέπει να αποκτήσουν κάποιον μικρό βαθμό της κοινής λογικής. Ένα μεγάλο μέρος της νέας πολιτικής σκέψης, που στρέφεται προς την απόλυτη καταστροφή, θα πρέπει να αποτραπεί».

Τον Ράσελ συνέδραμε με δική του δήλωση και ο Τζόζεφ Ρότμπλατ, ο μόνος επιστήμονας που εγκατέλειψε το «Σχέδιο Μανχάταν» (η μυστικότατη επιχείρηση κατασκευής ατομικών βομβών από τις ΗΠΑ) για λόγους επιστημονικής δεοντολογίας και ηθικής, παρατηρώντας ότι επίκειται μια «κούρσα εξοπλισμών» μεταξύ των πυρηνικών δυνάμεων και εξέφρασε την ανησυχία του για το μέλλον της ανθρωπότητας.

Υπό την ηγεσία του Μπέρτραντ Ράσελ και του μεγάλου φυσικού και ανθρωπιστή Άλμπερτ Αϊνστάιν, οι Μαξ Μπορν, Πέρι Μπριτζμαν, Λέοπολντ Ίνφελντ, Φρίντρικ Ζιολιό-Κιουρί, Ερμάν Μίλερ, Λίνους Πόλινγκ, Σέσιλ Πάουελ, Ζόζεφ Ρότμπλατ και Χίντεκι Γουκάγια κάλεσαν με το Μανιφέστο όλους τους επιστήμονες από όλες τις πολιτικές πεποιθήσεις να συγκεντρωθούν και να συζητήσουν τον κίνδυνο που απειλούσε την ανθρωπότητα και τον πολιτισμό λόγω της ύπαρξης θερμοπυρηνικών όπλων.

Οι δύο επιστήμονες άρχισαν να συνεργάζονται, προσπαθώντας να αποτρέψουν τη διάδοση των πυρηνικών όπλων. Οι προσπάθειες αυτές οδήγησαν στη σύνταξη του Μανιφέστου. Το κείμενο υπογράφηκε από έντεκα αναγνωρισμένους διανοούμενους και επιστήμονες, μεταξύ των οποίων και ο ίδιος ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, ο οποίος είχε φύγει από τη ζωή λίγους μήνες νωρίτερα. Το Μανιφέστο αποτέλεσε την έναρξη των «διασκέψεων Πάγκουος», μιας σειράς συναντήσεων που ξεκίνησαν το 1957 στο χωριό Πάγκουος της Σκωτίας, με πρωτοβουλία του Καναδού φιλάνθρωπου Σάιρους Σ. Ίτον. Οι συναντήσεις είχαν ως θέμα την Επιστήμη και τις Παγκόσμιες Υποθέσεις.

Στην πρώτη συνάντηση το 1957 συμμετείχαν επτά εξέχοντες επιστήμονες από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τρεις από τη Σοβιετική Ένωση, τρεις από την Ιαπωνία, δύο από το Ηνωμένο Βασίλειο και τον Καναδά και από ένας από την Αυστραλία, την Αυστρία, την Κίνα, τη Γαλλία και την Πολωνία. Το «παρών» έδωσαν συνολικά 22 επιστήμονες. Από την εποχή εκείνη και μέχρι το τέλος του 20ού αιώνα πραγματοποιήθηκαν περισσότερες από 250 συναντήσεις Πάγκουος και συμμετείχαν πάνω από 10.000 άτομα.

Στις ετήσιες συναντήσεις συμμετέχουν μεταξύ 150 και 250 ατόμων, ενώ ένας βασικός κανόνας είναι η προσωπική συμμετοχή των επιστημόνων και όχι η εκπροσώπηση από κυβερνήσεις ή οργανισμούς.

Με μια ματιά…

1816: Η Αργεντινή κηρύσσει την ανεξαρτησία της από την Ισπανία.

1821: Οι Τούρκοι προχωρούν σε σφαγές Κυπρίων. Απαγχονίζεται ο αρχιεπίσκοπος Κυπριανός και αποκεφαλίζονται τρεις αρχιερείς και οι πρόκριτοι του νησιού.

1877: Αρχίζει το τουρνουά τένις του Γουίμπλεντον, που αργότερα θα αποκτήσει διεθνή φήμη, καθώς είναι μία από τις τέσσερις διοργανώσεις του Γκραν Σλαμ.

1956: Ισχυρός σεισμός μεγέθους 7,3 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ πλήττει τη Σαντορίνη, με αποτέλεσμα 53 άνθρωποι να βρουν τον θάνατο και περισσότεροι από 100 να τραυματιστούν. Από τον σεισμό προκαλείται τεράστιο παλιρροϊκό κύμα, που απλώνεται στα νησιά των Κυκλάδων, τη Ρόδο, την Κρήτη και τις ακτές της νότιας Πελοποννήσου.

1959: Αρχίζει στο διαρκές στρατοδικείο Αθηνών η δίκη του Μανώλη Γλέζου για «αδικήματα στρεφόμενα κατά της ασφαλείας του κράτους». Στις 22 Ιουλίου θα καταδικαστεί σε φυλάκιση πέντε ετών.