Με μέτρα κατά υπερτουρισμού το νέο ειδικό χωροταξικό

Περιορισμό της βραχυχρόνιας μίσθωσης ακινήτων σε κορεσμένες τουριστικά περιοχές και θέσπιση ειδικού τέλους για τη χρηματοδότηση αναπλάσεων και υποδομών προτείνεται, μεταξύ άλλων, στο νέο Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τον Τουρισμό (ΕΧΠ).

Το ΕΧΠ για τον Τουρισμό τέθηκε χθες σε δημόσια διαβούλευση, συνδυαστικά με την Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) αυτού, από την ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος, έπειτα από συνεργασία με το υπουργείο Τουρισμού, έως τις 15 Σεπτεμβρίου.

Βάσει αυτού η χώρα (1.034 Δημοτικές Ενότητες ) χωρίζεται σε πέντε κατηγορίες περιοχών με βάση τη χωρική διάρθρωση των τουριστικών καταλυμάτων ως εξής:

Στην πρώτη (Α) υπό την ονομασία Περιοχές Ελέγχου (υπερ αναπτυγμένες) έχουν συμπεριληφθεί 18 Δημοτικές Ενότητες (ΔΕ), στη Β, ανεπτυγμένες περιοχές 84, στη Γ αναπτυσσόμενες περιοχές 139, στη Δ περιοχές με δυνατότητες ανάπτυξης 265 και στη Ε, μη ανεπτυγμένες περιοχές 528 Δημοτικές Ενότητες.

Για τις ΔΕ που περιλαμβάνονται στις κατηγορίες Α και Β προβλέπεται η εκπόνηση μελετών εκτίμησης τουριστικής φέρουσας ικανότητας από τον υποκείμενο σχεδιασμό (Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια – ΤΠΣ) ενώ δεν συστήνεται κάποια οριζόντια απαγόρευση στη δόμηση.

Για τις τρεις από τις κατηγορίες (Α, Β και Γ) προτείνεται η θέσπιση ειδικού τέλους υπέρ του Πράσινου Ταμείου, επί των δραστηριοτήτων του τουρισμού, συμπεριλαμβανομένων των βραχυχρόνιων μισθώσεων και των απλών ενοικιαζόμενων δωματίων, με σκοπό να χρησιμοποιηθεί για τη χρηματοδότηση αναπλάσεων και υποδομών που υποστηρίζουν τον τουρισμό.

Τα συναρμόδια υπουργεία παραδέχονται μέσω του ΕΧΠ ότι «πολλοί τουριστικοί προορισμοί στην Ελλάδα παρουσιάζουν μη ικανοποιητικό επίπεδο υπηρεσιών με παράλληλη απαξίωση σημαντικού ποσοστού των τουριστικών καταλυμάτων, παρά την επιχειρούμενη αργή αλλά σταθερή ποιοτική αναβάθμιση του ξενοδοχειακού δυναμικού. Εντοπίζονται επίσης ελλείψεις στη γενική υποδομή και τις μεταφορές παρά την βελτίωση των τελευταίων, καθώς και δυσλειτουργίες, όπως κυκλοφοριακή συμφόρηση, έλλειψη χώρων στάθμευσης κ.λπ.».

Εκτιμούν δε ότι η τουριστική δραστηριότητα μακροπρόθεσμα θα διογκωθεί ως οικονομικό, κοινωνικό και πολιτισμικό φαινόμενο σε παγκόσμιο επίπεδο.

Ανεπτυγμένες
Για τις κατηγορίες Α και Β το σε διαβούλευση ΕΧΠ προτείνει καθορισμό περιορισμών στον αριθμό των ακινήτων βραχυχρόνιας μίσθωσης και των απλών ενοικιαζόμενων δωματίων, ως ποσοστού των κλινών των κύριων τουριστικών καταλυμάτων.

Στις περιοχές ελέγχου, δηλαδή τις υπερ αναπτυγμένες περιοχές περιλαμβάνονται η Δημοτική Ενότητα (ΔΕ), Παραλίας, Περιφερειακής Ενότητας (ΠΕ) Πιερίας, Σκιάθος, ΔΕ Κερκυραίων, ΔΕ Ζακυνθίων, Αρκαδίων και Λαγανά στην ΠΕ Ζακύνθου, ΔΕ Ερμουπόλεως (Σύρος), οι ΔΕ Θήρας και Οίας (ΠΕ Θήρας), ΔΕ Κως (ΠΕ Κως), ΔΕ Μυκόνου, οι ΔΕ Αφάντου, Ιαλυσού και Καλλιθέας στην ΠΕ Ρόδου, ΔΕ Τήνου, οι ΔΕ Μαλίων και Χερσονήσου (ΠΕ Ηράκλειο Κρήτης) και Νέας Κυδωνίας (ΠΕ Χανίων).

Στις κατευθύνσεις της κατηγορίας Α αναφέρονται μεταξύ άλλων η παροχή κινήτρων για εκσυγχρονισμό υφιστάμενων τουριστικών καταλυμάτων (κύριων ή/και μη κύριων) με αναβάθμιση αυτών (4 ή 5 αστέρων), η μερική ή ολική απόσυρση μη αξιόλογων, απαξιωμένων ή εγκαταλελειμμένων κτιρίων και εγκαταστάσεων χρήσης τουρισμού, η ενίσχυση των υποδομών που υποστηρίζουν την οργάνωση των προορισμών (μεταφορικών, ψηφιακών, λοιπών τεχνικών, περιβαλλοντικών, πολιτιστικών, υγείας).

Επίσης, μέχρι τον καθορισμό χρήσεων γης από εργαλεία πολεοδομικού σχεδιασμού πρώτου επιπέδου, στις εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών περιοχές συστήνεται ο περιορισμός της δημιουργίας νέων εγκαταστάσεων/χρήσεων μη συμβατών με την τουριστική δραστηριότητα (ιδίως βιομηχανικές/βιοτεχνικές εγκαταστάσεις, εγκαταστάσεις χονδρικού εμπορίου, κτίρια και γήπεδα αποθήκευσης, κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις).

Στις περιοχές της κατηγορίας Α η αρτιότητα του ακινήτου αυξάνεται σε 16 στρέμματα, ενώ επιτρέπεται η κατασκευή νέων καταλυμάτων 4 και 5 αστέρων, το ίδιο και στην περίπτωση επέκτασης υφιστάμενου καταλύματος.

Για τις αναπτυγμένες περιοχές μεταξύ άλλων προτείνεται η παροχή κινήτρων για την ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού, η μετατροπή παραδοσιακών ή διατηρητέων κτιρίων σε ξενοδοχειακές μονάδες και η εκπόνηση Σχεδίων Διαχείρισης Τουριστικών Προορισμών. Το όριο αρτιότητας ορίζεται σε 12 στρέμματα και επίσης μπορεί να γίνουν καταλύματα 4 και 5 αστέρων.

Στις αναπτυγμένες περιοχές στις οποίες θα επιχειρηθεί να ελεγχθεί η βραχυχρόνια μίσθωση εντάσσονται και ορισμένες στην Αττική: ΔΕ Αθηναίων (Κεντρικός Τομέας Αθηνών) Μεταμορφώσεως (Βορείου Τομέα) Αγίου Δημητρίου, Αλίμου, Γλυφάδας, Μοσχάτου, Νέας Σμύρνης και Παλαιού Φαλήρου (Νοτίου Τομέα) Βουλιαγμένης, Νέας Μάκρης και Αναβύσσου (Ανατολική Αττική)και οι ΔΕ Πειραιώς, Αγκιστρίου, Αίγινας, Πόρου και Σπετσών.

Αναπτυσσόμενες
Για τις αναπτυσσόμενες περιοχές προτείνεται η παροχή κινήτρων για εκσυγχρονισμό υφιστάμενων τουριστικών καταλυμάτων (κύριων ή/και μη κύριων) με αναβάθμιση αυτών (3 ή 4 ή 5 αστέρων) και για την ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού και ειδικών τουριστικών υποδομών. Επίσης συστήνεται η αξιοποίηση εγκαταλελειμμένων οικισμών που παρουσιάζουν αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον, με τη μετατροπή κτιρίων σε καταλύματα ή και με νέες μεγαλύτερου μεγέθους επενδύσεις με κίνητρα είτε προς τους σημερινούς ιδιοκτήτες είτε προς ενδιαφερόμενους επενδυτές. Επιτρέπεται η κατασκευή νέων καταλυμάτων 3, 4 και 5 αστέρων.

Μη ανεπτυγμένες
Για τις περιοχές με δυνατότητες ανάπτυξης (Δ) και για τις μη αναπτυγμένες περιοχές (Ε) προβλέπεται η παροχή κινήτρων για την ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού και ειδικών τουριστικών υποδομών, για τη μετατροπή παραδοσιακών ή διατηρητέων κτιρίων σε ξενοδοχειακές μονάδες και η αξιοποίηση εγκαταλελειμμένων οικισμών που παρουσιάζουν αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον, με τη μετατροπή κτιρίων σε καταλύματα ή και με νέες μεγαλύτερου μεγέθους επενδύσεις με κίνητρα είτε προς τους σημερινούς ιδιοκτήτες είτε προς ενδιαφερόμενους επενδυτές.

Για τις μη ανεπτυγμένες περιοχές συστήνεται επίσης η παροχή κινήτρων από τα εργαλεία πολεοδομικού σχεδιασμού πρώτου επιπέδου, όπως ευνοϊκότεροι όροι δόμησης.

Παράκτια
Για την παράκτια ζώνη (της ηπειρωτικής χώρας και των νήσων σε βάθος 500 μ. από τη γραμμή αιγιαλού, το οποίο κατά περίπτωση περιορίζεται από την ισοϋψή των 100 μ.) αναφέρεται ότι λαμβανομένων υπόψη των σημερινών βασικών σεναρίων για την εξέλιξη της ανόδου της στάθμης της θάλασσας λόγω της Κλιματικής Αλλαγής, απαγορεύεται η εγκατάσταση κτιρίων μόνιμου χαρακτήρα σε υψόμετρο μικρότερο του υψομέτρου της γραμμής αιγιαλού στην αντίστοιχη θέση, προσαυξημένο κατά 0,6 μ.

Ακόμη σύμφωνα με τα όσα αναφέρει το σε διαβούλευση χωροταξικό για τον Τουρισμό:

Στις περιοχές ελέγχου (Α), αναπτυγμένες (Β) ή αναπτυσσόμενες (Γ) η χωροθέτηση βιομηχανικών εγκαταστάσεων μέσης και υψηλής όχλησης επιβάλλεται κατά κανόνα να γίνεται σε οργανωμένους υποδοχείς.

Η τυχόν σημειακή χωροθέτηση της βιομηχανίας δεν πρέπει να θίγει το περιβάλλον και το τοπίο ως τουριστικούς πόρους. Η συνύπαρξη της παραδοσιακής βιοτεχνίας – χειροτεχνίας καθώς και μονάδων τυποποίησης τοπικών προϊόντων με τον τουρισμό κρίνεται επιθυμητή.

Η χωροθέτηση νέων μονάδων υδατοκαλλιεργειών πρέπει να αποφεύγεται στις περιοχές Α, Β και Γ, ή παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον για την ανάπτυξη θαλάσσιου τουρισμού. Στις υπόλοιπες περιοχές τουριστικού ενδιαφέροντος η χωροθέτηση μονάδων επιτρέπεται σε διακριτά τμήματα τους που δεν παρουσιάζουν τουριστικό ενδιαφέρον είτε μεμονωμένα είτε σε οργανωμένους υποδοχείς.

Για τις μητροπολιτικές περιοχές, δηλαδή τις εντός σχεδίου περιοχές της Περιφέρειας Αττικής και της Μητροπολιτικής Περιοχής Θεσσαλονίκης όπως αυτή προσδιορίζεται στο εκάστοτε ισχύον ΠΧΠ Κεντρικής Μακεδονίας, προβλέπεται η παροχή κινήτρων για την επανάχρηση παλαιών βιομηχανικών εγκαταστάσεων ως τουριστικών.

Τα νησιά, πλην της Εύβοιας και της Κρήτης, χωρίζονται σε τρεις ομάδες. Στην πρώτη ομάδα περιλαμβάνονται τα τουριστικά αναπτυγμένα και αναπτυσσόμενα: Αίγινα, Αλόννησος, Αμοργός, Άνδρος, Αντίπαρος, Αστυπάλαια, Ζάκυνθος, Θάσος, Θήρα, Ιθάκη, Ικαρία, Ίος, Κάλυμνος, Κάρπαθος, Κάσος, Κέα, Κέρκυρα, Κεφαλονιά, Κύθηρα, Κύθνος, Κως, Λέρος, Λευκάδα, Λέσβος, Λήμνος, Μήλος, Μύκονος, Νάξος, Πάρος, Πάτμος, Πόρος, Ρόδος, Σαμοθράκη, Σάμος, Σέριφος, Σίφνος, Σκιάθος, Σκόπελος, Σκύρος, Σπέτσες, Σύμη, Σύρος, Τήνος, Ύδρα, Φολέγανδρος, Χίος.

Όπως αναφέρεται στο πλαίσιο του πρώτου επιπέδου του πολεοδομικού σχεδιασμού, πρέπει να διερευνάται η σκοπιμότητα καθορισμού (α) ζωνών τουριστικής ανάπτυξης στις εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών περιοχές, και β) ζωνών προστασίας της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, των φυσικών πόρων και του τοπίου (επιπλέον αυτών που προσδιορίζονται στο Εθνικό Σύστημα Προστατευόμενων Περιοχών) στις οποίες θα περιορίζεται ή/και θα απαγορεύεται η δυνατότητα δόμησης τουριστικών εγκαταστάσεων.

Με εξαίρεση τα νησιά Ρόδος και Κέρκυρα, εφόσον πρόκειται για οργανωμένο υποδοχέα τουριστικών δραστηριοτήτων (ΟΥΤΔ) επιτρέπονται μόνο «ήπιας ανάπτυξης»

Η ομάδα 2 περιλαμβάνει τα λοιπά κατοικημένα νησιά που δεν περιλαμβάνονται στην πρώτη ομάδα και προτείνεται η προσαρμογή των νέων τουριστικών εγκαταστάσεων στα μορφολογικά πρότυπα και την κλίμακα των οικισμών, η παροχή κινήτρων για εκσυγχρονισμό υφιστάμενων τουριστικών καταλυμάτων (κύριων και μη κύριων) με αναβάθμιση σε υψηλότερη κατηγορία (3, 4 ή 5 αστέρων), ή και επέκταση αυτών και συμπληρώσεις με ειδικές τουριστικές υποδομές και η αποκατάσταση και αξιοποίηση παλαιών κελυφών, επανάχρηση αξιόλογων κτιρίων ή συνόλων και παροχή κινήτρων για μετατροπή παραδοσιακών ή διατηρητέων κτιρίων σε ξενοδοχειακές μονάδες τουλάχιστον 3 αστέρων.

Τα νέα καταλύματα θα πρέπει να είναι 3, 4 και 5 αστέρων, μέγιστης δυναμικότητας 100 κλινών και εφόσον πρόκειται για ΟΥΤΔ επιτρέπονται μόνο «ήπιας ανάπτυξης»

Η τρίτη ομάδα αφορά τα ακατοίκητα νησιά και τις βραχονησίδες και περιλαμβάνει δύο υποομάδες, με βάση τα ιδιαίτερα φυσικά και ανθρωπογενή χαρακτηριστικά τους, το μέγεθος και την εγγύτητά τους με κατοικημένες περιοχές. Στην πρώτη υποομάδα περιλαμβάνονται οι βραχονησίδες, τα νησιά με έκταση μικρότερη των 300 στρεμμάτων, τα νησιά, τα οποία βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη των 10 ναυτικών μιλίων από τα θαλάσσια σύνορα της χώρας και τα νησιά, τα οποία βρίσκονται σε απόσταση μεγαλύτερη των 10 ναυτικών μιλίων από παράκτιες περιοχές του ηπειρωτικού τμήματος της χώρας ή από νησιά που διαθέτουν ακτοπλοϊκή πρόσβαση.

Στη δεύτερη υποομάδα περιλαμβάνονται όλα τα ακατοίκητα νησιά (μηδενικός πληθυσμός κατά την εκάστοτε τελευταία απογραφή) που δεν ανήκουν στην πρώτη υποομάδα.

Για τα νησιά της πρώτης υποομάδας δεν επιτρέπεται κανένα είδος τουριστικής ανάπτυξης και για αυτά της δεύτερης υποομάδας επιτρέπονται μόνο ΟΥΤΔ «ήπιας ανάπτυξης».

Στο νέο χωροταξικό για τον Τουρισμό προτείνεται επίσης η εισαγωγή της έννοιας του «σποραδικού ξενοδοχείου» στην ελληνική τουριστική νομοθεσία, με αφετηρία την πρόβλεψη για δυνατότητα δημιουργίας ΣΤΚ και εντός εγκαταλελειμμένων οικισμών προ του 1923 ή κάτω των 2.000 κατοίκων σε συνδυασμό με την ανάπλαση τμήματος ή και του συνόλου του οικισμού.

Προϋποθέτει νομοθετική ρύθμιση (εξειδίκευση της σημερινής πρόβλεψης) και έκδοση του προβλεπόμενου στην παρ.1.δ της παρ. 1 του άρ. 9 του ν.4002/2011 π.δ. με το οποίο (θα) καθορίζονται τα ειδικότερα κριτήρια επιλογής των σχετικών οικισμών, οι τρόποι και τα μέσα πολεοδομικής επέμβασης, οι τρόποι απόκτησης των απαιτούμενων ακινήτων, τα παρεχόμενα πολεοδομικά ή και οικονομικά κίνητρα, οι φορείς υλοποίησης των σχετικών προγραμμάτων και κάθε άλλη λεπτομέρεια για την εφαρμογή της παραγράφου αυτής.

Αναφορικά με τις εγκαταστάσεις γκολφ προτείνεται η αναβάθμιση των ήδη υπαρχόντων γηπέδων γκολφ και δημιουργία δικτύων γηπέδων και «τουριστικών προορισμών γκολφ» σε όλες τις περιοχές πλην των Περιοχών Ελέγχου. Σημειώνεται ότι η χωροθέτηση εγκαταστάσεων γκολφ πρέπει να είναι συμβατή με το Σχέδιο Διαχείρισης του κατά περίπτωση υδατικού διαμερίσματος, με ειδική σχετική τεκμηρίωση στο πλαίσιο της σχετικής περιβαλλοντικής μελέτης (ΜΠΕ ή ΣΜΠΕ).

Μετά την ολοκλήρωση της διαβούλευσης και την οριστική διαμόρφωση του νέου ΕΧΠ για τον τουρισμό θα ακολουθήσει η γνωμοδότηση του Εθνικού Συμβουλίου Χωροταξίας του άρθρου 4 του N. 4447/2016 (Α’ 241) όπως ισχύει, προκειμένου να προωθηθεί στη συνέχεια η έγκριση του νέου ΕΧΠ και της ΣΜΠΕ αυτού, με Κοινή Απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Τουρισμού.

Το νέο ΕΧΠ για τον Τουρισμό έρχεται να καλύψει το κενό που δημιουργήθηκε στον Χωροταξικό Σχεδιασμό, μετά την ακύρωση από το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) των προηγούμενων ΕΧΠ Τουρισμού των ετών 2009 και 2013.