Βρετανικό Μουσείο: Σε κατ’ ιδίαν συνομιλίες με 4 κυβερνήσεις για επιστροφή αντικειμένων

Έγγραφο που περιήλθε σε γνώση της Telegraph αποκαλύπτει ότι από το 2015, το μουσείο έχει λάβει 12 ξεχωριστά, επίσημα αιτήματα για να επιστρέψει αντικείμενα που σήμερα κατέχει.

Από αυτά, τα τέσσερα έγιναν από ξένες κυβερνήσεις μέσω «εμπιστευτικών διπλωματικών διαύλων» και όχι μέσω δημοσιευμένων επιστολών ή εκκλήσεων στα μέσα ενημέρωσης.

Το μουσείο δήλωσε ότι δεν μπορεί να αποκαλύψει ποια αντικείμενα συζητήθηκαν – ή με ποιον – καθώς οι επικοινωνίες με τα εν λόγω κράτη είναι «εν εξελίξει».

Το Βρετανικό Μουσείο εμποδίζεται από το νόμο να επιστρέψει μόνιμα οποιοδήποτε αντικείμενο της συλλογής του, εκτός από εξαιρετικά περιορισμένες περιπτώσεις. Τα τελευταία χρόνια οι διαχειριστές του έχουν συμφωνήσει να επιστρέφουν αντικείμενα στις χώρες προέλευσής τους βάσει «μακροπρόθεσμων δανείων». Μια τέτοια συμφωνία επιτεύχθηκε νωρίτερα φέτος με το Μουσείο του Παλατιού Manhyia στην Γκάνα, για μια συλλογή χρυσών αντικειμένων που έχουν χαρακτηριστεί ως «κοσμήματα του στέμματος» της χώρας.

Η κυβέρνηση της Γκάνας ζήτησε την επιστροφή των ενδυμάτων, που αρχικά ανήκαν στον βασιλιά Asante, το 1974, και ενημερώθηκε μήνες αργότερα από το μουσείο ότι θα ήταν «νομικά αδύνατο» να το πράξει.

• Η Telegraph αποκάλυψε πέρυσι ότι ο πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του μουσείου George Osborne είχε διαπραγματευτεί συμφωνία με Έλληνες αξιωματούχους για να δανείσει τα «Ελγίνεια» Μάρμαρα πίσω στη χώρα. Η προτεινόμενη συμφωνία θα προέβλεπε τη μεταφορά ορισμένων αντικειμένων από το Λονδίνο στην Αθήνα σε μακροπρόθεσμη βάση ως μέρος μιας «πολιτιστικής ανταλλαγής», με το μουσείο να λαμβάνει σε αντάλλαγμα νέους ελληνικούς θησαυρούς. Το πρώτο επίσημο αίτημα για την επιστροφή των μαρμάρων υποβλήθηκε το 1983. Το αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης απορρίφθηκε από το Βρετανικό Μουσείο το 1984. Όταν ρωτήθηκε από την Telegraph, το μουσείο δεν επιβεβαίωσε ότι είχε απορρίψει κατηγορηματικά κάποιο από τα 12 επίσημα αιτήματα που είχε λάβει την τελευταία δεκαετία.

Το μουσείο επιβεβαίωσε ότι η στήλη της Ροζέτας, ένα σημαντικό τεχνούργημα που μεταφέρθηκε από την Αίγυπτο στη Βρετανία το 1802, δεν ήταν ένα από τα τέσσερα αντικείμενα για τα οποία ζητήθηκε ιδιωτικά επιστροφή.

Υπήρχαν εικασίες ότι η στήλη θα μπορούσε να επιστραφεί αφού το μουσείο απέσυρε το όνομα «Σχέδιο Ροζέτα» από το σχέδιο ανακαίνισης ύψους 1 δισεκατομμυρίου λιρών το περασμένο καλοκαίρι.

Τον Αύγουστο, μια κινεζική εφημερίδα απαίτησε από το μουσείο να επιστρέψει όλα τα κινεζικά κειμήλια, αφού προέκυψε ότι ένας έφορος ήταν υπεύθυνος για μια σειρά κλοπών από άλλα τμήματα της συλλογής του.

Το Βρετανικό Μουσείο επιβεβαίωσε ότι δεν έχει λάβει ακόμη κανένα επίσημο αίτημα επιστροφής από την κινεζική κυβέρνηση. Τουλάχιστον δύο άλλες κυβερνήσεις έχουν υποβάλει ιδιωτικά αιτήματα επαναπατρισμού κατά το τελευταίο οικονομικό έτος.

Τα αιτήματα επαναπατρισμού αντικειμένων λαμβάνονται και διεκπεραιώνονται από τους διαχειριστές του μουσείου, οι οποίοι είναι νομικά υπεύθυνοι για τη συλλογή του.

Αυτοί πρέπει να υπογράφουν όλες τις συμφωνίες δανεισμού, ακόμη και αν αυτές κανονίζονται από τον ίδιο τον διευθυντή του μουσείου.

Τα αντικείμενα που έχουν ζητηθεί επίσημα για επιστροφή από το 2015 περιλαμβάνουν 133 γλυπτά από το Αμαραβάτι στην Ινδία, ένα άγαλμα Moai από το Νησί του Πάσχα και έναν απροσδιόριστο αριθμό αρχαιοτήτων από τη Νιγηρία, γνωστά ως Χάλκινα του Μπενίν.

Τα αντικείμενα αυτά μπορούν να κατονομαστούν, καθώς οι κυβερνήσεις που τα ζήτησαν επέλεξαν να το πράξουν δημοσίως και όχι μέσω ιδιωτικών ανακοινώσεων προς τη βρετανική κυβέρνηση.

Παρατίθενται σε ένα τμήμα του ιστότοπου του Βρετανικού Μουσείου που ονομάζεται «αμφισβητούμενα αντικείμενα», μαζί με τα χρυσά κειμήλια που δανείστηκαν πρόσφατα πίσω στη Γκάνα.

Πουθενά στον ιστότοπο αυτό το μουσείο δεν αναγνωρίζει ότι έχει λάβει επίσημα αιτήματα επαναπατρισμού που δεν αποκαλύπτονται στο κοινό.

Σε έγγραφο που είδε η Telegraph, το οποίο δόθηκε στη δημοσιότητα έπειτα από αίτημα για την ελευθερία της πληροφόρησης, το μουσείο αναγνώρισε ότι υπάρχει επιχείρημα «δημοσίου συμφέροντος» για να αποκαλύψει ποια αντικείμενα του ζητήθηκε ιδιωτικά να επαναπατρίσει.

Αυτό συνέβη «λόγω της τρέχουσας δημόσιας συζήτησης σχετικά με την προέλευση ορισμένων ιστορικών συλλογών και το ερώτημα αν ορισμένα αντικείμενα θα πρέπει να επιστραφούν στον τόπο προέλευσής τους», αναφέρεται.

Ωστόσο, το μουσείο αποφάσισε να μην το πράξει, καθώς κάτι τέτοιο «θα είχε αρνητικές επιπτώσεις στις σχέσεις του με τα εν λόγω κράτη σε μια περίοδο που οι συζητήσεις βρίσκονται σε εξέλιξη».

Το μουσείο είναι σε θέση να επιστρέψει μόνιμα αντικείμενα σε αυστηρά περιορισμένες περιπτώσεις – όπως αν περιέχουν ανθρώπινα λείψανα ή αν λεηλατήθηκαν από τους Ναζί κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Το 2006, οι διαχειριστές του μουσείου συμφώνησαν να επιστρέψουν στην Αυστραλία δύο δεσμίδες ανθρώπινης τέφρας της συλλογής του, μετά από αίτημα του Κέντρου Αβοριγίνων της Τασμανίας.

Στο παρελθόν έχουν χορηγηθεί δάνεια για διπλωματικούς λόγους, καθώς και για να αντιμετωπιστούν αιτήματα επαναπατρισμού.

Το μουσείο δάνεισε στο Ιράν ένα αντικείμενο ηλικίας 2.600 ετών, γνωστό ως κύλινδρος του Κύρου, το 2010.

Δάνεισε επίσης ένα γλυπτό από τα «Ελγίνεια» Μάρμαρα στο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης το 2014.

Εξυπακούεται ότι οι συζητήσεις μεταξύ των διαχειριστών του μουσείου και των ξένων αξιωματούχων δεν γίνονται με συγκεκριμένο τελικό στόχο τον επαναπατρισμό.

Ο Osborne δεν σχολίασε όταν τον προσέγγισε η Telegraph.

Εκπρόσωπος του Βρετανικού Μουσείου δήλωσε: «Το μουσείο κατανοεί και αναγνωρίζει τη σημασία των ζητημάτων που αφορούν την επιστροφή των αντικειμένων.

«Ήμασταν πάντα ανοιχτοί σχετικά με το γεγονός αυτών των αιτημάτων και συνεχίζουμε να συμμετέχουμε σε θετικό διάλογο με κοινότητες, συναδέλφους και μουσεία σε όλο τον κόσμο για να μοιραστούμε τη συλλογή όσο το δυνατόν ευρύτερα, εντός των ορίων του νόμου».

Πηγή: hellasjournal.com